170.000 Nederlanders hebben een eetbuistoornis. Dit is een relatief onbekende eetstoornis, maar het is groter dan anorexia en boulimia. Ongeveer de helft van de mensen met deze stoornis is man.

Rolf (47) kampt al lange tijd met deze eetbuistoornis: "Het stiekeme, het achterbakse: ik lieg over eten tegen mensen. Bij de McDonalds naar binnen lopen met mijn telefoon aan het oor en dan net doen alsof ik iemand spreek voor wie ik ook nog moet bestellen. Maar die 3 menu's zijn gewoon voor mezelf." Mensen met een eetbuistoornis eten binnen korte tijd enorme hoeveelheden. Ze hebben geen controle over hoeveel en wat ze eten.

Schaamte

Veel van de mensen met een eetbuistoornis weten niet dat ze echt aan een ziekte lijden, denken dat het een kwestie is van een zwak karakter en schamen zich, zegt hoogleraar eetstoornissen aan het Leids Universitair Medisch Centrum Eric van Furth. "Ik schrik er echt van hoe lang deze mensen erover doen voor ze hulp zoeken. Vreselijk dat ze zo lang rondlopen met iets waar ze zo onder lijden. Terwijl het zo'n behandelbare stoornis is."

Knock-out in de auto

Ook bij Rolf duurde het lang voor hij inzag dat hij echt een stoornis had. Tot 12 jaar geleden. "Ik zat op mijn werk en ineens liet ik alles vallen om naar de dichtstbijzijnde Burger King te rijden. Daar heb ik toen zoveel gegeten dat ik letterlijk knock-out ging in mijn auto. Helemaal verdoofd. Zo vol zat ik."

"3 uur later werd ik wakker. Terug op kantoor was iedereen al vertrokken. En mijn laptop stond daar gewoon nog aan. Dat was het eerste heldere moment dat ik dacht: dit is echt gek wat ik doe. Dat te erkennen was heel lastig. Ik schaamde me kapot", vertelt Rolf.

'Ik vond mezelf een slappeling'

Zijn eetverslaving heeft Rolf veel leed veroorzaakt. "Ik woog 140 kilo, hijgend en puffend na oplopen van een trap. Ik had een ongezonde lichaamsgeur, had last van mijn rug, mijn gewrichten deden zeer." Maar misschien wel groter was de geestelijke pijn, vertelt hij.

"Ik leefde in isolement. Ik zat thuis met de gordijnen dicht, met al dat eten om mij heen. Ik was steeds maar bezig om dat voor de buitenwereld te verbergen, erover te liegen. Want aan de ene kant kon ik die eetbuien niet tegenhouden, maar aan de andere kant had ik er ook een sterk oordeel over. Zo van, vrouwen hebben last van eetproblemen, niet mannen. Dat was een extra schaamte die ik ook voelde. Van mijn eigenwaarde was niet veel over. Ik vond mezelf een slappeling."

Spiritualiteit en vrouwen bij Anonieme Overeters

Rolf deed er alles aan om af te vallen. "Ik was een dieetexpert." Met gemakt kon hij 20, 30 kilo afvallen. Maar net zo makkelijk zaten de kilo's, en nog meer, er daarna weer aan. "Juist dat lijnen, zorgde voor problemen. Ik had een obsessie voor mijn gewicht."

Hoewel Rolf in het begin wat sceptisch was over de zelfhulpgroep Anonieme Overeters, het zusje van Anonieme Alcoholisten, besloot hij toch naar een bijeenkomst te gaan. "Het ging daar over godsbesef en spiritualiteit en er zaten allemaal vrouwen. Dat was een extra drempel", bekent hij. Uit wanhoop besloot hij toch te gaan. "Ik wist het anders echt niet meer."

'Ziekte die altijd aandacht vraagt'

Rolf is er van overtuigd dat het hem geholpen heeft. "Bij de Anonieme Overeters heb ik geleerd de obsessie voor mijn gewicht los te laten. Dat het buiten mijzelf ligt. Dat ik moest stoppen met diëten. Ik kan alleen mezelf voeden, met bepaalde regelmaat. En wonderlijk genoeg, daarna ben ik wèl afgevallen. Toen heb ik een gezonder gewicht behaald en dat kunnen vasthouden."

Een arts of een verslavingskliniek hadden hem niet zo goed kunnen helpen, stelt hij. "Alle hulp houdt op een gegeven moment op. Dan ben je uitbehandeld of genezen verklaard. Maar ik geloof dat ik een ziekte heb, die ik wel kan behandelen, maar waar ik altijd aandacht aan moet blijven geven. En nu hoef ik het niet meer alleen te doen. Ik was er voorheen echt van overtuigd dat ik daar alleen voor stond, dat ik alleen was met mijn gekte. Toen ik bij de Anonieme Overeters anderen hoorde met hetzelfde probleem, gaf dat lucht, en een mogelijkheid tot herstel."

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.