Hete zomers trekken de meubels krom en dankzij overmatige nattigheid kruipen de torren over de oude muren. Eigenaren van de ruim tientallen kastelen en honderden landgoederen in ons land maken zich zorgen om het grillige klimaat.
Op sommige landgoederen sterven de bomen af en is de slotgracht is zo droog dat de fundamenten bloot komen te liggen.
'De nood is hoog'
René Dessing van SKBL (Stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen) deed onderzoek onder 200 eigenaren van landgoederen en kastelen. De uitkomst: 78 procent van hen geeft aan last te hebben van het veranderende klimaat. 60 procent van hen ligt wakker over het toenemende watertekort.
"De nood is hoog en elk jaar anders. Vorig jaar met die extreem lange droogteperiode klaagde het hele land over waterproblemen. Dit jaar is er weer een ander probleem: de hitte. Met name in Oost-Nederland zijn veel eigenaren van kastelen, buitenplaatsen en landgoederen getroffen door veel problemen rond de watervoorziening. Temperaturen die zo hoog waren dat onder je ogen de rozen en hortensia's verbrandden, droogstaande grachten... Dat was wel een dingetje."
Gaten in het landschap
Op landgoed Landfort bij Doetinchem, waar Dessing woont, worstelt zijn tuinbaas Robert van der Zouw dagelijks met de uitwassen van het wisselvallige klimaat. Hij ziet oude bomen sneuvelen door de natte winter en de hete zomer.
"De wortels die door de nattigheid al een beetje zijn aangetast, kunnen het niet redden bij de hitte. Ze gaan dood. Er vallen echt gaten in het landschap."
Gevolgen klimaatverandering
Conservator van Geldersch Landschap en Kastelen Marieke Knuijt ziet dat het interieur ook binnen te lijden heeft onder klimaatveranderingen. "Wat er buiten gebeurt, merk je binnen ook. We hebben in kasteel Cannenburch een heel 'housekeeping plan' opgesteld. We leven met het klimaat, maar het is nu allemaal veel intensiever."
Er worden workshops gegeven om de collecties die binnen staan te beschermen tegen klimaatuitschieters. De bedreiging komt vooral van nattigheid, hitte en van wantsen. Het ongedierte komt door de nattigheid in de kastelen steeds vaker naar binnen.
Kastelen, buitenhuizen en landgoederen
De Stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen komt op voor het behoud en beheer van historisch monumentaal erfgoed in Nederland. Kastelen gaan vaak terug tot de 13de en 14de eeuw. Vanouds hadden die een bestuurlijke functie. Er zijn nog zo'n 50 kastelen en ruïnes in Nederland. Buitenplaatsen komen uit de 17de en 18de eeuw. Die waren van gefortuneerde kooplieden die een 'buitenhuis' hadden. Deze grote tuinen werden niet gebruikt voor landbouw activiteiten. Nederland telt nog 551 van dit soort goed geconserveerde historische ' buitens ' en landgoederen. Je vindt ze vooral in het westen van Nederland. Landgoederen waren meer voor de landbouw, en zie je meer in het oostelijke deel van ons land. Er zijn er nog honderden van.
'Problemen zijn extremer geworden'
De problemen zijn niet direct nieuw, vertelt Knuijt. "We zijn er eigenlijk al eeuwenlang mee bezig. Maar ik zie wel, in de ruim 15 jaar die ik voor Geldersch Landschap en Kastelen werk, dat het vaker voorbij komt. En dat de extremen heftiger zijn. We moeten heel alert zijn op schimmel. Waar het vroeger een klein beetje was, moet je nu alles goed monitoren en er snel bij zijn. Dat kunnen we gelukkig ook dankzij een hele hoop vrijwilligers."
Volgens René Dessing loopt Nederland achter op andere landen als het gaat om deze problemen. "In Duitsland is al in 2014 een congres geweest over dit onderwerp. Ik denk dat de belangrijkste factor is dat de overheid de zorg voor monumenten heeft overgedragen aan de Provincie. Sommige provincies doen veel voor die monumenten, anderen weinig. Er is interprovinciaal overleg en onderzoek nodig. Landbouwvertegenwoordigers, de provincies, vertegenwoordigers van landerijen en natuurorganisaties moeten samen dit probleem tackelen."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.