'Bespaar vóór je een probleem hebt': hoogleraar pleit op Black Friday voor grote campagne om schulden tegen te gaan

Terwijl winkelstraten vol hangen met Black Friday-acties om consumenten te lokken, worstelt een flinke groep Nederlanders met schulden. De plannen van het kabinet schieten volgens experts tekort om dit probleem aan te pakken. "Te weinig focus op gedrag."

Met miljarden voor energiecompensatie en een prijsplafond voor de energierekening wil de overheid voorkomen dat huishoudens het financieel niet meer redden.

'Te generiek'

"Het is een ongekend groot hulppakket, maar de grote zorg is dat de hulp te generiek is. Nu krijgen alle huishoudens hulp, maar er is geen maatwerk voor mensen die het desalniettemin niet halen." Dat zegt hoogleraar schuldenproblematiek Nadja Jungmann, die verbonden is aan de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool Utrecht.

Volgens Jungmann voorkomt de hulp van de overheid op dit moment niet dat mensen in problematische schulden belanden en zou de focus juist daar veel meer op moeten liggen: "Denk aan een soort BOB-campagne, maar dan over financiële gezondheid: bespaar vóór je een probleem hebt."

Loterij

Voor huishoudens die ondanks de overheidssteun toch niet genoeg overhouden om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien, wordt er een fonds in het leven geroepen.

Daarnaast zijn er verschillende gemeentelijke fondsen, maar die aanpak verschilt sterk per gemeente, zegt Jungmann. "Daardoor is er een soort loterij ontstaan. De hulp hangt af van de gemeente waarin je woont."

Dashboard zoals bij corona

Jungmann vindt dat er maatwerk nodig is. Maar dat maatwerk is alleen mogelijk als de overheid de schuldenproblematiek als crisis beschouwt. Daar hoort wat de hoogleraar betreft een compleet overzicht van de beschikbare relevante cijfers bij.

Ze pleit voor eenzelfde soort dashboard als bij corona werd gebruikt. "Het gebrek aan overzicht is een groot probleem. Voedselbanken zien veel meer aanvragen, maar Bureau Kredietregistratie ziet juist een afname van het aantal achterstanden. Incassobureaus, deurwaarders, schuldhulpverleners: ze komen allemaal met uiteenlopende cijfers. Combineer de cijfers, net als bij corona, in een dashboard."

Preventie

Tijdens corona werden bepaalde regels constant herhaald: blijf thuis, houd afstand, laat je testen, etcetera. Jungmann ziet dat het liefst ook voor het schuldenprobleem. "Het Nibud heeft bijvoorbeeld concrete handreikingen voor een gezond huishoudboekje. Dat zouden we meer moeten uitventen, bijvoorbeeld in publieksvoorlichting."

Binnenkort begint het ministerie van Sociale Zaken een overheidscampagne die mensen oproept om hun schulden bespreekbaar te maken. Jungmann is blij met dat initiatief, maar zou graag zien dat de campagne zich ook op preventie richt: "Voer niet alleen een campagne gericht op het verwijzen naar hulp. Zo'n campagne zou ook over besparen moeten gaan."