Het Openbaar Ministerie vond het niet nodig om de hele familie van kroongetuige Nabil B. goed te beveiligen. Dat zegt advocaat Derk Wiersum in een nooit eerder gepubliceerd gesprek van mei 2019, opgenomen 4 maanden voordat hij zelf werd vermoord.
"Er is nooit een moment geweest waarop het Openbaar Ministerie (OM) heeft gezegd: 'maak je geen zorgen, als Nabil tekent gaan wij sowieso alles doen'," zegt Derk Wiersum op de tape. Dit evaluatiegesprek dat Derk Wiersum voerde met andere advocaten is in handen van EenVandaag. We publiceren vandaag een aantal fragmenten.
Kort geding
Gisteren werd deze publicatie nog verboden door de rechtbank, nadat de Amsterdamse Orde van Advocaten daar in een kort geding om had gevraagd. Partijen zijn na het vonnis in overleg gegaan en hebben alsnog een regeling getroffen die duidelijk maakt dat door publicatie geen vrees bestaat voor de veiligheid van advocaten.
'Geen duidelijk plan voor bescherming'
Het OM had geen duidelijk plan om de familie van Nabil B. goed te beschermen, zegt de inmiddels overleden advocaat van de kroongetuige. "Ik ben nooit bij een gesprek geweest waar concreet gesproken is over die beveiliging wel en die beveiliging niet."
Zes dagen na de bekendmaking van de deal tussen het OM en Nabil B., de kroongetuige in het Marengo-proces, werd diens broer Reduan geliquideerd in Amsterdam-Noord. In de opgenomen nabespreking blikt Wiersum terug op die moord.
'Politie en OM hielden geen rekening met een liquidatie'
Politie en OM hielden geen rekening met zo'n wraakactie, zegt Wiersum. "Daar heb ik me in deze zaak wel over verbaasd. De keuzes over veiligheid zijn gemaakt op basis van wat er in het verleden gebeurd is, terwijl dat niet echt een garantie voor de toekomst is."
De kroongetuige en zijn familie waarschuwden politie en OM maandenlang zeer nadrukkelijk dat zij in levensgevaar waren door de belastende verklaringen van Nabil B. over drugsbaron Ridouan Taghi. "De familie wilde die deal niet", zegt Wiersum.
Slagkracht
"In het gesprek (met het OM, red.) maken zij duidelijk hoe gevaarlijk Taghi is en hoeveel slagkracht hij heeft. En over het feit dat Taghi, als hij niet bij Nabil zou kunnen om Nabil te pakken, ook wel iemand in de naaste omgeving van Nabil zou pakken."
Bovendien ontsleutelde de politie al maanden voor de moord op de broer een geheim PGP-bericht van drugsbaron Ridouan Taghi. Daarin dreigde hij de familie van Nabil B. te vermoorden. 'Ik ga iedereen van hem laten slapen als hij mijn naam heeft genoemd', stond in het bericht.
'Geen veiligheids- of risicoanalyse'
Maar volgens Wiersum was de boodschap van het OM tijdens de gesprekken juist dat er geen gevaar zou dreigen voor de familie. Op de tape vragen Wiersums gesprekspartners of er met het OM dan wel gesproken is over veiligheids- of risicoanalyses. Hij reageert daarop zeer stellig van niet.
En dat terwijl met name twee broers van Nabil B. herhaaldelijk om concrete en vergaande beveiliging vroegen. Wiersum zegt hierover op de tape: "Waar zij bang voor waren? Dat er iemand doodgeschoten zou worden. En zij, de broers, waren de most likely targets. Zij wilden toezeggingen over beveiliging, plannen van het OM."
OM niet onder de indruk van risico-inschatting
Maar het OM bleek niet onder de indruk van de risico-inschatting van de broers. In het opgenomen gesprek zegt de advocaat: "De bottom line is dat het OM die bal eigenlijk terugkaatst naar de familie en zegt: vertel maar wat jullie willen hebben. Het risico is erkend, maar onderschat."
Hoogleraar strafrecht Sven Brinkhoff is kritisch op de gebrekkige beveiliging van de familie van de kroongetuige. "Met de kennis van nu wil je een dreigingsanalyse met alle risico's en niet alleen varen op wat is gebeurd. De kring rond de kroongetuige moet je veilig houden. In deze zaak is dat niet voldoende gebeurd. Terwijl de familie wel aan de bel trok en aangaf: 'Wij zijn niet veilig genoeg'."
'Hele heftige tape'
Opvallend in het gesprek is ook dat Wiersum zijn zorgen uit over zijn eigen veiligheid. Nadat Nabil B. zich na overleg met zijn advocaten begin januari 2017 liet oppakken met een vuurwapen, werd de advocaat namelijk gebeld door onbekende nummers: "Dit was iets wat mij verbaasde en eerlijk gezegd ook wel zorgen baarde", zegt Wiersum daarover in de opname.
"Het is heel bijzonder om hem hierover te horen vertellen", vindt hoogleraar Brinkhoff. "Hij zag hoe gevaarlijk deze zaak was. Tegelijkertijd werd ook heel luchtig over dit proces gesproken. Dat maanden later Derk Wiersum zelf uit het leven werd geschoten, maakt dit een hele heftige tape." Naast EenVandaag, worden delen van de opname ook gepubliceerd op mediaplatform Marengoleaks.com.
Schokgolf
Vier maanden na opname van het evaluatie-gesprek, op 18 september 2019, werd Wiersum zelf vermoord voor zijn huis in Amsterdam. Toen hij in zijn auto wilde stappen om aan het werk te gaan, werd hij met meerdere kogels om het leven gebracht.
De liquidatie van de advocaat ging als een schokgolf door het land. Toenmalig justitieminister Ferd Grapperhaus sprak geëmotioneerd van 'een aanslag op de rechtsstaat'.
Alarmbellen bij OM gaan niet af
De moord anderhalf jaar eerder, op broer Reduan van de kroongetuige, was de eerste keer dat er in Nederland een familielid van een kroongetuige werd vermoord.
Toch gingen direct daarna bij het OM niet alle alarmbellen af. Dat concludeert de advocaat die Nabil B. samen met Derk Wiersum bijstond in 2018. Om veiligheidsredenen wordt deze advocaat niet bij naam genoemd.
'OM weinig meelevend'
"Na de moord op Reduan moest de familie in veiligheid worden gebracht. Dat ging erg moeizaam en er ontstonden heftige spanningen tussen het OM en de familieleden. Daarin bleek het OM niet alleen stroperig en bureaucratisch, maar ook weinig meelevend", aldus deze advocaat.
Hoogleraar strafrecht Brinkhoff is geschrokken van deze conclusie: "Dat komt wel binnen. Op menselijk niveau is het niet te verkopen. Als een familielid van deze kroongetuige uit het leven wordt geschoten, dat je dan als overheid niet tenminste empatisch bent en iedereen in veiligheid probeert te brengen. Schokkend."
'Team Bewaken en Beveiligen niet op hoogte van ernst zaak-Taghi'
De samenwerking tussen verschillende onderdelen van het OM is ernstig tekort geschoten, zo concludeert de advocaat een half jaar na de moord op Reduan. In tegenstelling tot het Landelijk Parket leek het beveiligingsteam in Utrecht niet goed op de hoogte te zijn van de risico's.
"De leden van het Team Bewaken en Beveiligen Midden-Nederland leken in de eerste gesprekken niet op de hoogte te zijn van de naam Taghi, de grootte en de ernst van de zaak."
'Ze wisten het dondersgoed'
Door die slechte samenwerking is een levensgevaarlijke situatie ontstaan, vindt Brinkhoff: "Mensen binnen het OM die dicht bij deal stonden wisten dondersgoed hoe gevaarlijk het was. Maar mensen die iets verder van deal afstonden niet. Dat wordt letterlijk gezegd door deze advocaat."
Er zat volgens Brinkhoff 'lucht tussen verschillende onderdelen van het OM', namelijk hoe zij het gevaar beoordeelden. "Dat is erg gevaarlijk gebleken en heeft ook grote gevolgen gehad."
Reactie Openbaar Ministerie
In een schriftelijke reactie op de uitlatingen van Derk Wiersum laat een woordvoerder van het Openbaar Ministerie weten: "De gang van zaken rondom de beveiliging van de familie van de kroongetuige in het Marengo-proces is, zoals bekend, onderdeel van het onderzoek dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) momenteel uitvoert."
"Mede daarom kunnen we niet of nauwelijks inhoudelijk ingaan op de vragen die jullie stellen en kunnen we feitelijke onjuistheden in de tekst nu niet benoemen. We zetten er dan ook onze vraagtekens bij dat jullie nu met een dergelijke publicatie komen en niet de conclusies van de commissie afwachten."
'Verkeerd ingeschat'
Het OM wijst erop dat politie en OM in interviews met een aantal landelijke dagbladen al hebben toegegeven dat de dreiging rond kroongetuige Nabil B. verkeerd was ingeschat.
"Tegelijkertijd was het zo dat de liquidatie van een familielid van een kroongetuige tot dan toe ongekend was. De familie is vervolgens in een nachtmerrie terecht gekomen. Ook de situatie na de moord was ongekend en politie en OM zagen zich voor een ongekende beveiligingsoperatie gesteld."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.