Ben je gekozen tot nieuw raadslid? Hoe ga je die rol invullen? Raadslid.nu geeft antwoord op een aantal belangrijke vragen over de lokale politiek.

Wat is er veranderd aan het raadslidmaatschap in de afgelopen jaren?

"Twee dingen springen in het oog: de toegenomen werkdruk en de hardere en directere kritiek. De werkdruk voor raadsleden is toegenomen doordat veel taken bij de gemeente zijn komen te liggen. De kaderstellende en controlerende rol van gemeenteraadsleden zijn hierdoor groter geworden zonder dat daar extra compensatie tegenover staat in de vorm van vergoeding of ondersteuningen. Ten tweede dragen social media er aan bij dat raadsleden hardere en directere kritiek ervaren, met name wanneer er verhitte debatten spelen op gemeenteniveau."

Er komt veel op gemeenteraden af, gemeenten hebben er taken bijgekregen. Hoe kan een raadslid ervoor zorgen dat hij/zij voldoende kennis/kunde heeft?

"Het raadslid heeft de beschikking over vele manieren om hulp en ondersteuning te krijgen, maar maakt daar niet altijd gebruik van. De griffie is het eerste aanspreekpunt waar raadsleden gebruik van kunnen maken. Daarnaast moet elke gemeente een lokale rekenkamer hebben; deze kan op verzoek van de raad de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van gemeentebeleid onderzoeken."

Wat zijn jullie tips voor (toekomstig) gemeenteraadsleden?

"Doen! Nergens kun je zo betekenisvol de schakel vormen tussen de zorgen van bewoners en het bieden van een oplossing als in de functie van gemeenteraadslid. Tegelijkertijd doe je in de gemeenteraad ervaring op die van onschatbare waarde is en die je nergens anders kunt opdoen."

Zijn gemeenteraadspartijen voldoende divers?

"Iedereen heeft een andere definitie van wat divers is en wat niet. Partijen kunnen zelf bij het opstellen van hun kandidatenlijsten rekening houden met de mate waarin zij hun kandidaten in voldoende mate representatief vinden voor het politieke geluid dat zij willen verkondigen. Het is ten slotte de kiezer die bepaalt."

Veel raadsleden merken op dat er behoorlijk wat werkdruk is; zou het raadslidmaatschap een fulltime functie moeten worden of is het juist goed dat het parttime is?

"Wat ons betreft zou dat een slechte zaak zijn. Het is juist de kracht van de gemeenteraad dat het lekenbestuur is: het bestaat uit mensen die midden in de samenleving staan door in de meeste gevallen nog een baan of een eigen bedrijf te hebben."

Nu het bondgenootschap met de Verenigde Staten op losse schroeven staat, is Europa op zoek naar alternatieven. De Franse president Macron biedt aan om Europa te beschermen met eigen kernwapens, maar kan dat wel? "Alleen Macron kan op rode knop drukken."

Decennialang was de nucleaire bescherming van de Verenigde Staten een onmisbaar onderdeel van de Europese veiligheid. Maar die tijd lijkt voorbij, zegt kernwapenexpert Paul van Hooft. "Op dit moment hebben weinig landen nagedacht over een plan B als de VS die veiligheid niet meer biedt. Frankrijk heeft dat wel gedaan."

Europese atoomparaplu

President Emmanuel Macron pleit al langer voor een sterkere Europese defensie en ziet hierin een rol voor het Franse kernwapenarsenaal. Frankrijk beschikt over een eigen nucleaire afschrikking en wil deze mogelijk inzetten voor de bredere Europese veiligheid.

Frankrijk-kenner Niek Pas: "Macron heeft in 2020 al aangegeven dat Frankrijk openstaat voor gesprekken over een Europese atoomparaplu."

Strategisch belang voor Frankrijk

Volgens Pas sluit dit ook aan op de bredere visie van Macron op een zelfstandig en sterk Europa. "Maar", voegt hij eraan toe, "Frankrijk heeft ook een eigen strategisch belang."

Een sterke Europese defensie betekent ook een grotere rol voor Frankrijk als militaire grootmacht binnen Europa, zegt hij. "Bovendien kan de Franse defensie-industrie hier economisch van profiteren."

Kernwapens

Rusland en de Verenigde Staten hebben allebei meer dan 5.000 kernkoppen. Frankrijk heeft er slechts 290. Toch hoeft dat geen probleem te zijn, zegt kernwapenexpert Van Hooft.

"Frankrijk en Groot-Brittannië hebben meer dan genoeg kernwapens om Moskou en Sint-Petersburg te vernietigen en daarmee Rusland onacceptabele schade toe te brengen." Die afschrikking zou voldoende moeten zijn om Rusland te weerhouden van verdere agressie.

Hoe ver wil Frankrijk gaan?

Hoewel Macron openstaat voor Europese samenwerking, blijft het onduidelijk hoe ver Frankrijk hierin wil gaan.

"Frankrijk heeft altijd veel waarde gehecht aan zijn strategische autonomie", zegt Pas. "De Fransen zullen nooit volledige controle over hun kernwapens uit handen geven. Uiteindelijk blijft de Franse president degene die op de rode knop drukt."

Afschrikking

Daar ligt volgens Van Hooft een fundamenteel probleem.

"Afschrikking werkt alleen als tegenstanders geloven dat je bereid bent kernwapens in te zetten. Maar is Frankrijk echt bereid om Parijs op te offeren als Rusland provoceert in een Baltische staat? Dat is moeilijk te geloven."

Berlijn en Warschau

Duitsland en Polen lijken interesse te hebben in Macrons voorstel. De aankomend Duitse bondskanselier Friedrich Merz heeft al laten weten open te staan voor samenwerking. Toch zijn er ook praktische bezwaren.

Frankrijk heeft geen vaste lanceerinstallaties in andere Europese landen. De Franse afschrikking is afhankelijk van onderzeeërs en vliegtuigen, wat vragen oproept over de haalbaarheid van een bredere inzet.

Europese samenwerking

Van Hooft: "Je zou oefeningen kunnen doen met Franse militaire eenheden, samen met andere bondgenoten. Bijvoorbeeld vliegoperaties met Franse vliegtuigen die kernwapens kunnen dragen. En je zou de Fransen moeten terughalen in de Nuclear Planning Group van de NAVO, waar gesproken wordt over kernwapens."

Voor Frankrijk is een stabiel en veilig Europa ook in haar eigen belang. "Frankrijk ligt in Europa en heeft er zelf baat bij dat het continent veilig blijft", zegt Pas. "Dat is anders dan bij de VS, dat geografisch verder weg ligt."

Investeren in andere wapens

Toch blijft de Franse nucleaire paraplu omgeven door onzekerheid. Van Hooft: "Om de Franse kernwapens geloofwaardiger te maken, moet je gek genoeg investeren in conventionele wapens, niet-kernwapens dus, zoals lange-afstand kruisraketten."

"Daarmee kun je in een vroeg stadium van een conflict Rusland heel veel schade toebrengen zonder dat je direct naar atoomwapens hoeft te grijpen. Dat maakt de afschrikking geloofwaardiger."

'Kunnen niet zonder de VS'

Tweede Kamerleden Eric van der Burg (VVD) en Derk Boswijk (CDA) zien het Franse nucleaire arsenaal als een stap richting meer Europese autonomie.

Van der Burg (VVD): "We kunnen nog niet zonder de VS, maar moeten naast de Amerikanen wel een tweede zekerheid inbouwen. Dus ben ik blij met de woorden van Macron, dat hij ook de Franse wapens als onderdeel van de veiligheid van heel Europa aanbiedt."

VVD en CDA voorstander plan Macron

Ook Boswijk (CDA) vindt dat Europa het aanbod van Macron met twee handen moet aangrijpen. Daarbij is wel behoefte aan duidelijke afspraken.

"Macron denkt in onze lijn, maar je weet niet wie de volgende Franse president gaat zijn. Uiteindelijk beslist degene daar dan over. Bijvoorbeeld als het Le Pen wordt. Gaan we die nucleaire bescherming dan ook nog genieten?"

Samen betalen voor 'de Franse nucleaire paraplu'

Verder denkt Boswijk, dat het belangrijk is om de Fransen aan ons te binden. Bijvoorbeeld door de nucleaire wapens samen te financieren.

"Dat zou inderdaad één van de punten kunnen zijn: dat alle landen die gebruik willen maken van het aanbod van de Fransen daar ook de lasten voor gaan dragen."