Er is vanaf vandaag officieel een watertekort in Nederland. Maar wie om zich heen kijkt, ziet dat het land al langer zucht onder de aanhoudende droogte. In Zeeland zitten boeren met de handen in het haar, zij zien hun oogsten voor hun ogen verdorren.
Geel gras, bladeren die van bomen vallen en extreem lage waterstanden in de rivieren: het zal voor weinig mensen als een verrassing komen, maar toch is er pas sinds vandaag officieel sprake van een watertekort.
Water moet verdeeld worden
Dat betekent dat het Managementteam Watertekorten gaat bekijken hoe het water in Nederland nu moet worden verdeeld. Ook wordt de zogeheten verdringingsreeks in werking gesteld.
Die wettelijk vastgelegde maatregel geeft belangrijke gebieden voorrang als een beperkte hoeveelheid zoetwater beschikbaar is. Volgens de wet moeten dijken, veengebieden en kwetsbare natuur zo lang mogelijk van water worden voorzien.
Bekijk ook
Droger dan in rampjaar 1976
Het watertekort heeft tot nu toe vooral gevolgen voor de scheepvaart en de landbouw. Het neerslagtekort is het grootst in Zeeland, waar het op sommige plekken zelfs droger is dan in het rampjaar 1976. Bovendien is er op de Zeeuwse eilanden weinig zoet grondwater omdat ze omringd worden door zout water.
Op Schouwen-Duivenland zijn boeren zelfs volledig afhankelijk van regenwater om hun groenten en fruit te laten groeien. Akkerbouwer Leendert van der Velde zit dan ook met de handen in het haar: het heeft al zo'n 6 weken amper geregend en dat is funest voor zijn uien.
'Zonder water houdt het op'
"Al het water dat we van de winter hebben opgevangen is op, dat hebben de planten al gebruikt", vertelt Van der Velde. "We hebben al meer dan een maand geen water kunnen geven aan de uien." Het gevolg: uien die veel minder hard gegroeid zijn en dus minder geld opleveren.
Bovendien moeten de uien door de droogte ook eerder geoogst worden, namelijk nu al in plaats van in september. Dat gaat alleen momenteel niet: "We hebben regen nodig om ze te kunnen rooien, anders is de kleigrond te droog. Zolang het niet regent, kunnen we ook niet oogsten. Als er geen water meer is, houdt het op."
Bekijk ook
Zoeken naar oplossingen
Vince Kaandorp is grondwaterhydroloog bij waterinstituut Deltares en zoekt met boeren op Schouwen-Duiveland al jaren naar een oplossing om droogte te bestrijden. "Over het jaar heen gezien valt er voldoende water, maar een groot deel hiervan wordt in de natte periode afgevoerd naar zee om wateroverlast te voorkomen."
"Veel agrariërs zijn dus aangewezen op het zoete water dat van nature voorkomt in de ondergrond, en kunnen niet beregenen omdat sloten brak of zout zijn." Het is volgens Kaandorp voor de boeren te hopen dat er snel flink wat regen valt. "In eerder droge jaren zagen we dat op sommige plekken zelfs zoet water werd aangevoerd met vrachtwagens."
Zout afvoeren en zoet vasthouden
De laatste jaren zijn er verschillende proeven geweest om ervoor te zorgen dat de zoetwatervoorziening wordt vergroot zodat er ook in droge tijden succesvol geoogst kan worden. Zo worden onder meer drainagebuizen dieper aangelegd om zo meer zout en minder zoet water af te voeren.
"Een nieuwe innovatie is nu dubbele drainage, welke we aankomend jaar hopen te gaan testen", vertelt Kaandorp. Hierbij wordt via diepere drainage zout water afgevoerd en het ondiepe zoete (regen)water juist opgevangen.
Bekijk ook
'Veel oplossingen en innovaties'
Ondanks alle problemen waar de Zeeuwse boeren nu tegen aanlopen met de aanhoudende droogte, denkt de grondwaterhydroloog dat er toch toekomst is voor agrariërs in de provincie. "Zeeland heeft zeer vruchtbare landbouwbodems en is juist heel erg geschikt voor akkerbouw."
De droogte treedt ook tijdelijk op, benadrukt hij. "Er valt in andere periodes van het jaar nog genoeg water. Er zijn al veel oplossingen en innovaties bedacht, en hier moeten we vooral mee verder gaan. Daarnaast ook een stuk acceptatie en leren omgaan met periodes van droogte."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.