meer NPO start

'Eetstoornis is een hele competitieve ziekte': hoe anorexia een 'wedstrijd' wordt op social media

'Eetstoornis is een hele competitieve ziekte': hoe anorexia een 'wedstrijd' wordt op social media
Carlijn Hoogeveen kreeg op social media steeds meer mensen met een eetstoornis te zien
Bron: EenVandaag

De invloed van social media op mensen met anorexia is groot, blijkt uit onderzoek van het LUMC. Als iemand een keer zoekt op afvallen of diëten, krijgt diegene meer van zulke filmpjes te zien. En dat kan versterkend werken: "Je kan er helemaal in opgaan."

Ook Carlijn Hoogeveen (21) kreeg als tiener op social media steeds meer profielen van mensen met een eetstoornis te zien. Terwijl ze op dat moment leed aan anorexia nervosa. "Mijn Instagram stond vol met heftige plaatjes."

Gevoel van controle

Carlijn leed op dat moment al jaren aan de ziekte. Het begon al op de basisschool: ze werd erg gepest en daarnaast lagen haar ouders in scheiding. "Toen merkte ik dat als je weinig eet, dat het dan verdooft. Dat is het begin geweest van mijn eetstoornis", vertelt ze.

Het gevoel van controle was erg belangrijk in haar tienerjaren en die vond ze in de eetstoornis. Het ging erg snel en Carlijn belandde zelfs in het ziekenhuis. Vervolgens werd ze opgenomen in een kliniek voor mensen met een eetstoornis.

Bekijk ook

Manier om gezien te worden

Daar kwam ze in aanraking met de zogenoemde 'recovery community'. Op TikTok en Instagram zijn er namelijk veel profielen waar een extreem mager uiterlijk wordt gepromoot. Jonge vrouwen met anorexia tonen hoe hun dagen in een kliniek er uitzien en wat ze op een dag eten.

Het is een manier om gezien te worden, weet Carlijn. "Een eetstoornis is een hele competitieve ziekte. Mensen vergelijken zich heel erg met elkaar en zoeken ook die verschillen tussen elkaar op", legt ze uit. "Als iemand dunner is dan jij, wordt dat gezien als: die doet het nog beter dan ik."

'Het triggert je heel erg'

Ook Carlijn kreeg steeds meer van dit soort 'heftige' berichten in haar tijdlijn. In plaats van dat het haar afschrok, bekeek ze juist meer beelden: "Het triggert je heel erg, want het zijn allemaal verhalen van mensen waarbij het ook heel slecht gaat. Maar ergens zoek je toch die triggers op om een reden te hebben om in je eetstoornis te blijven hangen."

"Een eetstoornis is ook ergens iets heel vertrouwds. Het is een vluchthaven, je kan er helemaal in opgaan", vertelt ze. "Je hoofd staat in het teken van eten of juist niet eten. Dus het is ook ergens fijn als je Instagram er dan ook weer vol mee staat, omdat het gewoon vertrouwd en veilig voelt."

'Eetstoornis is een hele competitieve ziekte': hoe anorexia een 'wedstrijd' wordt op social media

Social media speelt belangrijke rol

Psychiater Tim Offringa ziet dat social media bij veel jongeren een belangrijke rol spelen in het ontwikkelen van een eetstoornis. Voor een onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) heeft hij uitgebreid gesproken met jongeren die anorexia nervosa hebben gehad.

"Daarin hebben we gevraagd: 'Kunnen jullie ons eens meenemen in hoe die eetstoornis is begonnen, hoe die uiteindelijk erger werd en waardoor die erger werd. En wat jullie heeft geholpen om daar uit te komen", vertelt Offringa. "Een van de dingen die daarin heel erg opviel, is dat in de meeste verhalen social media een hele grote rol kreeg."

info

Meer gevallen van anorexia

Het recent onderzoek door GGZ Parnassia in Den Haag blijkt dat de afgelopen 5 jaar onder tieners tussen de 10 en 15 jaar oud een significante stijging is geweest in het aantal gevallen van anorexia. In 2013 ging het nog om 8,6 procent, vorig jaar was dit opgelopen tot 38,6 procent. Dit terwijl er onder andere leeftijdsgroepen geen stijging was. De onderzoekers wijzen naar social media als oorzaak.

Waarschuwingen bij hashtags

Officieel zijn posts over eetstoornissen verboden op TikTok, maar 'recovery'-filmpjes over het herstel zijn wel toegestaan. Carlijn vertelt dat gebruikers die op video's met bepaalde hashtags klikken eerst een waarschuwing krijgen met de vraag of ze het echt willen zien. "Maar volgens mij klikt iedere eetstoornispatiënt dan gewoon: 'Ja, dat wil ik zien.'"

Ze vraagt zich af of digitale platformen kunnen tegenhouden dat mensen met anorexia dit soort content te zien krijgen. "Kijk, als je echt niet lekker in je vel zit en je hebt een eetstoornis, dan ga je het toch wel opzoeken. Ik weet niet echt of je daar heel veel tegen kan doen."

Betere balans in tijdlijn

Toch ziet psychiater Offringa nog wel mogelijkheden, vooral in het weerbaar maken van jongeren. "Waar ik een stukje hoop uit haalde is dat de jongeren die ik heb gesproken in dat onderzoek uiteindelijk ook deels wel aangaven: 'Als je mij vroeg leert hoe om te gaan met social media, dus dat ik weet waar de gevaren zitten, dan kan ik voorkomen dat ik die hele negatieve diepte in ga."

Bovendien vertelden jongeren de onderzoeker dat dit hen ook zou helpen om een betere balans in hun tijdlijn te vinden. "Dat ze actief konden zoeken op social media naar plekken waar werkelijk ook echt positieve informatie te vinden was."

Bekijk ook

Omringt met fijne dingen

Met Carlijn gaat het inmiddels stukken beter, mede dankzij social media. "Wat voor mij heel erg hielp was dat ik een passie had: ik wilde zingen, ik wilde acteren", vertelt ze. "En toen dacht ik: ik ga gewoon mensen volgen die ook die passie hebben. Als ik nu mijn Instagram open, dan staan er allemaal muzikantenplaatjes en dingen uit het theater."

Social media zijn erg belangrijk voor jonge mensen, weet Carlijn ook goed. "Je zit toch veel op je telefoon. Dus als je je dan omringt met fijne dingen, dan helpt je dat gewoon meer."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'
Een voetbalfan tijdens een vriendschappelijke wedstrijd tussen Iran en de VS in 2000
Bron: ANP

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

Bekijk ook

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

Hamas, Hezbollah, Houthi's: de invloed van Iran uitgelegd

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Waarom volgens deze expert Iran en de Verenigde Staten in gesprek willen over atoomakkoord

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'
Bron: EenVandaag

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

Bekijk ook

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Bekijk ook

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant