Niet eerder zijn er zoveel aanslagen gepleegd op Westerse bodem als afgelopen jaar. Toch handhaaft de NCTV het huidige dreigingsniveau ‘substantieel’. Zorgen zijn er wel: over de complexer wordende terreurdreiging en de toename van geweld rond het asieldebat over ons eigen land. 

Dat maakt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid vandaag bekend. Het is voor het eerst sinds de aanslagen in Parijs dat de coördinator met een nieuw “Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland” komt. De kans op een aanslag is nog steeds ‘reeël’. Maar het niveau gaat pas naar kritiek wanneer er concrete plannen zijn voor een aanslag in of tegen ons land. 

Onrust om Nederland heen

‘Parijs’ was waarschijnlijk niet het enige serieuze aanvalsplan van IS. De NCTV zegt aanwijzingen te hebben dat er een speciale eenheid is die meer aanslagen plant met terroristen in het buitenland. Dat Nederland nu ook luchtaanvallen gaat uitvoeren op IS zorgt ervoor dat ons land een hoger profiel krijgt. Ook wordt daarmee het strijdtoneel van de jihad vergroot en komt de strijd dichterbij. Landen als Libië lijken te imploderen. 

2015 manifesteerde zich als een uitgesproken bloederig jaar met maar liefst negen aanslagen op Europese bodem, waarvan twee in Parijs op Charlie Hebdo en in november in onder andere theater Bataclan. Het zorgde ervoor dat grote Europese steden volledig in de ban kwam van terreurdreiging waardoor het openbare leven werd stilgelegd. Dit gebeurde gisteren opnieuw in Brussel, toen een anti-terreureenheid jacht maakte op een schutter. Straten werden afgezet, scholen en crèches ontruimd. 

Situatie in Nederland

Ook uit Nederland vertrekken nog altijd personen naar Syrië en Irak. Het gaat om ongeveer vijf uitreizigers per maand. Men denkt dat er nu zo’n 240 mensen in het gebied zijn. Het gaat met name om jonge mannen. 42 personen zouden zijn gedood, veertig zijn teruggekeerd naar ons land.

Vooral vanuit de laatste groep, de terugkeerders, gaat dreiging uit. Ze zijn geradicaliseerd, hebben veel geweld gezien en zijn getraind om met wapens en explosieven om te gaan. De NCTV zegt dat niet valt uit te sluiten dat IS jihadisten terugstuurt om aanslagen te plegen. Het is mogelijk dat zij gebruik maken van de asielstroom die nu ons land binnenkomt, al zijn hiervan nu nog geen bevestigde gevallen bekend. 

Behalve de terreurdreiging maakt de nationaal coördinator zich zorgen over toename van het aantal (gewelds-)incidenten rond het maatschappelijk debat over de asielstroom, migratie en islam. Afgelopen februari resulteerde dit in een aanslag op een moskee. Ook worden bestuurders of (kritische) burgers bedreigd. Moskeeën worden extra in de gaten gehouden.  

Vanavond in EenVandaag, de nationaal coördinator terreurbestrijding, Dick Schoof.

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.