radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Drinken, roken en overgewicht ondanks Preventieakkoord 2018 nog lang niet genoeg omlaag: 'Rijksoverheid moet tandje bijzetten'

Drinken, roken en overgewicht ondanks Preventieakkoord 2018 nog lang niet genoeg omlaag: 'Rijksoverheid moet tandje bijzetten'
Staatssecretaris Maarten van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Bron: EenVandaag

Nederland leeft nog te ongezond. En al probeert de overheid daar al 4 jaar iets aan te doen, die aanpak slaagt maar nauwelijks. Die conclusie trekt ook Maarten van Ooijen na 6 maanden als verantwoordelijk staatssecretaris: "Er moet een tandje bij."

Het Nationaal Preventieakkoord uit 2018 moet overgewicht, roken en overmatig alcoholgebruik tegen 2040 flink terugbrengen.

'Makkelijker gezegd dan gedaan'

Om dat doel te halen, maakte de Rijksoverheid afspraken met meer dan zeventig partijen, waaronder koepelorganisaties in het bedrijfsleven en sportbonden. Maar nog altijd kampt de helft van de Nederlanders met overgewicht, drinkt meer dan de helft te veel en rookt één op de vijf mensen. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Volgens staatssecretaris Maarten van Ooijen van Volksgezondheid is preventie, het ontmoedigen van een ongezonde levensstijl om ziekten te voorkomen en het aanmoedigen van gezond leven, makkelijker gezegd dan gedaan.

60 miljoen per jaar

Van Ooijen: "Het gaat over het dagelijks leven van mensen, wat ze eten, drinken en roken. Het gaat over hoe mensen opstaan en naar bed gaan. Dus het is niet zo makkelijk om te zeggen: een vingerknip en dan lossen we het probleem wel even op."

Jaarlijks wordt 60 miljoen euro uitgetrokken voor preventie. Dat lijkt veel, maar is maar een schijntje, als je kijkt naar wat er vorig jaar is uitgegeven aan de gehele gezondheidszorg: 125 miljard euro volgens het CBS.

Bekijk ook

19 doelen niet gehaald

Het RIVM kijkt elk jaar of de afspraken en doelen in het Preventieakkoord gehaald worden. Van de 41 doelen die voor 2021 op de agenda stonden, zijn er maar 22 gehaald. "Er is stevig werk aan de winkel", geeft Van Ooijen dan ook toe.

"De Rijksoverheid moet een tandje bijzetten om meer doelen te gaan halen." Bij de presentatie van het akkoord in 2018 was er direct kritiek dat de plannen veel zachte, sturende maatregelen, maar weinig harde regels en verboden bevatten.

Overgewicht niet naar beneden

Zo blijkt onder andere dat de helft van de volwassenen in 2021 met overgewicht kampte: nog evenveel als bij de invoering van het akkoord. De staatssecretaris maakt zich er zorgen om.

"We willen overgewicht natuurlijk naar beneden brengen. Maar meer mensen krijgen overgewicht dan wij hadden voorzien." Hoe hij de trend toch naar beneden wil krijgen? "Gezonde producten moeten goedkoper worden en ongezonde producten duurder."

Bekijk ook

Liever vandaag een taks dan gisteren

Een van de maatregelen om overgewicht tegen te gaan is een suikertaks, een belasting op ongezonde producten. Bij de onderhandelingen in 2017 mocht de voedings- en alcoholindustrie meepraten. Volgens hoogleraren gezondheidsrecht Brigit Toebes en Jos Dute kwam de suikertaks er om die reden toen niet.

Staatssecretaris Van Ooijen had liever gisteren een suikertaks ingevoerd dan vandaag: "Maar met dit soort belastingmaatregelen kost het gewoon tijd. Het kost tijd om het goed neer te zetten. Als je een taks eenmaal invoert, dan moet die ook voor iedereen goed werken. Voor de industrie, die het moet voorbereiden, maar ook voor de consument, want die moet er gezonder van worden."

Groente en fruit

Ook een lager btw-tarief op groente en fruit is er niet. Volgens Van Ooijen omdat het regelen daarvan simpelweg tijd kost.

"Je hebt een appel en die zal eronder vallen. Maar schil en pureer je die en doe je hem vervolgens in een potje, valt die dan ook nog onder het lage btw-tarief? Daar gaan we naar kijken. Ik zou willen dat we het sneller hadden, maar dat hebben we niet."

Roken

Naast voeding is ook roken een gebied waar nog veel te winnen valt. De accijnzen zijn gestegen, sigarettenautomaten zijn verdwenen uit de kroeg, sigarettenpakjes kregen enge foto's en er zijn veel rookvrije plekken bijgekomen, zoals het schoolplein.

Maar waar 22 procent rookte in 2018, is dat slechts gedaald naar 21 procent in 2021. Longarts Wanda de Kanter noemt het preventiebeleid daarom 'mislukt'. Nog iedere dag beginnen jongeren met roken. "We bereiken de jongeren niet en dat moet veel beter."

Bekijk ook

'Schepje er bovenop'

Staatssecretaris Van Ooijen is het niet met De Kanter eens dat het rookpreventiebeleid mislukt is. "Ik heb Wanda hoog zitten, maar dit is wel een heel stellige uitspraak. Want juist op roken, zo zegt het RIVM ook, is een aantal doelen wel gehaald. Maar we halen niet het doel om in 2040 op 5 procent rokers uit te komen. Dus in die zin heeft ze gelijk. Daar moet een schepje bovenop. Aan de andere kant, er is wel degelijk een afname, en die is trendmatig."

Overall zijn we wat het Preventieakkoord betreft nog niet waar we moeten zijn, zegt Van Ooijen. "Er moeten meer doelen worden gehaald." De staatssecretaris stuurt voor het eind van dit jaar een brief naar de Tweede Kamer waarin hij extra maatregelen zal aankondigen om roken, drinken en ongezond en veel eten verder te ontmoedigen.

Bekijk hier de tv-reportage.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Wat merken wij van een handelsoorlog tussen Amerika en EU? 'Nederlandse economie kan tegen een stootje'

Wat merken wij van een handelsoorlog tussen Amerika en EU? 'Nederlandse economie kan tegen een stootje'
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Amerikaanse president Donald Trump tijdens een eerdere ontmoeting in 2020
Bron: EPA

De Amerikaanse president Trump heeft gisteren tijdens een persconferentie aangekondigd dat hij van plan is om importheffingen op Europese goederen te verhogen. Inmiddels lijkt een handelsoorlog met de VS dichterbij. Welke gevolgen heeft dat voor ons?

De aangekondigde importtarieven zullen volgens Trump met 25 procent verhoogd worden. Een flink percentage. Maar volgens financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser zal Nederland hier weinig van merken. Europa heeft al aangekondigd om met eventuele tegenmaatregelen te komen.

Meer Amerikaanse producten kopen

Uiteindelijk is het doel van Trump om met de aangekondigde importtarieven ervoor te zorgen dat Europa meer Amerikaanse producten koopt. Op die manier wil hij de Amerikaanse economie versterken en dat zou goed zijn voor het Amerikaanse bedrijfsleven, legt Visser uit.

Toch heeft Nederland hierin een bijzondere uitzonderingspositie, gaat de financieel journalist verder. We zullen daarom niet veel merken als Trump zijn plannen definitief doorzet.

Kabinet gokt op uitzondering

"Nederland is een typisch exportland, maar heeft nu toevallig de afgelopen paar jaar een handelstekort met Amerika", legt Visser uit over die uitzonderingspositie. "Wij exporteren minder naar Amerika dan we importeren uit Amerika." En dat is anders dan omringende landen zoals Duitsland bijvoorbeeld.

"Dat komt omdat wij vrij veel Amerikaanse energie importeren sinds we de eigen gaskranen hebben ingedraaid en het niet meer uit Rusland willen halen", legt hij uit. "Het kabinet gokt er daarom misschien ook wel op dat we om die reden her en der een uitzondering krijgen omdat wij toevallig wel meer uit Amerika halen dan andere landen."

Bekijk ook

Stijgende prijzen

Maar als Trump zijn plannen doorvoert, zal dat wel degelijk gevolgen hebben voor de Europese Unie. "En daar hebben wij wel last van, ook voor ons is dat prijsopdrijvend, zeker als we vanuit Europa met tegentarieven gaan komen. Dan is het actie-reactie."

Wat we dus vooral zullen merken is dat de prijzen op een gegeven moment zullen gaan stijgen als gevolg hiervan.

Andere afzetmarkten zoeken

Een belangrijk verschil is wel dat Amerika zich straks in een positie bevind waar het een handelsoorlog is met meerdere landen, en wij uiteindelijk met één land. Volgens Visser is het daarom voor Nederlandse ondernemers gemakkelijk om dit te omzeilen.

"Want zij zullen dan moeten denken, misschien moeten we onze spullen voortaan maar in Azië gaan verkopen of in Canada, Mexico of andere Europese landen als Amerika op deze manier een beetje op slot raakt", legt Visser uit. Volgens hem is het vooral Amerika die wordt geraakt door deze maatregelen.

Bekijk ook

'Nederlandse economie kan wel tegen een stootje'

De verwachting is dus dat de Nederlandse economie wel een stootje kan hebben als Trump de importtarieven invoert. "Ongeveer 5 procent van onze export gaat naar Amerika. Dus het is een grote handelspartner, maar ook weer betrekkelijk", ziet Visser.

Het is volgens hem dus raadzaam dat exporterende bedrijven opzoek gaan naar andere afzetmarkten. "Daar kan de overheid natuurlijk bij helpen om de handel met andere landen te versoepelen en te vergemakkelijken."

Gevolgen voor Duitsland

"Maar", voegt hij eraantoe, "de eurozone en Europa als geheel is best wel zwakjes economisch gezien. Dus dit kan best wel een tik zijn waardoor een land als Duitsland in een langere recessie blijft."

"En die pijn wordt natuurlijk zeker gevoeld", zegt hij tot slot.

Wat merken wij van een handelsoorlog tussen Amerika en EU? 'Nederlandse economie kan tegen een stootje'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Blijft kazerne Budel een azc, of moeten asielzoekers plaatsmaken voor militairen? 'Kortdurende opvang is heel ongunstig'

Moeten asielzoekers in de voormalige kazerne van het Brabantse Budel plaatsmaken voor militairen? Deze vraag ligt op tafel. Tegelijk worstelt defensie met ruimtegebrek. Binnen 3 maanden wordt erover besloten. Welk belang weegt zwaarder, is nu de vraag.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant