'Geschiedenis herhaalt zich': veteraan VN-vredesmissie Bert Kleine Schaars bezorgd over situatie in Libanon

Bert Kleine Schaars (62) diende in 1980 een half jaar in de VN-vredesmissie in Libanon. Hij kijkt gespannen naar de huidige situatie in het land. Sinds afgelopen week nemen de beschietingen tussen Hezbollah en Israël weer toe.

Sinds de aanslagen van Hamas op Israël vorige week en de bombardementen op Gaza die daarop volgden staat de boel op scherp. Ook in de Westelijke Jordaanoever is het onrustig en in het noorden laait de strijd tussen Israël en Hezbollah, dat vanuit Libanon opereert, weer op. Veteranen die ruim 40 jaar geleden in Zuid-Libanon de vrede probeerden de bewaren, bekijken het toenemende geweld met afschuw.

'Burger weer de klos'

"Het is een achtbaan van emoties", zegt de 62-jarige Bert Kleine Schaars. Als jongen van negentien diende hij in 1980 een half jaar bij de Interim-vredesmacht van de VN in Libanon, de UNIFIL, in Zuid-Libanon.

"Door de gebeurtenissen van nu ga je meteen weer terug in de tijd. Het is zo heftig", zegt Kleine Schaars. "Want je weet wat voor ellende er nu gebeurt. Uiteindelijk is de burger weer de klos."

'Geschiedenis herhaalt zich'

Kleine Schaars vindt het moeilijk om te zien dat het geweld in de regio weer oplaait. "De geschiedenis herhaalt zich", zegt hij.

"Dat is jammer, want je had gehoopt dat ze verder zouden komen en dat er een echte dialoog gestart zou worden. Geweld gaat dit conflict niet oplossen. Nooit niet."

Soms onder vuur

Hij vertelt over de tijd dat hij zelf in Libanon zat: "De gemiddelde leeftijd van de vaak dienstplichtige militairen was rond de 18, 19 jaar. Voor veel van hen geldt dat die periode ze gevormd heeft. Je moest heel snel volwassen worden en was echt op elkaar aangewezen."

Het doel van de UNIFIL-missie was het controleren van de aftocht van Israëlische troepen en het helpen van de Libanese regering. "Het was een vredesmissie, waarbij je de strijdende partijen uit elkaar moest houden. Soms lukte dat heel goed, maar soms lag je onder vuur."

Missie met veel impact

De UNIFIL-soldaten moesten als het ware een buffer vormen vertelt hij, tussen Israël en Libanon. "Wij waren waarnemer en patrouilleerden 's nachts om te kijken of er niks gebeurde."

"Ook deden we zogenoemde sociale patrouilles, waarbij we contact zochten met de inwoners daar en hulp verleenden", zegt Kleine Schaars. "Dat is denk ik ook de reden dat de Nederlanders daar zo'n goede naam gehouden hebben. Het was een vredesmissie die veel impact heeft gehad."

Twee kanten

Door het huidige geweld en de polarisatie denkt Kleine Schaars terug aan hoe hij het conflict destijds beleefde. "Nederland steunde Israël toen boven alles en dat was ook de mindset waarmee wij vertrokken. Maar als je in zo'n situatie terechtkomt, zie je dat het twee kanten heeft."

"Je probeert er gewoon te zijn voor de bevolking en de onderdrukten. We zaten er middenin dus je had van beide partijen last." Hij vindt het vervelend om te zien wat er nu op sociale media voorbij komt. "We hebben zo makkelijk een mening, terwijl we absoluut niet weten wat er speelt en hoe het conflict in elkaar zit. Dat vind ik erg."

Terug naar Libanon

Om de gebeurtenissen van toen te kunnen verwerken en afsluiten organiseerde Kleine Schaars in 2014 voor het eerst een reis voor veteranen naar Zuid-Libanon. "Dat was een verschrikkelijk mooie reis. Jongens die negatief terugkeken op hun tijd daar konden het daarna een plekje geven. Het is een deel van de verwerking."

Een tweede reis met veteranen volgde na de explosie in de haven van Beiroet in 2020. Toen werd ook een stichting opgezet voor hulpprojecten. "Eigenlijk zouden we komende vrijdag opnieuw gaan, maar dat gaat nu niet door", vertelt Kleine Schaars. "De spanningen lopen op en het risico is te groot."

'Therapeutisch'

De reizen terug naar Libanon zijn volgens hem voor veel veteranen echt therapeutisch. "We zaten tijdens de missie regelmatig in een bunker te schuilen als er werd geschoten. Maar op patrouille in het veld heb je geen bunkers. De meeste jongens zijn er goed vanaf gekomen, maar voor sommigen is het heel heftig geweest."

Hij vertelt dat sommige veteranen eerst huiverig waren om terug te gaan, omdat ze nog zoveel last hebben van de gebeurtenissen. "Een veteraan had nooit meer goed geslapen sinds de missie. De eerste week na de reis had hij zich gelijk twee keer verslapen. Dat is mooi om te zien."

Machteloos

Toch is ook zijn eigen slaap de afgelopen tijd verstoord. "Als je het me een half jaar geleden had gevraagd, dan had ik gezegd dat ik nergens meer last van heb. Maar sinds de laatste weken merk ik dat het conflict weer dichterbij komt en dat ik slecht slaap."

Dat komt volgens hem vooral doordat hij niks kan doen aan de situatie. "Je hebt er geen controle over." Hij had graag gezien dat er een dialoog op gang was gekomen in het gebied. "Helaas is het daar nog steeds heel heftig en hoe graag je ook wilt helpen, je bent echt machteloos."