Gesjoemel met documenten, het omzeilen van regels, kinderhandel en zelfs kinderdiefstal. Het rapport over buitenlandse adoptie is snoeihard: het moet tijdelijk stopgezet worden. Maar volgens adoptie-klokkenluider Roelie Post gaat dit niet ver genoeg.

Post vindt een tijdelijke stop niet voldoende: we moeten helemaal stoppen met adoptie uit het buitenland. Post was als voormalig ambtenaar verantwoordelijk voor het toezicht op het naleven van kinderrechten in Roemenië. Ze stelde als klokkenluider corruptie bij internationale adopties aan de kaak en maakte de kinderhandel in adopties van dichtbij mee.

Adoptie uit het buitenland

"Het rapport is nog niet openbaar dus we moeten ons baseren op de nieuwsberichten die nu zijn verschenen. Het advies om te stoppen met adoptie vind ik een juist advies. Er wordt alleen gesproken van een tijdelijke stop, dus dan rijst bij mij de vraag of het weer verder gaat en hoe het dan verder gaat", zegt Post.

Ze begrijpt het tijdelijke aspect van het advies van de commissie niet. Volgens Post is dit namelijk niet de eerste keer dat het kabinet advies krijgt over adoptie. "In 2016 heeft een ander adviesorgaan, de RSJ, de regering geadviseerd helemaal te stoppen, omdat de problemen bij interlandelijke adoptie van systemische aard zijn. Deze problemen zijn dus niet te verbeteren. Dit advies heeft de regering destijds naast zich neergelegd."

Hulp voor geadopteerden

Vooral voor geadopteerden zal dit veel betekenen, denkt Post. "Laten we niet vergeten dat vooral de laatste 10 à 15 jaar de geadopteerden volwassen zijn geworden. Zij gaan ook op zoek naar antwoorden. Ik denk dat het altijd belangrijk is dat als een overheid fouten maakt, dat daar erkenning voor komt en dat er een poging wordt gedaan tot reparatie."

Volgens Post moet er hulp komen voor geadopteerde kinderen. Bijvoorbeeld bij het vinden van hun biologische ouders, als zij dat willen."Of bij het herstellen van hun identiteit."

Haags Adoptieverdrag

Desondanks zijn er ook geluiden die in twijfel trekken of de misstanden met buitenlandse adoptie nog spelen anno 2021. Sander Vlek van de Landelijke Vereniging van Adoptieouders zegt dat hij het bewijs dat adoptieprocedures even slecht verlopen als 40 jaar geleden nog niet gezien heeft.

Volgens Post zijn deze bewijzen er zeker wel. "Er is alleen een ander sausje over gegoten: Het Haagse Adoptieverdrag. Daardoor lijkt het beter, maar de autoriteiten kunnen andere autoriteiten niet verantwoordelijk houden. Er is genoeg bewijs gekomen, wat door de media is na gerechercheerd."

Post verwacht dat het rapport in de politiek een stevige discussie zal worden. "Deze discussie heeft ook al in 2007 plaatsgevonden. Dat is nu al 14 jaar geleden. Het wordt dus erg pijnlijk als er nu weer geen duidelijke besluiten worden genomen."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."