Adoptieouders Chantal en Dirk-Jan diep geraakt door kritisch rapport: 'Wij zijn geen kinderhandelaren'

"In ons geval is adoptie niet schimmig. Er was geen sprake van kinderhandel en ellende." Chantal en Dirk-Jan de Boer moeten zich verdedigen voor de adoptie van hun zoontje na het keiharde rapport van Joustra over misstanden bij adoptie in het verleden.

Met de hakken over de sloot hebben Chantal en Dirk-Jan uit het Friese Eagum net toestemming gekregen voor de adoptie van een tweede kind uit de Verenigde Staten. Demissionair minister Sander Dekker kondigde maandag een voorlopig verbod aan op adoptie. Een nieuw kabinet moet er opnieuw naar kijken. Vierhonderd ouderparen die al heel ver waren in de procedure mogen nog doorgaan, onder wie dus Chantal en Dirk-Jan.

'Vreselijke tijd'

De dagen voordat het rapport uitkwam, hoorden ze al dat de minister zou gaan ingrijpen. Ze vreesden dat hun adoptie ook niet door zou gaan. "Het was verschrikkelijk in aanloop naar het rapport. We wisten dat het zou gaan komen en stof op zou doen waaien. We hadden nooit verwacht dat elke adoptie 'kinderhandel' zou worden genoemd. Tot gisteren was het vreselijk, we zijn er het hele weekend beroerd van geweest."

De adoptie mag dus doorgaan bij Chantal en Dirk-Jan, maar gemengde gevoelens overheersen nog steeds door de harde conclusies van Tjibbe Joustra. "We hebben het gevoel dat we ons moeten verantwoorden. We vinden het heel erg dat gedaan wordt alsof het alle adopties betreft. Mensen denken dat wij het in stand houden, de kinderhandel."

'Hoe zorgvuldiger kan het nog?'

Chantal en Dirk-Jan voelen zich ook persoonlijk geraakt door het dossier. "De conclusies uit het rapport voelden voor ons alsof we iets in stand hielden en daar aan mee hadden gewerkt. We vinden het ook een sneer naar de moeder, alsof ze geld heeft gekregen. Dat is absoluut niet het geval. Als je dan zo'n rapport leest, geloof ik dat in bepaalde landen dingen gebeurd zijn die niet door beugel konden, maar er is nu wel heel veel veranderd. Wat wil je nu nog meer verbeteren? Hoe zorgvuldiger kan het nog?"

Minister Sander Dekker zegt goed te begrijpen dat de conclusies van Commissie Joustra enorme impact hebben op ouders die recent een kindje geadopteerd hebben. "Zij waren in de veronderstelling dat hun proces juist en zonder misstanden is verlopen. En in veel gevallen is dat ook zo. Maar de commissie geeft ook aan dat het huidige systeem van interlandelijke adoptie inherente kwetsbaarheden bevat met risico op misstanden."

Contact met de moeder

Ze hebben al een geadopteerd zoontje van een jaar uit de Verenigde Staten en volgens Chantal was de procedure juist uiterst zorgvuldig. Na tweeënhalf jaar konden ze Jules in de armen nemen. "Zijn moeder was zwanger en heeft ons uitgekozen. Zij heeft tijdens de zwangerschap besloten dat dit is wat ze wilde. Ze kon hem niet opvoeden. We hebben nog steeds contact via whatsapp."

"We sluiten onze ogen niet voor wat er in het verleden is gebeurd, maar ik durf mijn hand in het vuur te steken dat het in Amerika niet gebeurt. De moeders kunnen er elk moment voor kiezen om het stop te zetten. Bij ons is het heel transparant."

Pleegzorg door pauze

Familie De Boer konden zelf geen kinderen krijgen en besloten daarom te gaan adopteren. "We wilden niet via een zaaddonor een kind creëeren, maar wilden juist kinderen opvangen die anders geen thuis hebben." Chantal is bang dat Amerikaanse kinderen, waarvan de adoptie gepauzeerd wordt, in het Amerikaanse pleegzorgsysteem terechtkomen. "Dan gaan ze van gezin naar gezin."

Die mening wordt gedeeld door de Landelijke Vereniging voor Adoptieouders (LAVA). "Niemand heeft er bij stilgestaan dat de stop op adoptie ook gevolgen heeft voor de kinderen. Die dachten familie te krijgen", zegt voorzitter Sander Vlek. "Voor elke stop aan de ouderkant stopt er ook de toekomst van een kind aan de andere kant."

Minister Sander Dekker reageert dat de commissie heeft aangegeven dat het belang van het kind juist lang niet voorop heeft gestaan. "Met het opschorten van interlandelijke adopties beschermen we nu het belang van kinderen en hun biologische ouders. Zij moeten worden beschermd tegen mogelijke misstanden waar in dit systeem risico op bestaat."

'Niet over een kam te scheren'

Vlek vindt de conclusies uit het rapport over het verleden schokkend, maar vindt het onterecht dat de huidige adopties nu helemaal worden stilgelegd. "Je moet het systeem beter maken, maar er zijn geen bewijzen van misstanden in de huidige praktijk."

Hij is het dan ook oneens met het voorlopige adoptieverbod. Zelf heeft hij twee adoptiekinderen van 3 en 5 jaar uit Zuid-Afrika. Na jaren vergeefse pogingen om de ouders te vinden, mochten ze naar Nederland komen. "Na 3 en 5 jaar wachten, moet iemand een keer de ballen hebben om te zeggen 'dit kan je niet langer zo door laten gaan'." Volgens Vlek kan je niet alle procedures over een kam scheren.

Lange procedure

Chantal en Dirk-Jan mogen verder in de procedure, maar wanneer hun tweede kind komt, weten ze niet. Ze moeten zich in de Verenigde Staten inschrijven, een boek maken met hun profiel en dan moet vervolgens een moeder hen op basis daarvan uitkiezen.

Het is een langdurig proces, beschrijft Chantal. "Dan ga je nog met haar bellen. Als ze dan nog steeds door wil, dan gaat het verder. Tot de bevalling is de match er en dan heeft ze na de bevalling nog heel veel dagen bedenktijd. De Nederlandse regering gaat dan kijken of alles goed is doorlopen. Dan pas krijg je toestemming om af te reizen. Dat kan twee of drie jaar duren."