Dure medicijnen meestal verkeerd bewaard in de koelkast

De meeste patiënten (93%) die peperdure ontstekingsremmers krijgen, bewaren die medicijnen niet goed. “Dit kan leiden tot bijwerkingen of verminderde effectiviteit”, zegt promovendus Niels Vlieland van het universitair medisch centrum Utrecht (UMCU).

Vanaf het moment dat de apotheker de medicijnen meegeeft, is de patiënt verantwoordelijk voor het goed bewaren hiervan. En dat gaat vaak mis. “Ik ben zelf eigenlijk ook wel benieuwd of ik het goed bewaar”, zegt mevrouw Pouwels. Ze gebruikt ‘biologicals’ voor haar Reuma, het zijn de medicijnen waar Vlieland onderzoek naar doet. Biologicals worden gemaakt van eiwitten en levende organismen. “Deze medicijnen zijn erg duur, zo’n tienduizend tot vijftienduizend euro per patiënt per jaar”, zegt Vlieland.

Opmars van biologicals

Volgens Vlieland worden deze medicijnen in de toekomst zeker weten steeds meer gebruikt. In combinatie met de hoge kosten die het medicijn met zich meebrengt, is het belangrijk om aandacht te besteden aan dit probleem.

De dure medicijnen bestaan nog niet zo lang maar worden steeds meer gebruikt. In 2015 al door vijftig duizend mensen in Nederland. In de apotheek worden bewaarcondities gemonitord. Bij patiënten thuis gebeurt dat niet. Vlieland: “Het is best vreemd dat de medicijnen erg streng gemonitord worden vanaf dat de medicijnen gemaakt worden tot in de apotheek, maar dat die controle wegvalt zodra mensen het meenemen naar huis.” Veel mensen bewaren de medicijnen dan ook verkeerd. Slechts zeven procent van de patiënten doet het op de juiste manier. “Mensen bewaren bijvoorbeeld hun medicijnen buiten de koelkast of tegen de achterkant van de koelkast aan waardoor ze te koud worden”, aldus Vlieland. En dat heeft dus tot gevolg dat de medicijnen mogelijk aan werking verliezen.

Wisselende temperaturen

Mevrouw Pouwels gebruikt de medicijnen nu een tijdje voor haar Reuma en het werkt erg goed: “Ik kan eindelijk weer breien!” Het bewaren is wel een uitdaging, omdat het gekoeld moet worden op een bepaalde temperatuur. En de temperatuur wisselt niet alleen per koelkast, maar ook per locatie ín de koelkast. “Ik sta nu bijvoorbeeld op de camping, dan heb je weer een andere koelkast. Het is best een uitdaging om het dan goed te doen.”

Apothekers erkennen dit probleem en zien dat mensen ermee worstelen. “Mensen die veel verschillende medicijnen gebruiken vinden het vaak lastig om ze te ordenen en op de juiste manier te bewaren en in te nemen”, zegt apotheker Eward Melis. “Door ze onjuist te bewaren wordt de dosis van de werkende stof minder en dat kan effect hebben op de effectiviteit van de medicijnen, dat is zonde.”

Melis geeft aan dat er al veel gedaan wordt om patiënten te helpen: “Op het doosje staat hoe het bewaard moet worden, als de medicijnen worden meegegeven wordt het uitgelegd, het staat in de bijsluiter.” Toch kan er nog meer gebeuren om patiënten te helpen. “De verpakkingen zijn bijvoorbeeld erg groot, waardoor het veel ruimte inneemt in de koelkast. Het kan veel kleiner. Ook zou het goed zijn als apothekers bij mensen die veel medicijnen gebruiken op huisbezoek komen zodat ze kunnen bespreken met de patiënten hoe ze de medicijnen moeten bewaren en gebruiken.” Er ligt volgens Melis ook echt een verantwoordelijkheid bij de apothekers. “De rol van apotheker schiet nu helaas tekort.”

Waar ligt de verantwoordelijkheid: patiënt of apotheek?

Een woordvoerder van apothekersorganisatie KNMP geeft aan dat het inderdaad van belang is dat er aandacht besteed wordt aan dit probleem. “Maar we hebben wel het idee dat we al veel doen om mensen te informeren.”

Het is maar de vraag of apothekers meer kunnen doen om het probleem te verhelpen. “We kunnen moeilijk tegen mensen zeggen ‘schaf maar een nieuwe koelkast aan’, dat kan niet altijd”, zegt Evelyn Schuil-Vlassak van de KNMP. Toch heeft ze een aanvullende oplossing om de biologicals in de toekomst beter te bewaren: “Als het medicijn niet dagelijks gebruikt hoeft te worden, kunnen we het middel tot gebruik in de koelkast van apothekers bewaren.”