Coronacijfers Denemarken stijgen na 2 weken helemaal open, maar niemand maakt zich druk: 'Het is over verklaard'

In Denemarken is het leven weer zoals vroeger. Op een paar kleine dingen na, zijn er in het land al 2 weken geen coronamaatregelen meer. En al stijgen de coronacijfers, het land maakt zich daar geen zorgen om. Arts Rudi Westendorp legt uit waarom.

Westendorp woont en werkt in de Deense hoofdstad Kopenhagen. Ook zat hij enige tijd in de Deense variant van ons OMT. Met eigen ogen ziet hij hoe corona geen onderwerp meer is in Denemarken. "Het is over verklaard. Het is hier weer helemaal normaal."

Geen gevaar voor de samenleving

Op 1 februari gingen in het land bijna alle maatregelen eraf: geen mondkapjes meer, geen coronapas en het nachtleven kwam terug. Het SSI, het Deense RIVM, bestempelt het coronavirus niet meer als 'gevaar voor de samenleving' en dat is in het land de voorwaarde voor zware maatregelen.

"Afgelopen week stond ik weer met de fiets in de file in Kopenhagen", vertelt Westendorp. "Dat was vroeger heel normaal, maar ik had het al tijden niet meer meegemaakt. Dat vond ik echt weer als vanouds. Corona is ook bijna geen nieuwsitem meer op de nationale nieuwssites. Er is dagelijks een standaardberichtje over het aantal infecties en dat is het."

Niet door corona, maar met corona

Toch neemt het aantal mensen dat in Denemarken met corona in het ziekenhuis ligt, nog steeds toe. Ook de sterftecijfers stijgen en komen zelfs in de buurt van het hoogtepunt van de pandemie. Zijn de versoepelingen dan niet tegenstrijdig? Westendorp vertelt dat het kabinet heel duidelijk aan de bevolking uitlegt hoe naar die cijfers moet worden gekeken.

"Er is hier uitgelegd dat de omikron-variant heel besmettelijk is en dat de meeste mensen in het ziekenhuis liggen mét corona, maar niet dóór corona. Ze zijn opgenomen door iets anders, maar hebben ook een corona-infectie." Hetzelfde geldt volgens hem voor de sterftecijfers. "Je kunt doodgaan door corona of met corona. En dat maakt dus wel enorm uit." Ook is er in het land niet meer oversterfte dan in een gemiddelde winter, vertelt Westendorp.

Bijna niemand op de beademing

Toch wordt iemand als coronadode geregisteerd als diegene op het moment van overlijden besmet was, ook al was corona niet de doodsoorzaak. "Denemarken gaat daar in de cijfers nog verschil tussen maken", vertelt Westendorp. Inmiddels deelde het SSI hier ook al gegevens over op Twitter.

Dat omikron de Denen niet hard raakt, is volgens Westendorp ook goed te zien aan wie er op de beademing ligt. "Ernstige corona slaat op je longen, en de ernst van de corona-epidemie kun je dan ook aflezen aan het aantal mensen op de beademing." Westendorp vertelt dat er begin deze week 25 mensen door corona op de ic lagen, waarvan 11 aan de beademing. "Voor een land met 6 miljoen inwoners is dat niks, zeker met zoveel besmettingen."

Immuniteit

Doordat de cijfers continu worden uitgelegd, zijn de keuzes die gemaakt worden voor de Denen heel duidelijk. "Het wordt voortdurend benadrukt: omikron is echt anders dan we tot nu toe hebben gezien."

Arts-viroloog Janke Schinkel van het Amsterdam UMC ziet dat ook. Door een infectie met omikron word je minder ziek, maar het feit dat bijna iedereen immuniteit heeft opgebouwd tegen corona moet volgens haar niet worden onderschat. "De meeste mensen hebben een vorm van immuniteit: of door vaccinatie, of door een corona-infectie. Wij als gastheer spelen een grotere rol dan deze virusvariant. Krijg je omikron met nul immuniteit, dan kun je nog steeds heel ziek worden."

Met of door niet altijd duidelijk

Ook het onderscheid tussen mét corona of dóór corona herkent zij. "Die discussie speelt hier ook zeker. Bij ons in het ziekenhuis kijken we daar heel goed naar. Grofweg een week geleden was het de helft met en de andere helft door. Maar het onderscheid daartussen is best ingewikkeld."

"Een groep mensen die hier nu ligt met corona heeft onderliggend lijden, dat is zeker zo. Maar corona kan er dan wel voor zorgen dat hun conditie achteruit gaat, waardoor hun ziekte verergert." Bij hen is dus niet zo makkelijk uitsluitsel te geven. "Een groot deel ligt hier zonder twijfel mét, een ander deel dóór. Maar een andere groep is dus een twijfelgeval."

Niet meer massaal testen

De hele pandemie lang is Denemarken meer open geweest dan veel andere landen. Een van de belangrijkste redenen daarvoor was een massaal testbeleid, met de mogelijkheid om een sneltest te doen op bijna iedere straathoek. Toch worden ook die tests nu afgeschaald.

"En dat is ook logisch", zegt arts Rudi Westendorp. "Het massale testen was hier omdat jij, als je besmet was met het virus, andere mensen heel ziek kon maken. Dat is nu een zeldzaamheid geworden. We gaan nu terug naar het feit dat als je ziek bent en klachten hebt, dat je dan thuis blijft. Dat is in Denemarken altijd heel normaal geweest. Ben je klachtenvrij, dan kun je weer meedoen."

Video: Rudi Westendorp liet vorige maand het testbeleid in Denemarken zien

Ook Nederland versoepelt

In Nederland worden nu ook grote stappen gezet als het gaat om versoepelingen. Vanaf vandaag gaat een deel al in, en vanaf 25 februari verdwijnen de meeste coronamaatregelen. Daarmee komen ook wij dicht in de buurt van de situatie in Denemarken.

Volgens Westendorp is dat een goede stap. "Van Denemarken leer je dat je de samenleving kunt opendoen, zonder dat je in je staart gebeten wordt."

Communicatie

Wat bij de versoepelingen volgens hem wel belangrijk is, is hele duidelijke communicatie vanuit de overheid. Nederland kan daarin een voorbeeld nemen aan de Denen, vindt Westendorp. "We moeten ons realiseren dat wat we de afgelopen 2 maanden zien, dat dat volstrekt anders is dan de coronaziekte die we tot aan december 2021 zagen. Dat moet je echt communiceren, want anders begrijp je het niet."

Ook viroloog Janke Schinkel vindt versoepelen in Nederland een goed idee, maar vindt dat je de situatie in Denemarken niet één op één met de onze kunt vergelijken. "Zo gingen wij in december bijvoorbeeld in lockdown, omdat wij toen ook nog een veel hogere deltapiek hadden. Dat was in Denemarken niet zo. Ook is omikron daar veel sneller groot geworden, en bij ons loopt dat nog achter."

Het virus blijven monitoren

Maar, ook op basis van onze cijfers is een 'Deense' situatie hier volgens haar de juiste keuze: "We kunnen dat aan, dus het is goed dat we opengaan. Daar wordt het ook heel erg tijd voor. En we zien met de omikron-variant dat dit kan en dat het verantwoord is."

Wel is het volgens de viroloog heel belangrijk om het virus goed te blijven monitoren, op regionaal en nationaal niveau. "We hebben al vaker gedacht: nu is het klaar. Het virus heeft laten zien zich enorm goed aan te kunnen passen. Gelukkig is het nu wel echt een andere zaak: bijna niemand heeft helemaal geen antistoffen. Dat is echt een andere situatie dan begin 2020."