radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Als stroom, water en internet uitvalt kun je veel zelf doen: 'Maar het is nú wel het moment om daar vast over na te denken'

Als stroom, water en internet uitvalt kun je veel zelf doen: 'Maar het is nú wel het moment om daar vast over na te denken'
Een pakket ter voorbereiding als er een crisis uitbreekt
Bron: ANP

Er is een run op jodiumtabletten en ook overlevingspaketten worden massaal online besteld. Want wat doe je als er ineens geen stroom, brandstof of internet meer is? Bij calamiteiten kun je veel zelf doen, maar je moet wel weten wát.

We weten eigenlijk niet beter dan dat er altijd water uit de kraan stroomt, het internet werkt en dat we kunnen bellen. Maar wat als het ineens niet meer kan? Door de oorlog in Oekraïne is zo'n situatie ineens minder denkbeeldig dan we dachten. "Het is nu het moment om daarover na te denken."

Oplossing voor angst en zorgen

Wat volgens crisismanager Andrea Walraven-Thissen cruciaal is, is dat we zelf in staat zijn iets te doen als cruciale voorzieningen uitvallen. Mensen kunnen veel zelf doen, dat is zelfs goed voor ze, heeft ze in de jaren dat ze zich bezighoudt met crisismanagement geleerd. "De oplossing voor angst en zorgen is altijd een handelingsperspectief."

Zo'n perspectief is het meest optimaal als je bent voorbereid, legt ze uit. Zelf heeft ze in het kader van de oorlog in Oekraïne al de nodige stappen ondernomen. Ze woont en werkt zelf in Duitsland, haar kinderen onder anderen in Nederland. "Ik heb gisteren met al mijn kinderen geskyped, we hebben de scenario's voorbesproken. Als de stroom uitvalt en daardoor het internet, kunnen we niet meer bellen."

Andrea Walraven-Thissen 
Bron: eigen foto
Crisismanager Andrea Walraven-Thissen 

Voorbereiden op een crisis

Het pro-actieve crisismanagement waar ze over spreekt, ziet ze in Nederland naar mening veel te weinig. "Als het dan een keer misgaat, dan zien we dat er op die eerste fase van een crisis heel veel kritiek komt, want dan is er chaos. De conclusie is vaak: daar hadden we niks aan kunnen doen, want dat was nou eenmaal zo'n extreme situatie."

De crisisvoorbereidingswebsite die ons voorbereidt op een crisis heet crisis.nl. Dan is het eigenlijk al mis, zegt Walraven. "Dan is de insteek: dit overkomt ons. Die slachtofferrol, dat afwachten. Mijn insteek bij een crisis is dat je een heleboel kunt voorbereiden. Zeker als je vóóraf weet wat het risico is van bijvoorbeeld de uitval van internet, van stroom. Als je heel snel in je communicatie ook die grote gevolgen gaat bepreken, dan kun je actief rust brengen."

Bekijk ook

Zelfredzaamheid

"Omdat we altijd reactief werken zijn mensen in Nederland absoluut niet voorbereid op crises. Er is in Nederland welgeteld één veiligheidsregio die goed voorbereid is en dat is Groningen", vervolgt de crisismanager stellig. "De website Eerste Hulp Ben Jij (EHBJ) is gericht op pro-actief crisismanagement. Dat is ook hoe wij in Duitsland werken."

Marleen Hanenberg is als specialist in crisiscommunicatie verantwoordelijk voor het project, dat ooit ontstond na een grote aardbevingsoefening in 2018. "Een van die oefeningen was zelfredzaamheid. Het scenario was dat je bij een zware aardbeving de eerste uren op jezelf aangewezen bent."

Marleen Hanenberg
Bron: Eigen foto
Specialist crisiscommunicatie Marleen Hanenberg

Zelf aan de slag

"Wat jullie met ons hebben gedaan is hartstikke goed, maar doe dat ook met de rest van de provincie", was de boodschap die ze kreeg van de bewoners van het aardbevingsgebied. Het werd de basis voor Eerste Hulp Ben Jij, waar heel praktisch wordt geanticipeerd op calamiteiten.

"Veiligheid is niet alleen van de veiligheidsregio, maar ook van de inwoners, van bedrijven, van heel veel partijen. EHBJ is vooral bedoeld om het bewustzijn te vergroten, maar ook om mensen zelf aan de slag te laten gaan. Niet alleen, maar ook als buren, als wijk, als dorp. Als mensen wat verder van de hulpdiensten verwijderd zijn, dat ze wel aan de slag kunnen gaan."

Zelfbescherming

"Ik denk dat het momentum nu daar is, want mensen denken er nu over na", ziet Marleen. "Wanneer denk je erover na? Als de noodzaak er is. Er is nu geen acute dreiging, maar je weet niet hoe het loopt. Dus is het goed om over bepaalde dingen na te denken."

Ook crisismanager Andrea Walraven beaamt dat. Ze noemt in dit verband ook de mensen uit Oekraïne die onze kant op komen, wat mogelijk ook een enorme impact kan hebben. "Het is goed als Nederland goed voorbereid is, dat mensen goed terechtkomen. En het is ook goed voor ons Nederlanders als we goed in dat handelingsperspectief kunnen blijven. Want dat beschermt ook onszelf."

Bekijk ook

Dichter bij huis

Wat haar betreft ligt ook hier een taak voor de overheid. 'Pro-acief crisismanagament', noemt ze het. En dat is heel breed. "We moeten allereerst erkennen dat we een groot probleem met ons vluchtelingensysteem hebben. De realiteit is dat er heel veel vrouwen en kinderen en kwetsbare ouderen komen. De AZC's zijn daar niet geschikt voor. Die mensen komen uit onrust, uit oorlog."

"Als je die bij elkaar stopt in een tent, waar heel veel geluid en prikkels zijn, haal je ze niet uit de oorlog, dat is geen veilige plek." Als er helper-energie is, hoe kunnen mensen dan meedenken? "Wat we hier in Duitsland doen is recreatie-locaties blokken. Een jeugdherberg, een vakantiepark. Heel belangrijk ook zijn gastgezinnen. En daar kun je mensen uit de Oekraïense gemeenschap als buddy in betrekken."

Gewend aan stroom, water en internet

De aanpak die de Groningse veiligheidsregio hanteert waar het gaat om zelfredzaamheid, zou wat Marleen Hanenberg betreft best landelijk opgepakt mogen worden. Zeker nu. "De effecten van de crisis in Oekraïne kan uitval van water- en nutsvoorzieningen betekenen. Het kan ook zijn dat door cyberaanvallen je niet kunt pinnen. Dan is cash geld ook wel handig."

"De rijksoverheid geeft wel aan dat er geen acute dreiging is, maar het is los hiervan altijd goed om na te denken", besluit ze. "We zijn in Nederland gewoon hartstikke verwend. Er is altijd stroom. Er is altijd water, er is altijd internet. Maar wat als het er niet is? Het is goed om het daar met je gezin of met je buren over te hebben."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant