Drie op de tien voetbalsupporters in stadions horen geregeld racistische spreekkoren van medesupporters. Maar als het voorkomt, geeft maar 18 procent toe daar meestal iets van te zeggen. Ruim de helft houdt altijd zijn mond.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 3.400 fans van clubs uit de Eerste en Eredivisie die regelmatig een wedstrijd in het stadion bezoeken.

De aanpak van racisme

Aanleiding voor het onderzoek is het plan van de KNVB en het kabinet om racisme in het voetbal aan te pakken. Die maatregelen worden zaterdag 8 februari gepresenteerd. De KNVB en het kabinet hopen hiermee racistische spreekkoren, zoals die bij de wedstrijd FC Den Bosch-Excelsior van 17 november vorig jaar, uit stadions te bannen.

Een peiling van EenVandaag, samen met spelersvakbond VVCS, onder aanvoerders uit de Eerste en Eredivisie laat zien dat dergelijke spreekkoren geen incident zijn en ze vaker voorkomen dan in het nieuws komt.

Ook supporters: 'Vaker racisme dan we in het nieuws zien'

De meeste ondervraagde voetbalsupporters (55 procent) merken hetzelfde. In veel gevallen gaat het om opmerkingen over huidskleur, oerwoudgeluiden en negatieve associaties bij bevolkingsgroepen. "Luie zwarte, kindsoldaat, kutneger en ga zo maar door. En dat zelfs tegen spelers van je eigen club. Belachelijk", zegt een ondervraagde stadionbezoeker over wat hij zoal hoort bij wedstrijden.

Verder horen supporters vaak anti-joodse leuzen wanneer hun club tegen Ajax speelt. De meningen over of dit echt racisme is zijn verdeeld, aangezien Ajax-supporters 'joden' ook als geuzennaam gebruiken. Veel supporters benadrukken dat dit volgens hen geen antisemitisme is, aangezien de opmerkingen zich richten op de spelers en supporters van de club, die vaak niet joods zijn.

'Als je iets zegt, word je zelf slachtoffer'

Hoewel racistische spreekkoren geregeld voorkomen, zeggen de meeste supporters daar doorgaans niets van. Ze doen dat niet uit angst voor verbale of fysieke confrontaties met andere supporters. "De personen die dit roepen zijn vaak agressief en hebben teveel gedronken. Als je daar wat van zegt, kun je ineens zelf slachtoffer worden", zegt iemand.

Een ander: "Een leeftijdsgenoot riep een keer : 'Jongeman, spoel je mond'. Dat heeft hij geweten. Onder bescherming van suppoosten is hij gevlucht." Anderen zeggen niets doordat dergelijke opmerkingen normaal zijn geworden. "Het is zo ingeburgerd dat niemand daar iets mee doet", schrijft een stadionbezoeker.

Grap over huidskleur of religie is geen racisme

Eenderde van de regelmatige stadionbezoekers (35 procent) vindt dat opmerkingen over huidskleur of religie die bedoeld zijn als grap niet racistisch zijn. "Het is vaak geen intrinsiek racisme. Mensen worden zo vaak op uiterlijke kenmerken beoordeeld en benoemd. "Hey bolle", "Hey lange" et cetera. Hoe heet dat dan?", vraagt een ondervraagde zich af. "Schelden op de tegenstander is van alle tijden. En ja, dan maak je hun kenmerken groot en belachelijk", zegt een ander.

Toch vindt de grootste groep supporters (51 procent) dat ook als grap bedoelde opmerkingen racisme zijn. "Een boodschap heeft een zender en een ontvanger. Ook als de zender het nooit racistisch bedoelt (wat maar de vraag is), is het dat vaak toch voor de ontvanger (en niet onbegrijpelijk). Iets bestempelen als grap maakt het niet automatisch geoorloofd."

'Plannen KNVB en kabinet gaan werken'

Een aantal maatregelen uit het plan dat zaterdag wordt gepresenteerd, werd in de aanloop naar de presentatie al bekend. Vooral stadionverboden met meldplicht voor zich misdragende supporters werken volgens veel stadionbezoekers (88 procent) goed. En ook slimme camera's, waarmee zich misdragende supporters snel opgespoord kunnen worden, zijn volgens de meesten (76 procent) effectief.

Op een mobiele app, waar iedereen racisme in en rond het stadion kan melden, zijn supporters wat kritischer. De helft (53 procent) denkt dat dat gaat helpen in de strijd tegen racisme. Ze zien meer in het consequent staken van een wedstrijd waarin spelers racistisch worden bejegend. Tweederde (64 procent) van de supporters denkt dat dit werkt, ook al moeten zij daardoor vroegtijdig naar huis.

In 1998 was Dries Boussatta de eerste voetballer van Marokkaanse afkomst in Oranje. Dat racisme in de sport voorkomt, weet hij maar al te goed. De oplossing moet de KNVB vooral bij zichzelf zoeken, zegt hij. "Pak eerst je eigen organisatie aan."
info

Over dit onderzoek

Aan het onderzoek deden 25.145 uit het EenVandaag Opiniepanel mee. Daarvan ondervroegen we 3.407 leden die minstens een paar keer per half jaar een stadion bezoeken van een Eerste of Eredivisieclub. Hen werd gevraagd naar ervaringen in de stadions waar zij geregeld komen en hun mening over racisme in het voetbal. De resultaten van de totale steekproef zijn na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Het onderzoek werd gehouden tussen 27 januari en 4 februari.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.