Eindelijk een vrouwelijke premier? Nu Mark Rutte stopt is het moment daar, zeggen experts

Demissionair minister van Justitie en Veiligheid Yeşilgöz lijkt dé kandidaat voor de opvolging van Mark Rutte. Ook CDA en PvdA/GroenLinks kiezen een nieuwe leider, met vrouwelijke kandidaten. Het is niet uitgesloten dat de nieuwe premier een vrouw wordt.

Het vertrek van Rutte biedt een uitgelezen kans om een vrouwelijke opvolger te vinden. En zoals wel vaker in de achterkamertjes in Den Haag, gaan er al wat namen rond. Er is dan ook best veel te kiezen.

Namen, namen, namen

Voor alle politieke opvolgingen als partijleider die op dit moment in de maak zijn, zijn namelijke sterke vrouwelijke kandidaten. Vice-fractievoorzitter Anne Kuik en oud-staatssecretaris Mona Keijzer worden genoemd bij de opvolging van CDA-leider Wopke Hoekstra. Marjolein Moorman, wethouder in Amsterdam, wordt - naast Eurocommisaris Frans Timmermans - genoemd als fractieleider van de nieuwe combinatie van GroenLinks en PvdA.

En demissionair minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yeşilgöz-Zegerius wordt genoemd als opvolger van Mark Rutte binnen de VVD. Ondertussen wemelt het in de Tweede Kamer van de vrouwelijke fractievoorzitters: Mirjam Bikker (ChristenUnie), Esther Ouwehand (PvdD), Caroline van der Plas (BBB), Lilian Marijnissen (SP) en Sylvana Simons (BIJ1), om er een paar te noemen. De tijd is rijp voor een vrouwelijke premier, zeggen politiek-experts Julia Wouters en Devika Partiman.

Aandacht voor trots en troost

"Dat heeft niet alleen te maken met dat we het eerlijk zouden vinden als er nu eens een vrouw zou zitten of dat dat een goed beeld is voor jongere vrouwen", zegt Wouters. "Ik denk ook dat we na 13 jaar Rutte veel behoefte hebben aan wat meer stereotype eigenschappen van vrouwen in de politiek."

"Dat zie je ook aan hoe Yeşilgöz en Moorman politiek bedrijven, op een warme manier met aandacht voor emoties als trots en troost. Het is jammer dat het zo stereotypisch is en het is heus niet zo dat alle vrouwen in de politiek die eigenschappen hebben maar de grondtoon zou anders moeten worden."

Dilan Yeşilgöz

Met name de demissionair minister van Justitie en Veiligheid is een interessante kandidaat, zegt Wouters. "Zij is niet makkelijk te vatten. Yeşilgöz heeft Turks-Koerdische roots, ze is getrouwd met een witte man, ze was 7 jaar toen ze in Nederland kwam."

"Wat ik heel erg in haar bewonder is dat zij dat weet dat mensen haar altijd onderschatten en dat zij daardoor niet wordt geraakt. Het tast haar zelfvertrouwen niet aan. Zij was in Amsterdam adviseur van Eric van der Burg en werd in Den Haag minister met Van der Burg als staatssecretaris."

Vrouwelijke premier is een keuze

Ook Devika Partiman van de stichting 'Stem op een vrouw', een stichting die zich inzet om meer vrouwen in politieke functies te krijgen, denkt dat de tijd voor een vrouwelijke premier rijp is. "Dat was al zo de afgelopen jaren en rond de verkiezingswinst van Sigrid Kaag was dat ook heel sterk."

Een vrouwelijke premier is een keuze, zegt ze. "Het is een beslissing en gaat niet alleen over wie de grootste partij is. Je kunt ook afspreken dat je het samen tijd vindt voor een vrouwelijke premier." De leider van de grootste partij hoeft namelijk niet per se premier te worden. Ruud Lubbers was in de jaren 80 ook premier terwijl het CDA niet de grootste was, en Dries van Agt en Barend Biesheuvel eerder ook al.

Voorbeeld

Voor jongeren, vooral meisjes, is een vrouwelijke premier belangrijk. "De bekendste politicus is de premier, die kent iedereen. Dat maakt enorm uit voor het beeld van leiderschap dat je hebt. Als dat nooit vrouwen zijn, schept dat onbewust een beeld van een oudere witte man, 'die kan dat'", zegt Partiman.

"Dat beeld moet doorbroken worden. En dat kan ook want uit onderzoek blijkt dat op het moment dat een leider er zit, die heel makkelijk wordt geaccepteerd. Dan denken mensen: 'Nou, ze zit op die plaats, ze zal het wel kunnen.'"

Glazen afgrond

De vraag is wel of een vrouwelijke premier op dit moment het belangrijkste punt is, gezien er allerlei problemen op maatschappelijk en economisch terrein zijn die vooral schreeuwen om goed beleid, ongeacht het geslacht van de nieuwe premier. Volgens Devika Partiman gaat het op zulke momenten juist vaak samen. "Vrouwen worden vaker door partijen naar voren geschoven in crisistijd."

"Dat komt omdat mensen denken dat vrouwen een crisis aankunnen, maar ook om risico's voor golden boys in de partij af te dekken. De vrouw loopt dan het risico te sneuvelen en de man wordt uit de wind gehouden, dat noemen ze de glazen afgrond."