Bent u nou nog geen donor?

Na alle ophef over de BNN Donorshow, de discussies in de Tweede Kamer en in de media over het grote tekort aan organen zou je haast denken dat de miljoenen Nederlanders die nog niet geregistreerd staan als donor, onderhand het donorformulier wel ingevuld hebben. Niets is minder waar.

De meeste mensen denken bij 'orgaandonatie' nog steeds aan het bekende, rode donorcodicil van vroeger. Dat haalde je uit een rek in de kroeg of in de bibliotheek, vulde wat gegevens in en voila: je was donor. Tenminste, als je niet vergat het donorcodicil bij je te dragen zodat, mocht het onfortuinlijke moment zich aandienen, de artsen in het ziekenhuis wisten dat je beschikbaar was als donor.

Inmiddels is het codicil vervangen door een donorformulier, te vinden op donorregister.nl of alweer, in de bibliotheek. Daarop kan je aangeven of je donor wil worden, of juist uitdrukkelijk niet en welke organen in het geval van een ' ja' je allemaal bereid bent af te staan. Opties te over: hart, lever, longen, darmen, bloedvaten, botweefsel; zelfs hartkleppen zijn aan te vinken. Je kan ook aangeven dat je nabestaanden hierover beslissen, of dat een ' specifiek persoon' na jouw dood mag zeggen wat er met je organen en weefsels gebeurt. Een beetje laf vind ik het wel, die laatste twee opties. Alsof je er niet zelf over durft te beslissen. Het is toch jouw lijf?

Intussen hebben 3 miljoen Nederlanders het vakje ' Ja, ik geef toestemming' aangekruist en daadwerkelijk de moeite genomen het formulier op te sturen. Ongeveer een miljoen Nederlanders heeft ' nee' aangevinkt en een kleine groep laat het over aan een ander. Al met al een schamel resultaat vindt de Nierstichting, en ook de politiek trouwens. Daarom steggelen ze al jaren over de vraag: wat moet er dan wel gebeuren? Een nieuw systeem? Korting op je ziektekostenverzekering als je donor wordt? 50.000 euro of meer betalen aan iedereen die bij leven een van zijn nieren afstaat? We besloten de vraag voor te leggen aan ons Opiniepanel. Een verassende uitkomst: elk ander systeem zou meer donoren opleveren dan het huidige. Met name het ' Geen Bezwaar' systeem, waarbij iedereen automatisch donor is tenzij je hier bezwaar tegen hebt, gooit hoge ogen. Ook wil meer dan de helft van het Opiniepanel zijn organen ter beschikking stellen, maar heeft 34 procent dit ook officieel gedaan. Kortom, we willen wel, maar als het puntje bij paaltje komt, aarzelen we en blijft het formulier op het bureau liggen of in de tas zitten.

Niemand denkt natuurlijk graag na over zijn eigen dood. En daarbij wees Tweede Kamerlid voor het CDA Henk-Jan Ormel in onze uitzending gisteren op een gevoelig punt. Organen kunnen alleen getransplanteerd worden als je hersendood bent. Moeten we gewoon niet eens man en paard noemen en gaan uitleggen wat hersendood eigenlijk is? Dat je hart klopt, je nog ademt, je temperatuur normaal is, maar dat je toch dood bent (volgens de medische wetenschap)? Volgens Ormel ligt de nadruk nu veel te veel op de boodschap: wordt donor, wordt donor! Je moet je schuldig voelen als je onderhand nog geen donor bent -dat is de teneur. Maar juist door niet over zaken te praten als: wat is hersendood, hoe worden organen verwijderd en wat staat nabestaanden te wachten, werkt die eenzijdige boodschap ('wordt donor!) afstotend. In de voorlichting hoor je hier inderdaad bijna niets over. Kortom, ga eens eerlijker voorlichten, was zijn boodschap. Wie durft die uitdaging aan?