Nederlands architectenbureau ontwierp nieuw sportcomplex voor de Olympische Spelen: 'Moet een bruisende ontmoetingsplek zijn'

De Olympische Spelen zijn voor bedrijven de perfecte plek om te laten zien wat zij in huis hebben. De spelen in Parijs moeten de 'groenste ooit' worden, dus is er ruimte voor 1 nieuw permanent gebouw; mede-ontworpen door een Nederlands architectenbureau.

Het gaat om het Olympic Aquatics Centre waar tijdens de zomerspelen onder meer het schoonspringen, schoonzwemmen en het waterpolo-toernooi plaatsvinden. Het stadion is gebouwd in een van de armere buitenwijken van Parijs; Saint-Denis. Cécilia Gross van het Nederlandse architectenbureau VenhoevenCS heeft het ontworpen in samenwerking met het Franse architectenbureau Ateliers 2/3/4.

De Franse markt veroveren

Ze is van oorsprong Française, maar werkt al 20 jaar in Nederland. Ze is supertrots dat zij het belangrijkste meest iconische gebouw van de Spelen in Parijs mocht ontwerpen. "Ik ben heel trots op het resultaat. Ik kan niet wachten om de Olympische Spelen te beleven."

Al zeven jaar geleden besloot VenhoevenCS de markt in Frankrijk te veroveren en dus ging Gross aan de slag. "Ik ben gewoon naar Parijs gegaan en ik heb de markt verkend. Je weet dat de Olympische Spelen in 2024 naar Parijs komen. Dat is de kers op de taart en je hoopt dat de krijgen."

Unieke kans voor Nederland

Ook andere Nederlandse bedrijven zijn betrokken bij de Spelen, want Olympische Spelen zorgen voor werkgelegenheid. Michael Pistecky, hoofd van de economische afdeling van de Nederlandse ambassade in Frankrijk, begon vijf jaar geleden aan zijn missie om zoveel mogelijk van die werkgelegenheid naar Nederland te halen. En dat is - naar eigen zeggen - gelukt.

"We wisten dat het een unieke kans was voor Nederland. Het is dichtbij en dit moesten de meest duurzame Spelen ooit worden. Dus weinig nieuwe infrastructuur, maar veel, vooral nieuwe oplossingen om alles duurzamer te maken."

Een oranje tint

Niet alleen het ontwerpen van het Olympic Aquatics Centre komt van Nederlandse bodem, legt Pistecky uit. "Uitzendbureau Randstad is heel groot in Frankrijk. En die heeft de opdracht gekregen voor de Olympische Spelen om alle werknemers te werven die allemaal betrokken zijn bij de organisatie van de Spelen. Dus ook wederom een oranje tintje."

De Nederlandse ambassade wilde ook kennis naar de Olympische Spelen te brengen. De ambassade heeft geprobeerd Nederlandse bedrijven op het gebied van luchtkwaliteit, geluid en waterkwaliteit naar Frankrijk te halen. "Het is inderdaad gelukt om een aantal van die bedrijven ook hier mee te laten doen aan de Olympische Spelen." Zo is de verlichting in voetbalstadion Stade de France is vernieuwd door een Nederlands bedrijf.

Niet alleen een Olympisch zwembad

Gross stond voor een grote klus met het ontwerpen van het sportcomplex. Het was niet een kwestie van alleen een Olympisch zwembad ontwerpen, het moest aan tientallen eisen voldoen. Niet alleen moest het een duurzaam gebouw zijn, maar ook na de Spelen moest het een functie houden voor de metropoolregio van Parijs.

"De helft van de leerlingen uit Saint-Denis die start op de middelbare school kan niet zwemmen. Er is daar ook gewoon een enorm tekort aan zwembaden", vertelt ze. "Naast dit zwembad zijn ook vier of vijf andere zwembaden gebouwd in de omgeving. Die worden ook gebruikt door de teams om te kunnen trainen voor de Olympische Spelen. Je ziet een enorme vooruitgang in Parijs Noordoost."

Een bruisende ontmoetingsplek

"We hebben echt gezocht naar wat Saint-Denis nodig heeft," legt Gross uit. Om de gemixte mensen van Saint-Denis bij elkaar te brengen zijn er naast zwembaden ook bijvoorbeeld fitnessruimtes en voetbalvelden. "Het moet eigenlijk een bruisende ontmoetingsplek zijn rondom sport."

Omdat het project zoveel meer vroeg dan alleen het ontwerpen van een sportcomplex, moest er ook een ander team komen. "We moesten niet alleen de architect hebben, maar ook de ingenieur, de bouwer en de exploitant. Zowel voor de techniek als de commerciële exploitatie. Dus met z'n allen zijn we voor twintig jaar verbonden aan elkaar om het beste van te maken."

Dun dakje van hout

Dat deze Spelen duurzamer moeten zijn was een uitdaging want zwembaden zijn energieslurpers. Dat heeft Gross opgelost door de ruimte zo klein mogelijk te maken. "De grootste energiepost is eigenlijk de lucht in het zwembad zo stabiel mogelijk te houden. Dus het water kost wel energie, maar dat is niet het meeste. Als we kunnen de volume binnen kunnen beperken, dan hebben we meteen effect op het volume dat je niet hoeft te verwarmen."

Om dit te doen werd het zwembad met een revolutionaire constructie gebouwd en van CO2-neutraal materiaal; hout. "We zijn uitgegaan van een ander constructief principe met een hangend dak en het is een heel dun dakje die van hout is gemaakt. Het weegt niet zoveel, het vraagt niet zoveel materiaal." Verder heeft het gebouw ook 5.000 vierkante meter aan zonnepanelen.

'We moesten natuurlijk keuzes maken'

Gross hoorde in februari 2020 al dat de groep architecten, ingenieurs en exploitanten de Olympic Aquatics Center mochten gaan bouwen. "Dat was een maand voor de lockdown, nog voor dat de oorlog in Oekraïne losbarstte. Het is best wel een pittige reis geweest."

Er waren geopolitieke tegenslagen en dat er dan twee landen, met twee verschillende culturen, samenwerken aan zo'n mega project, maakt het niet makkelijker. "We moesten natuurlijk keuzes maken, waar moet je het geld investeren en waar kan misschien een soberder voorstel gedaan worden. En dat hebben we de hele tijd gedaan."

Polderen in Frankrijk

Het was polderen, iets waar Frankrijk niet bekend om staat, maar daarom is het volgens Gross belangrijk om over de grens te werken. "We hadden echt een andere manier om te kijken naar de wijzigingen. Het heeft er voor gezorgd dat we met heel creatieve oplossingen zijn gekomen. We hebben zoveel te leren in Europa van elkaar."

"Het klinkt misschien naïef", zegt Gross. "Maar we waren niet gedreven om een icoon te ontwerpen, maar om de juiste oplossing te vinden. Dat moest mooi, dat moest aantrekkelijk. Ik denk dat het een icoon is geworden door de waarden die in het gebouw zitten, meer dan het uiterlijk."