De regels voor euthanasie bij ernstig dementerenden worden ruimer. De zogenoemde Euthanasiecode voor artsen wordt aangepast naar aanleiding van een uitspraak van de Hoge Raad in april dit jaar.

De verruiming van de regels gebeurt naar aanleiding van wat de 'koffie-euthanasie' wordt genoemd. Een zaak die speelde in 2016 en die de afgelopen jaren voor de rechter en tot aan de Hoge Raad is geweest.

Lees ook

Verdovend middel

Een arts mag nu van tevoren een verdovend middel geven als de patiënt anders mogelijk onrustig of agressief wordt, omdat bijvoorbeeld niet begrepen wordt wat er gebeurt.

Gezondheidsjurist Esther Pans die gespecialiseerd is in euthanasie, noemt dat een ingewikkelde kwestie: "Het was een heel heikel punt omdat de patiënt er dan geestelijk niet meer bij is. Dat is medisch-ethisch een bijzondere stap. Dan moet je heel zeker weten dat je aan alle eisen voldoet en de persoon zeer ernstig lijdt."

Schriftelijke wilsverklaring

Ook hoeft niet langer de schriftelijke wilsverklaring, die iemand tekent voordat hij dementerend raakt, exact overeen te komen met de huidige situatie. Een arts mag die interpreteren.

"Mensen die een schriftelijke euthanasieverklaring opstellen, weten vaak niet precies wat ze er in moeten schrijven. Vanaf nu is het zo dat hij niet perfect hoeft te kloppen, maar dat de arts samen met de familie en andere betrokkenen kan kijken hoe het geïnterpreteerd kan worden. "De patiënt heeft die verklaring in het begin, voordat hij of zij dementerend werd, vaak herhaald en uitgelegd aan de arts."

Lees ook

Ondraaglijk en uitzichtloos lijden

Ook is het aan de arts om te beoordelen of de patiënt ondraaglijk of uitzichtloos lijdt. "Dat is het oordeel van een aantal professionals samen. Niet alleen de behandelend arts, maar ook de SCEN-arts geeft er een oordeel over. En dan wordt er nog een andere arts bijgehaald. Meestal een specialist ouderengeneeskunde of geriater. Uiteindelijk is het de behandelend arts die de knoop doorhakt en de verantwoordelijkheid neemt."

Jaarlijks komt deze situatie in ons land zo'n drie keer voor. Artsen zijn zeer terughoudend bij het euthanaseren van wilsonbekwame mensen. "Artsen zien vaak wel dat de patiënten niet meer zichzelf zijn, maar er moet wel sprake zijn van echt vreselijk lijden. In de praktijk zie je dat artsen dat heel lastig vinden en dat het weinig gebeurt."

'Koffie-euthanasie'

In de zaak die voor de Hoge Raad is gekomen, ging het om een arts die euthanasie uitvoerde bij een ernstig dementerende patiënte. Het wordt de 'koffie-euthanasie' genoemd, omdat de arts van tevoren slaapmiddel in de koffie van de vrouw deed. Ze was bang dat de vrouw, die wilsonbekwaam was en in het verpleeghuis ondraaglijk leed, zich zou verzetten tegen het infuus omdat ze het niet begreep.

Afgelopen april gaf de Hoge Raad de arts op alle punten gelijk, waarna de toetsingscommissies hun criteria besloten aan te passen. Esther Pans: "De Hoge Raad nam hierin de moedige beslissing om oog te hebben specifieke positie van de patiënt."

OM wilde juist aanscherpen

Pans noemt het opvallend dat hier eigenlijk het tegenovergestelde is gebeurd van wat de intentie van de zaak was.

"Het OM is die strafzaak begonnen om de regels aan te scherpen. In dit geval heeft de Hoge Raad voor de arts gekozen." Daarmee is dus uiteindelijk besloten de regels te versoepelen. "De Raad heeft gezegd dat ze heel veel vertrouwen hebben in de deskundigheid van artsen."

Lees ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.