'Agressie loont in voetbal', ziet deskundige opnieuw in het gedrag van spelers én trainers in de bekerfinale

Onnodige duwtjes, schreeuwen tegen de scheids en vallen als een stervende zwaan. Niet de supporters maar juist de spelers gedroegen zich gisteravond bij de bekerfinale tussen Ajax en PSV teleurstellend. "En de trainers maakten het alleen maar erger."

In de eerste helft van de bekerfinale werden er maar 25 minuten van de (inclusief blessuretijd) 51 minuten, daadwerkelijk gevoetbald. De rest was gevuld met klagen, ruziën, stoerdoenerij en discussies met de scheidsrechter.

Agressie loont

"Dan ben je onacceptabel bezig", stelt agressiedeskundige Caroline Koetsenruijter. "Ja, ook in een bekerfinale. Ik begrijp dat er spanning en frustratie is, maar elkaar uitschelden, elkaar duwen, continu proberen de scheidsrechter uit balans te brengen; dat hoort er niet bij."

De oorzaak ligt volgens Koetsenruijter bij het feit dat agressie loont in het voetbal. "Het loont bijvoorbeeld om de scheidsrechter te beïnvloeden of de wedstrijd uit balans te brengen. En zo lang agressie loont, zal het blijven."

'Problematische reactie'

Wat het gisteren in de Kuip in Rotterdam nog erger maakte, waren de reacties van de trainers, zegt de deskundige. "Die gaan ons niet helpen om tot een ander voetbalspel te komen. De trainer van Ajax (John Heitinga, red.) leek het goed te praten omdat je 'zo in de wedstrijd zit'. Dan zeg je eigenlijk: het doel heiligt alle middelen. Dus zo lang er gevoetbald wordt, kijk je niet naar het gedrag op het veld."

"De trainer van PSV (Ruud van Nistelrooij, red.) reageerde op een manier die ik ook problematisch vind: het normaliseren van agressie. Hij zegt 'het hoort erbij'. Dat is gedogen en verexcuseren." Als er gelegenheid is om straffeloos met agressie weg te komen, zal het niet afnemen, maar juist toenemen, benadrukt Koetsenruijter. "Het is niet normaal. Het moet gecorrigeerd en begrensd worden."

Rolmodellen

Juist bij de spelers moet het gecorrigeerd worden, vindt ze, omdat heel veel kinderen gisteren in het stadion en thuis die wedstrijd hebben gekeken. "Wat zij laten zien op het veld, sijpelt door in wat kinderen zelf aan gedrag laten zien. Niet alleen op het sportveld, maar ook daarbuiten."

"Voetballers en trainers zijn rolmodellen. Zij hebben de kans om op een prachtig niveau te laten zien hoe bedreven zij zijn in de sport, maar wat er automatisch bij komt kijken is het bewustzijn dat hoe zij zich opstellen, effect heeft op de rest. Als kinderen rondlopen met de namen van spelers op hun rug, reken dan maar dat je de verantwoordelijkheid hebt om het beste van jezelf te laten zien."

Niet alleen supporters aanpakken

De vraag is dan: wat de oplossing? De KNVB is bezig met veel maatregelen om supportersgeweld tegen gaan, door bijvoorbeeld wedstrijden te staken als er bekers op het veld worden gegooid. Ook als de dader een 8-jarige jongen is. Maar dat laat juist zien dat je ook de spelers moet aanpakken, beargumenteert Koetsenruijter.

"Waar leren kinderen dat? Kinderen leren gedrag van andere supporters en spelers. En de supporters zelf zien op het veld ook verbale agressie en soms zelfs fysieke agressie. En dat is absoluut een ongewenst voorbeeld." Alleen de supporters aanpakken vindt ze daarom een gefragmenteerde aanpak, als het bij de spelers niet aan de orde is. Het moet daar beginnen.

Zorgenkindje

Zijn er plekken waar dit wel goed gaat? Koetsenruijter noemt het voorbeeld van rugby, waar schwalbes (fopduiken) niet worden geaccepteerd en er een erecode geldt. "Voetbal is een zorgenkindje, omdat het ver verwijderd is van goed gedrag."

Zowel de trainers als de scheidsrechters kunnen onderdeel zijn van de oplossing, vervolgt ze. "Een trainer kan gewenst gedrag belonen en ongewenst gedrag heel duidelijk afkeuren. Bij spelers is het een kat-en-muisspel: als de één eruit stapt, heeft de ander geen momentum meer om ermee door te gaan. Scheidsrechters zouden eigenlijk alleen moeten accepteren dat de aanvoerders met ze praten. De rest wegblijven. Anders is het niet te handhaven."

'Niet alleen balbeheersing'

Wel ziet Koetsenruijter in de samenleving een positieve trend. "Agressie is van alle tijden, dus we moeten niet zeggen dat het alleen maar van de laatste tijd is. Maar het lijkt onlosmakelijk verbonden aan voetbal. Gelukkig lijkt de samenleving het agressieve karakter zat te zijn, ook als je kijkt naar de reacties van gisteren. We willen ander gedrag van supporters en spelers zien, omdat je ook je kinderen daaraan blootstelt."

"Als je wil dat voetbal die duurzame sport blijft, moet er iets veranderen", zegt Koetsenruijter ten slotte. "Dan gaat het niet alleen maar om balbeheersing, maar ook om hoe we een veilige sport voor de teams en alle andere betrokkenen creëren."