radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wordt de nieuwe onderzeeër de 'Onderwater-JSF'? Ministerie van Defensie komt nu al 730 miljoen tekort

Wordt de nieuwe onderzeeër de 'Onderwater-JSF'? Ministerie van Defensie komt nu al 730 miljoen tekort
Onderzeeboot Zr.Ms. Dolfijn, onderdeel van de Walrus-klasse, vaart de haven van Willemstad binnen
Bron: ANP

De Algemene Rekenkamer waarschuwt het ministerie van Defensie, omdat het te weinig geld reserveert voor de aanschaf van nieuwe onderzeeboten. Het departement komt maar liefst 730 miljoen euro te kort.

Vanaf 2028 worden de Walrus-onderzeeboten van de Koninklijke Marine alle vier vervangen. Het is na de JSF-straaljager het volgende miljarden-project van Defensie. Aangezien de kosten bij dat project de pan uitrezen (de straaljagers werden per stuk uiteindelijk bijna twee keer duurder dan eerder was begroot), houdt de Rekenkamer dit project nauwlettend in de gaten. Eerder maakte het kabinet bekend dat het de kosten van het totale project raamt op zo'n 3,5 miljard euro.

'Ramingen en budgetten kloppen niet'

De Rekenkamer concludeert nu dat ramingen en budgetten niet met elkaar in overeenstemming zijn en dat het tekort 730 miljoen euro bedraagt. Dat komt omdat bijvoorbeeld niet alle bewapening in de berekeningen is meegenomen. Ook valt de transitie-fase van Walrus-klasse naar de nieuwe onderzeeërs waarschijnlijk duurder uit.

"Je hebt een aantal onderdelen waarbij bijvoorbeeld de inflatie niet in is meegenomen. Het prijspeil is niet aangepast. En zo komen we op het getal van 730 miljoen uit", stelt Arno Visser, president van de Algemene Rekenkamer." Tenslotte blijkt uit ervaringen in het buitenland dat nieuwe onderzeeërs meestal duurder zijn in gebruik.

Advies aan de Tweede Kamer

De Tweede Kamer heeft een essentiële rol in het bewaken en beoordelen van dit project, en moet daarom goed worden geïnformeerd. De Rekenkamer heeft daarom ook een advies aan het parlement. Rekenkamer-president Arno Visser: "Wij adviseren de Tweede Kamer om zich beter te organiseren en om afspraken te maken over hoe en wanneer ze in de toekomst over dit project moeten worden geïnformeerd."

De kritiek ligt gevoelig, omdat Defensie na het financieel uit de hand lopen van vorige projecten beterschap beloofde. Bij de JSF was er voortdurend getouwtrek tussen Tweede Kamer en minister over de verstrekte informatie. Op dat punt is de Rekenkamer nu redelijk tevreden. De Tweede Kamer wil ook niet dat de duikboot de 'Onderwater-JSF' wordt.

Lees ook

Niet 'van de plank'

De onderzeeboten zijn zo duur, omdat ze speciaal voor de Nederlandse Marine moeten worden ontworpen. Door de combinatie van hun formaat, type aandrijvingen en specifieke taken, zijn ze uniek in hun soort. Het is daarom niet mogelijk om ze ergens 'van de plank' te kopen.

Het vorige kabinet besloot al tot de aanschaf, en eind 2019 maakte staatssecretaris Barbara Visser bekend dat er nog drie bedrijven in de race zijn om de boten te bouwen: het Duitse TKMS, het Zweedse Saab, in samenwerking met het Nederlandse Damen en het Franse Naval, dat samenwerkt met het Nederlandse IHC.

Luisteren

Politiek commentator Remko Theulings over de kritiek op de begroting van de nieuwe onderzeeërs

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom staat in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus', als onderdeel van een campagne tegen dementie.

Groot onderdeel van de campagne, die 'We zijn zelf het medicijn' heet, is een gezonde manier van leven, vertelt Remco van Vliet van het Leger des Heils. Die organisatie doet mee aan de campagne en zette samen met de gemeente Kerkrade de 'ontmoetingsbus' op.

Gezonde levensstijl

Van Vliet: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Pilot

De campagne is een pilot. Waar het nu in Kerkrade wordt uitgeprobeerd, is het de bedoeling dat het in heel Nederland opgepakt wordt. Komende week start het bijvoorbeeld in Groningen.

Wethouder Paas is er groot voorstander van. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Eerst Cito, nu de doorstroomtoets: waarom er steeds kritiek is vanuit scholen op de eindtoets

Vier basisscholen die eerder hadden aangekondigd om de verplichte doorstroomtoets niet af te nemen, moeten dat van de staatssecretaris nu alsnog doen. Anders volgen er financiële sancties. De scholen uiten kritiek dat de toets te weinig meet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant