Er belanden mogelijk duizenden mensen extra op straat als de opvang van 'derdelanders' binnenkort stopt, waarschuwt Valente, de branchevereniging voor organisaties die hulp en begeleiding bieden aan daklozen. "We verwachten een chaotische situatie."

Het kabinet heeft besloten dat de opvang van zogenoemde 'derdelanders' definitief stopt per 4 september. Dat zijn mensen die vanwege de oorlog uit Oekraïne zijn gevlucht, maar oorspronkelijk uit een ander land komen en dus geen Oekraïens paspoort hebben.

'Ineens veel mensen tegelijkertijd'

"Wanneer begin september de bescherming voor 'derdelanders' vervalt, komen er ineens heel veel mensen tegelijk op straat te staan", zegt directeur Esmé Wiegman van Valente. "Het gaat om ongeveer 2.500 mensen die dan opeens geen recht meer hebben op hulp. We maken ons zorgen en verwachten een chaotische situatie", zegt ze bezorgd.

Het mogelijk dakloos worden van een groep 'derdelanders' gebeurt namelijk in een tijd waarin het aantal daklozen in Nederland al aan het toenemen is. Cijfers van het CBS laten de afgelopen jaren weliswaar een stabiele lijn zien - al geeft het statistiekbureau toe dat de cijfers niet compleet zijn - maar hulporganisaties zien in de praktijk dat er toch echt meer mensen op straat rondzwerven.

Buitenslapers in portieken

Dat is onder meer goed te merken in Rotterdam. Daar is het aantal daklozen dat in de zomermaanden op straat slaapt in vier jaar tijd met maar liefst 60 procent gestegen, blijkt uit cijfers van Stichting Ontmoeting. De organisatie heeft meerdere hulplocaties in de stad waar daklozen worden ondersteund om hun leven weer op orde te krijgen.

De toename is bovendien niet alleen terug te zien in de cijfers, maar ook gewoon op straat. Mensen die slapen op bankjes, in parken, plantsoenen en soms zelfs in portieken van woningen: dakloosheid in de havenstad is de laatste jaren in rap tempo zichtbaarder geworden.

Rondje door Rotterdam

Ineke Bergsma is veldwerker bij Stichting Ontmoeting. In de vroege ochtend rijdt ze samen met haar collega Evert Bos in een busje door het centrum van Rotterdam. Met een kan koffie in de hand zoeken ze contact met daklozen die op straat slapen, om te kijken of ze hen kunnen helpen.

Op een bankje bij het Centraal Station ligt iemand te slapen, vermoedelijk uit Midden- of Oost-Europa. "Goedemorgen. Dzień dobry", zegt Ineke voorzichtig in het Pools. "Mag ik je een hand geven?" Maar daar zit de man niet op te wachten. "Raak me niet aan", zegt hij licht geschrokken.

Bron: EenVandaag

Arbeidsmigranten op straat

Uiteindelijk lukt het de veldwerkers om toch een gesprekje met hem aan te knopen. De Poolse man blijkt sinds vier weken op straat te leven. Hij heeft altijd gewoon gewerkt, maar toen hij zijn baan verloor, verloor hij ook meteen zijn huis. En daarin is deze man niet uniek, vertelt Ineke.

De grootste groep buitenslapers in Rotterdam, zo'n tweederde van het totaal, bestaat namelijk uit arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa. Dat komt omdat bij deze groep hun verblijfplaats vaak gekoppeld is aan hun baan. En als iemand dan zijn of haar baan verliest, belandt diegene al snel op straat.

'Het zijn schandalige praktijken'

Ook de Rotterdamse zorgwethouder Ronald Buijt maakt zich ook zorgen om de buitenslapers. Aan de ene kant wil hij de stad niet te aantrekkelijk maken voor daklozen. "Je ziet nu een toename van het aantal daklozen omdat de onderklasse van Boekarest hier beter af is dan in Roemenië omdat wij goede voorzieningen hebben", stelt hij.

"En dan heb je van die malafide uitzendbureaus die mensen als een soort slaven behandelen en met tien man in een kamer laten slapen en daar ook nog eens 600 euro per maand voor vragen", vervolgt Buijt. Schandalige praktijken, vindt de wethouder. "Daar zitten we als Rotterdam echt bovenop, maar daar hebben we ook de landelijke overheid bij nodig."

'Geschiedenis herhaalt zich'

Tegelijkertijd ziet Ineke in de praktijk dat arbeidsmigranten vaak ook kwetsbaar zijn, vanwege de constructie waarin wonen aan werk gekoppeld is. "We zien dat zij makkelijk dakloos worden en moeilijk hulp kunnen krijgen in Nederland. Dus dat is best wel een combinatie die voor de overrepresentatie kan zorgen", legt ze uit.

Aan het werk op straat vertellen Ineke en haar collega Evert dat ze zich echt grote zorgen maken om de daklozen. "Het trieste vind ik dat de geschiedenis zich herhaalt", zegt Evert. "We vinden af en toe weer spuiten op straat. Dat is iets wat we 15 à 20 jaar niet meer hebben gezien. En dat (drugsgebruik, red.) verergert absoluut de problemen."

Problemen van 'derdelanders'

En dit is niet alleen een Rotterdams probleem, benadrukt Valente-directeur Wiegman. "Ik denk dat dit een symptoom is van het feit dat wij in Nederland niet goed omgaan met mensen die van buiten komen om hier werk te verrichten", zegt ze. "En dat we op deze manier dus mensen inzetten en zo rechteloos ook eigenlijk naar de straat laten verdwijnen."

"Ik heb het idee dat er in Nederland nog wel eens weggekeken wordt als het gaat om dakloosheid onder mensen die van buitenaf komen", vervolgt ze. En daar moet snel verandering in komen, wijst Wiegman op het aflopen van de opvangregeling voor 'derdelanders': "Anders is dit een nieuwe groep die we wellicht straks ook gaan tegenkomen in de tentjes. In groter geworden problemen, terwijl hun problemen al groot waren, want ze zijn niet voor niets naar Nederland gekomen."

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.