Hoewel ze gisteravond nog besloot om aan te blijven, terwijl Kaag wel opstapte na de motie van afkeuring, besloot Ank Bijleveld vanmiddag toch te vertrekken. "Het is een grote chaos geworden", zegt politiek commentator Joost Vullings.

Sigrid Kaag (D66) hield gisteravond de eer aan zichzelf. Ze maakte in de Tweede Kamer bekend af te treden als minister van Buitenlandse Zaken.

Crisisoverleg

Na bijna een hele dag van crisisoverleg volgde Ank Bijleveld (CDA) haar voorbeeld. Zij stopt als minister van Defensie. Het is het gevolg van de motie van afkeuring tegen de beide ex-bewindslieden, die door een meerderheid van de Tweede Kamer werd gesteund.

"Net gaf Rutte nog een verklaring en toen zei iemand: 'U bent met 24 ministers en staatsecretarissen begonnen en er zijn er nog maar 12 over'. Je ziet een kabinet uit elkaar vallen", zegt Vullings. "En de sfeer wordt er ook niet beter op natuurlijk. Een nieuw kabinet wordt met de dag noodzakelijker."

Mailbox ontploft

"Het is natuurlijk merkwaardig", zegt Vullings. "Gisteren liet Bijleveld via haar woordvoerder weten dat ze aan zou blijven. Maar Kaag koos een eigen weg. En dan krijg je dus de situatie dat mensen in de media en columnisten zeggen: 'Dat heeft Kaag goed gedaan. Zij stapt wel op, wat Rutte eerder niet deed bij een motie van afkeuring.' En daar steekt Bijleveld dan schril bij af."

"Je ziet dus dat Kaag op het schild wordt gehesen en dat de pleuris uitbreek in de eigen partij, het CDA. De mailbox ontploft dan van leden en partijprominenten dat het zo niet kan, nu Kaag wel opstapt. Het is dus een inschattingsfout geweest van Bijleveld."

Kaag-norm

"Sommige mensen zeggen dat er een nieuwe norm is gesteld, je zou het de Kaag-norm kunnen noemen. Er zijn mensen die zeggen: hier wordt een precedent geschapen", zegt Vullings.

Want bij een motie van afkeuring hoeft een minister niet op te stappen. "Maar het kan zijn dat het nu dus wel consequenties heeft voor anderen in de toekomst. Misschien is dit wel een nieuwe standaard: als je handelen echt wordt afgekeurd, dat je dan opstapt."

Verhoudingen D66 en ChristenUnie

Coalitie-partner ChristenUnie gaf gisteravond het beslissende zetje door voor de moties van afkeuring te stemmen over de slecht verlopen evacuatie van mensen uit Afghanistan. Zowel Kaag als Bijleveld kregen een motie van afkeuring aan hun broek.

"De verhoudingen tussen de ChristenUnie en D66 zijn er niet beter op geworden", zegt Vullings. "De D66-ministers zagen er vanochtend voor aanvang van de ministerraad verslagen uit. Minister Van Engelshoven van Onderwijs zei dat ze zo zakelijk mogelijk met elkaar om moeten blijven gaan, dat het niet makkelijk is en dat ze 'niet vrolijk' werd van wat de CU heeft gedaan."

'Gemengde gevoelens'

"Wouter Koolmees, minister van Sociale Zaken, zei dat hij 'gemengde gevoelens' had over het feit dat hij en de andere D66-ministers op verzoek van Kaag zijn aangebleven. Bij minister Ollongren voelde je ook dat ze het moeilijk vond dat zij wel aan zijn gebleven."

"Voordat Koolmees de ministerraad inging kreeg hij de vraag of het niet als verraad van de ChristenUnie voelde en toen antwoordde hij dat 'hij er allerlei gevoelens over had, maar dat hij die voor zichzelf wil houden'.

Geen verbondenheid met coalitie

Inhoudelijk is het niet verrassend dat de ChristenUnie de motie van afkeuring heeft gesteund, zegt Vullings. "Kaag en Bijleveld hadden ook niet hoeven op te stappen van de ChristenUnie, want anders hadden ze wel een motie van wantrouwen gesteund."

"Maar wat je ziet bij de CU: dit kabinet valt uit elkaar en je ziet dus dat de ChristenUnie afstand heeft genomen van het idee om met de coalitie in te stemmen. Ze voelen zich niet meer verbonden aan die andere 3 partijen. Ze stemmen nu gewoon wat ze vinden."