Gemeenten willen hardere aanpak woningleegstand: 'Hier moet gewoon weer een gezin wonen'

Het kabinet heeft de ambitie uitgesproken om honderdduizend woningen te bouwen in de strijd tegen de woningnood. Ondertussen staan er duizenden woningen langdurig leeg. Gemeenten willen eigenaren aan kunnen pakken, die woningen bewust onbewoond laten.

Tilburg is een van gemeenten die de strijd aanbindt met de leegstand. "We hebben uit onze systemen 800 woningen gehaald die op dit moment niet worden bewoond en waar niemand staat ingeschreven", vertelt de Tilburgse wethouder Wonen, Wijken en Integratie Yusuf Çelik.

Vervallen woning weer opknappen

De Tilburgse wethouder laat één van de woningen zien, waar het om gaat. "Hoe mooi zou het zijn als hier een gezin zou komen wonen", zegt Çelik.

Aan de voorkant is het houtwerk rot en aan de achterkant groeit de klimop over de schutting. Al meer dan tien jaar woont er niemand in de woning. Çelik: "Ik vind het heel erg jammer dat dit soort woningen leeg staan. Ik heb ze liever gevuld met mensen die daar hun leven mee kunnen starten zoals studenten en gezinnen."

Woning langer vasthouden voor project

Volgens Dirk Brounen, hoogleraar vastgoedeconomie aan de Universiteit van Maastricht, hebben eigenaren heel vaak een goede reden om die woning te bezitten. "Meestal zijn die woningen leeg, omdat iemand een plan heeft dat nu nog niet kan worden uitgevoerd", legt hij uit.

En als je er nu een huurder inzet met een onbepaald huurcontract, kun je ze er niet uitzetten als je gaat beginnen met verbouwen, vervolgt hij. "Dus misschien zijn ze aan het wachten tot de tijd rijp is om dat te doen." Toch denkt ook de hoogleraar dat dat niet te lang moet duren als zoveel mensen aan het zoeken zijn naar een woning .

Leegstandsbelasting gezonde prikkel

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt dat er een leegstandsbelasting moet komen, waardoor woningeigenaren gestimuleerd worden om hun woning te verkopen of verhuren. Dat werkt volgens de VNG heel goed in Vlaanderen.

Brounen ziet dat wel zitten. "Ik ben niet per se voor belastingen en boetes, maar dit is wel een gezonde prikkel." De hoogleraar vastgoedeconomie denkt dat het vooral op huidige woningmarkt een oplossing kan zijn vanwege het grote tekort.

Boetes voor onwillige woningeigenaren

Wethouder Çelik gaat woningeigenaren in Tilburg een brief sturen met de boodschap dat ze de leegstand moeten melden bij de gemeente. Daarbij wil de gemeenten ook hulp bieden. "We willen de hand reiken om te kijken hoe we de woning weer laten bewonen. We beginnen eerst met een goed gesprek."

Als dat op niets uitloop dan wil hij onwillige woningeigenaren aanpakken door boetes uit te delen. "Wij kiezen voor een last onder dwangsom. Als mensen willens en wetens niks doen. Ook na gesprekken en herhaaldelijke verzoeken om de woning bewoond te krijgen, dan hebben we echt een stok om mee te slaan."

Contact helpt om woningen te verhuren

"Uiteindelijk zijn er 12.5000 woningen die leegstaan waarvan je niet begrijpt waarom", zegt minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Mona Keijzer.

In de gemeenten Amsterdam en Utrecht liep een proef waarbij gemeenten actief contact zochten met eigenaren van onbewoonde panden en dat hielp om de leegstand daar te verminderen, vertelt ze. "Dan blijkt gewoon in de praktijk dat als je gaat praten met eigenaren, dat er heel veel mogelijkheden zijn om alsnog die woningen in de verhuur te krijgen."

Minister pleit voor tijdelijke huurcontracten

Zo staan woningen soms op de nominatie om gerenoveerd of gesloopt te worden en dan zijn eigenaren huiverig om hun huis voor een korte periode te verhuren, noemt Keijzer als voorbeeld. "Dan laat je je huis misschien liever leeg staan dan dat je het even aan iemand verhuurt, omdat je dan bang bent dat je diegene er niet meer uit krijgt."

En dat moet anders, vindt de minister. "Nou, daar vind ik dat je het mogelijk moet maken om tijdelijke huurcontracten af te kunnen sluiten." Het moet volgens haar dan ook 'aantrekkelijk' worden voor eigenaren om in dit soort situaties woningen te kunnen verhuren voor een bepaalde periode.

Geen boetes in Nederland

In België moeten eigenaren van leegstaanden panden belasting betalen: hoe langer een huis niet bewoond wordt, hoe meer belasting er betaald moet worden. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is voorstander om zo'n leegstandsbelasting ook in Nederland in te voeren, maar Keijzer is minder enthousiast.

De minister benadrukt dat het uiteindelijk om in totaal zo'n 12.500 woningen gaat. "En realiseer je heel goed", gaat ze verder. "Het opleggen van een boete klinkt misschien stoer, maar dan wordt er een boete betaald: dan woont er nog steeds niemand in. Volgens mij moeten we alles op alles zetten om mensen een plek geven om te wonen, om dat voor elkaar te krijgen. Dat is het doel."