radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Eerst spijt, nu excuses voor slavernijverleden: 'Soms is er een groter gebaar nodig'

Eerst spijt, nu excuses voor slavernijverleden: 'Soms is er een groter gebaar nodig'
Bron: ANP

Het kabinet is nog steeds van plan om op 19 december excuses aan te bieden voor het slavernijverleden. Nederland betuigde al spijt, maar nu volgen excuses. Volgens onderzoekers heeft dat een andere lading. "Maar het maakt ons niet direct schuldig."

"Excuses voor slavernijverleden zie je nog relatief weinig", vertelt hoogleraar sociale wetenschappen Juliëtte Schaafsma van de universiteit van Tilburg. Samen met collega Marieke Zoodsma onderzocht en analyseerde ze honderden wereldwijde excuses voor mensenrechtenschendingen.

Spijt of excuses

Er zit daarbij een verschil tussen spijt en excuses, legt Schaafsma uit. "In principe ligt spijt aan jezelf. Als je excuses aanbiedt kan de ander nog zeggen 'ik hoef ze niet'. Bij zo'n excuses stel je je ook kwetsbaar op, want je loopt het risico dat de ander daar niet op zit te wachten. In die zin is excuses een explicieter uiting van je spijt."

Soms is spijt dus niet genoeg. "Het is al een grote belangrijke stap", benadrukt ze. "Maar in sommige gevallen is er een groter gebaar nodig."

Bekijk ook

Nederland betuigde eerder al spijt

Uit het onderzoek van Schaafsma bleek dat mondiaal gezien vaker excuses zijn aangeboden voor misstanden in het verleden. "Vooral de afgelopen jaren", legt ze uit. "Vaak voor dingen in de Tweede Wereldoorlog, maar ook soms voor een rol in de slavenhandel."

Verenigd Koninkrijk, Spanje en Brazilië boden al eens excuses aan voor slavernijverleden of hun rol daarin. Nederland bood echter nog nooit excuses aan voor het slavernijverleden, behalve voor Indonesië specifiek. "We hebben wel spijt betuigd op meerdere momenten. Dat heeft Nederland ook vaker gedaan dan andere landen. Maar spijt is dus iets anders dan excuses."

Excuses en verantwoordelijkheid

Dus wat betekent het nu eigenlijk als je als land excuses aanbiedt? "Bij excuses stel je je kwetsbaarder op, want je neemt het risico dat andere landen het niet accepteren. Het gaat dan ook om het rekenschap afleggen voor dingen die in het verleden zijn gebeurd. Dan ben je niet direct schuldig, maar je neemt verantwoordelijkheid voor het land en legt rekenschap af."

"Excuses gaan ook om erkenning. De nazaten van de tot slaaf gemaakten dragen nog lasten mee van het slavernijverleden. En Nederland heeft als land veel rijkdom opgebouwd. Met excuses erkennen we dat mensen nog nadelen ervaren en leggen we daar rekenschap over af. Maar dat maakt ons niet schuldig."

Bekijk ook

Polarisatie

Een veelgehoord kritiek is dat excuses voor polarisatie in de samenleving kan zorgen. Volgens Schaafsma is dat echter in veel gevallen onzin. "Wat er vaak gebeurt, is dat het blijft bij sorry en wordt gedaan alsof het boek dicht is. Dan volgt er vooral teleurstelling."

"Politici hebben angst voor polarisatie, maar dat is nergens op gebaseerd. Dat er mensen heel erg voor of heel erg tegen zijn hoort erbij. Dat is de discussie die je in het publieke domein gewoon mag hebben."

'Gemiste kans'

De angst voor polarisatie en discussie over vorm levert veel geharrewar op en mogelijk excuses die niet geaccepteerd worden."Nederland had het eerste land kunnen zijn dat groots excuses had gemaakt", sluit ze af.

"Met samenspraak, eerst onderzoek en herdenking door de koning was het uniek geweest. Maar nu is het een gemiste kans en ik vraag me af of dat nog goed gaat komen."

Bekijk hier onze tv-reportage.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom rijdt in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus'.

De bus, waar mensen bij elkaar komen om contact te houden, sluit goed aan bij een campagne van Alzheimer Centrum Limburg die gisteren van start ging. Deze campagne, genaamd 'We zijn zelf het
medicijn', moet mensen
bewust maken van de invloed van een gezonde leefstijl op de hersengezondheid.

Gezonde levensstijl

Het initiatief voor de bus
werd opgestart vanuit een vitaliteitsproject van gemeente
Kerkrade, in samenwerking met inwoners en maatschappelijke
partners zoals het Leger des Heils. Remko van Vliet van Leger des Heils vertelt: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Meer zicht

Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?" Hij is dan ook groot voorstander van de campagne en initiatieven zoals de ontmoetingsbus. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

De aftrap van de campagne 'We zijn zelf het medicijn' wordt de komende tijd uitgerold over heel Zuid-Limburg.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Eerst Cito, nu de doorstroomtoets: waarom er steeds kritiek is vanuit scholen op de eindtoets

Vier basisscholen die eerder hadden aangekondigd om de verplichte doorstroomtoets niet af te nemen, moeten dat van de staatssecretaris nu alsnog doen. Anders volgen er financiële sancties. De scholen uiten kritiek dat de toets te weinig meet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant