Voorlopig nog geen boetes voor werkgevers met schijnzelfstandige zzp'ers, 'maar verwachten wel dat ze serieus aan de slag gaan'

De Belastingdienst deelt volgend jaar nog geen boetes uit aan werkgevers die nog werken met schijnzelfstandigen. Wel wordt vanaf 1 januari gehandhaafd of ze zich aan de zzp-wetgeving houden. Als dat niet zo is, moeten ze de sociale premies terugbetalen.

Ondanks protesten van veel zzp'ers en werkgevers is minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vastbesloten om vanaf 1 januari te gaan handhaven of werkgevers werken met 'schijnzelfstandige' zzp'ers. "We hebben begrip voor de zorgen in de samenleving en de Tweede Kamer die hierover leven, maar we willen de handhaving niet weer op de lange baan schuiven."

Te veel schijnzelfstandigen?

De minister vindt dat op dit moment te veel zzp'ers als schijnzelfstandige werken. "Je ziet dat er ook een grote mate van schijnzelfstandigheid plaatsvindt in beroepen waarin eigenlijk wel gezag wordt uitgeoefend over de betreffende persoon. En je eigenlijk moet zeggen: 'Hier is gewoon sprake van een arbeidsrelatie.'"

Hij ziet twee grote nadelen aan de groei van schijnzelfstandige zzp'ers: "Het levert soms een oneerlijke behandeling op van werkenden en het ondermijnt het draagvlak onder de collectieve sociale zekerheid."

'Nodig voor nachtdiensten'

Zzp-organisaties én werkgevers, bijvoorbeeld in de zorg, waarschuwen voor grote problemen als er te snel gehandhaafd wordt. Zo waarschuwt de Landelijk Vereniging van Huisartsen dat de continuïteit van zorg in gevaar komt als zij geen gebruik meer mogen maken van zzp-huisartsen. Dat zegt ook huisarts Noor Compier, die een praktijk heeft in Almere.

Zij ziet, net als andere huisartsen, dat voor het opvangen van avond- en nachtdiensten de inzet van een zzp'er vaak nodig is. "Ik snap de regels, maar ben ook voorstander van dat je toch een schil aan waarnemers behoudt, want je hebt ze wel nodig", benadrukt Compier. "Ook voor situaties als ziekte of onverwachte situaties. Je wil ook daarin de continuïteit van de zorg bewaken."

'Nog steeds onduidelijk'

In de Tweede Kamer maakt VVD'er Thierry Aartsen zich al langer zorgen over het feit dat er vanaf 1 januari weer gehandhaafd wordt op schijnzelfstandigheid. Dat er in het eerste jaar nog geen boetes worden uitgedeeld noemt hij dan ook een 'goede stap in de goede richting'. "Dit is heel belangrijk, maar het is de vraag of dit voldoende is om de rust bij zzp'ers en opdrachtgevers terug te brengen."

Aartsen vind dat de wetgeving rondom zzp'ers 'nog steeds onduidelijk' is. "In de praktijk is het heel ingewikkeld om te beoordelen of iemand wel of geen zelfstandige is." Bovendien is het arbeidsrecht volgens hem verouderd en wil hij dat zelfstandigen ook in de toekomst de ruimte moeten krijgen om zelfstandig te werken. "Dat is echt iets wat we de komende jaren moeten aanpakken."

2025 wordt overgangsjaar

Mede door waarschuwingen uit de Kamer heeft Van Hijum nu dus besloten om voorlopig nog geen boetes op te leggen. "We willen dat er een zachte landing komt", zegt de minister. "2025 wordt een overgangsjaar. We zullen met menselijke maat, met oog voor de problemen op de werkvloer, kijken naar hoe de handhaving kan plaatsvinden."

Concreet betekent dit dat werkgevers die de regels overtreden eerst een gesprek krijgen met de Belastingdienst en niet meteen een boete of naheffing. "Maar het betekent wel dat we verwachten dat iedereen serieus met de afbouw van schijnzelfstandigheid in zijn organisatie aan de slag gaat", benadrukt Van Hijum tot slot.