Celibaat afschaffen lukte niet in Nederland, maar in het Amazonegebied zijn de kansen beter

Het Vaticaan overweegt het celibaat af te schaffen in het Amazonegebied, vanwege een ernstig tekort aan priesters. Door de afschaffing kunnen getrouwde ouderen uit de regio daar priester worden. Het is niet voor het eerst dat dat geprobeerd wordt.

Eind jaren 60 keek de voltallige wereldpers naar het plaatsje Noordwijkerhout, waar katholieke priesters vanuit het hele land samen kwamen om te spreken over de mogelijke afschaffing van het celibaat. De aanleiding voor de discussie was hetzelfde als die voor de problemen in het Amazonegebied nu. Priesters traden massaal uit, omdat zij zich niet aan de kuisheidsgelofte, het celibaat, konden en wilden houden.

Vreemde eend in de bijt

Bovendien waren het de jaren 60, waarin seksuele vrijheid steeds belangrijk werd gevonden. Uit angst voor een totale leegloop van de kerk, gingen Nederlandse vertegenwoordigers van het rooms-katholieke geloof met elkaar in gesprek.

Het overleg werd een strijd tussen progressieve en conservatieve priesters, waarbij de eersten ruim in de meerderheid waren in Noordwijkerhout. Het overleg stevende dus af op een afschaffing van het celibaat. Een van de opvallende conservatieve geluiden op het Pastorale Concilie, zoals het overleg was getiteld, was de jonge kapelaan Adrianus Simonus. Hij verklaarde eerder daarover in het programma Andere Tijden: "Ik vond dat niet leuk, om verschillende redenen niet. De hele ambiance, dat was zo uitgesproken progressief. Je was een vreemde eend in de bijt en ze wilden allemaal een bepaalde ideologie van het moderne leven doordrukken."

Koude douche voor moderne priesters

Op 7 januari 1970 werd het echt spannend, toen het voorstel voor afschaffing van celibaat in stemming werd gebracht. De uitslag was overweldigend: 93 stemden voor, 10 onthielden zich van stemming en 2 stemden er tegen. Maar de priesters die hiermee hoopten een kleine revolutie te veroorzaken, kwamen van een koude douche thuis.

Paus Paulus VI stond niet open voor een gesprek en maakte het zijn nieuwe missie om de Nederlandse veranderdrang te beteugelen. In de jaren erop stelde hij diverse conservatieve bisschoppen aan in Nederland om de progressieve wind te laten draaien. De eerste aanstelling, in 1970 in Rotterdam: Adrianus Simonus.

Lees ook

• 

  Priester en homoseksueel: 'Ik kon niet meer geloofwaardig leven'

  • 03-04-2019

Casus urgent

"Maar in het Amazonegebied maakt men een betere kans op de afschaffing van het celibaat", zegt hoogleraar kerkgeschiedenis Paul van Geest. "Dit is wat ze noemen een casus urgent, een urgente kwestie." Het tekort aan priesters is in het Amazonegebied is nog veel groter dan in de jaren 60 in Nederland, legt Van Geest uit.

En als het in het Amazonegebied is gebeurd, is het natuurlijk de vraag hoe lang het gebod in andere delen van de wereld nog stand kan houden. "Dat wordt heel ingewikkeld", zegt Van Geest. "Het aantal uitzonderingen neemt steeds meer toe." In de toekomst dus een Rooms-Katholieke kerk zonder celibaat? Het zou zomaar kunnen.

Radio-interview: Paul van Geest over het mogelijk afschaffen van het celibaat.