Aantal politieke vluchtelingen uit Rusland neemt toe in Nederland: 'Vooral dienstweigeraars en politiek activisten'

Vrijwel dagelijks komen een of meer Russische vluchtelingen met het vliegtuig aan in Nederland. Dat is een opvallende toename ten opzichte van februari, ziet VluchtelingenWerk Nederland. De afgelopen 2 weken arriveerden 20 tot 30 mensen op Schiphol.

Normaal gesproken vragen zo'n twee- tot driehonderd Russen per jaar asiel aan in Nederland. Meestal gaat het om LHBTI+'ers en politiek vluchtelingen. In februari dit jaar vroegen negentien Russische vluchtelingen asiel aan in Nederland, vertelt Martijn van der Linden van VluchtelingenWerk. Niet meer dan normaal. Ook in andere EU-lidstaten verbleven op dat moment niet meer Russische vluchtelingen dan normaal gesproken.

Via Schiphol

Dat aantal neemt nu dus flink toe. Hoewel Nederland en andere West-Europese landen met het vliegtuig vrijwel onbereikbaar zijn geworden vanuit Rusland, komen bijna alle Russische vluchtelingen - vaak jonge mensen tussen de 20 en 30 - via Schiphol in Nederland terecht. Dit dankzij een ticket van Istanbul naar Belgrado met een overstap op het Nederlandse vliegveld. Het gaat vooral om dienstweigeraars en politieke vluchtelingen.

Hier belanden ze dan in grensdetentie. "Ze hebben niks misdaan," zegt Van der Linden, "maar dit is helaas nog altijd de standaard procedure voor vluchtelingen die met het vliegtuig in Nederland arriveren." VluchtelingenWerk verwacht dat het aantal Russen dat naar Nederland vlucht de komende tijd verder toeneemt.

Bang voor vervolging

Voor de meeste Russen geldt dat ze naar Nederland vluchten vanwege politieke redenen. "Het zijn met name mensen die vervolging vrezen, omdat ze zich kritisch hebben uitgelaten over het Kremlin", zegt Van der Linden.

Door de toenemende repressie in Rusland komen mensen steeds sneller in de problemen als zij zich op straat of op social media kritisch uitlaten over de oorlog in Oekraïne, of de overheid in het algemeen.

'Bescherm moedige Russen'

Het Nederlandse asielbeleid voor Russen houdt al rekening met de vervolging van politiek activisten, maar de lat om daarvoor in aanmerking te komen ligt vrij hoog, vindt Van der Linden namens VluchtelingenWerk.

"Je moet dan echt een prominent figuur zijn. Maar de gemiddelde Rus met kritiek kan tegenwoordig al snel een levensgroot probleem hebben. Wij roepen staatssecretaris Van der Burg (van Justitie en Veiligheid, red.) dan ook op deze moedige Russen ruimhartig te beschermen."

Vluchten voor dienstplicht

En dan zijn er nog de dienstweigeraars; Russen tussen die 18 en 27 jaar kunnen vanwege de dienstplicht in hun land worden opgeroepen om te vechten voor het Russische leger.

Dienstweigering op zichzelf is in Nederland niet genoeg om bescherming te kunnen krijgen. Maar de zaak verandert als je weigert te vechten in een internationaal veroordeeld conflict waarbij oorlogsmisdaden worden gepleegd. Dat is hier het geval. "Wij vinden dat elke Rus in de dienstplichtige leeftijd die dienst wil weigeren bescherming zou moeten krijgen."

Tijdelijke opvang

"We horen ook verhalen van Russische vluchtelingen van 28 of 29 jaar die bang zijn om ook opgeroepen te worden als de leeftijdsgrens wordt opgerekt", vertelt Van der Linden.

"Wij vinden dat zij tijdelijke opvang in een asielzoekerscentrum moeten krijgen, niet uitgezet worden en tijdje de ontwikkelingen rond de dienstplicht in Rusland moeten kunnen afwachten. Als de leeftijdsgrens wordt opgerekt kan hun asielverzoek in behandeling worden genomen."

Vluchtelingen in België

Vluchtelingenwerk Vlaanderen laten samen met Pax Christi ook een duidelijk geluid horen richting de overheid. Deserteurs krijgen niet zo gemakkelijk asiel in Vlaanderen, omdat ze onder specifieke juridische regels vallen. 'De hulporganisaties vinden dat Russische dienstweigeraars en deserteurs asiel verdienen in België.

"Niet alleen miljoenen Oekraïense burgers vluchten voor de oorlog, maar ook heel wat Russische soldaten. Wij roepen het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen dan ook op om positief gehoor te geven aan asielaanvragen van Russische dienstweigeraars en deserteurs."