Na 22 jaar houdt de moord op Pim Fortuyn de gemoederen nog altijd bezig. Want wie leverde het wapen? Een tot nu toe geheim gebleven politierapport werpt nieuw licht op de zaak, vertelt onderzoeksjournalist Eric Arends. "Een mysterieuze zaak."

Wie de trekker op 6 mei 2002 overhaalde, is bekend: Volkert van der G. Maar wie het wapen - een Star Firestar M43 - leverde voor de moord op Pim Fortuyn is altijd onduidelijk gebleven. Arends heeft geheime politierapporten in handen en probeert in zijn podcast Vriend van Volkert antwoord te krijgen op die vraag.

Onopgemerkte arrestatie

Na de moord wordt namelijk een tweede verdachte opgepakt: Paul Molhoek. Politie en justitie denken maandenlang dat deze persoon degene is die het moordwapen aan Van der G. heeft geleverd. "Ik had er nog nooit van gehoord", vertelt Arends. Dat is niet vreemd, want in de periode na de moord op Fortuyn blijft deze arrestatie vrijwel onopgemerkt.

De verdachte zit een paar dagen vast en zijn woning wordt doorzocht. "Gaandeweg tijdens mijn research kwam ik erachter dat De Gelderlander wel een keer iets heeft geschreven over de arrestatie van deze man", vervolgt hij. "Zij hadden had het over een oud-buurman van Volkert." Maar dat is niet het hele verhaal.

Bekende van justitie

Uit de geheime documenten die Arends in handen heeft, blijkt namelijk dat Molhoek zestien keer eerder in aanraking is gekomen met justitie. Daarnaast is hij veroordeeld voor wapenbezit en wordt hij in verband gebracht met de handel in wapens en explosieven. Ook heeft hij connecties met de beruchte crimineel Stanley Hillis, die in 2011 wordt geliquideerd.

"Hij was dus een bekende van de politie, maar ook een bekende bij de inlichtingendienst", zegt Arends daarover. Na de moord op Fortuyn stuurt de AIVD een zogenoemd ambtsbericht naar de politie over zijn verleden. "Daaruit kun je opmaken dat deze man op de radar stond van de inlichtingendiensten."

Boven kantoor wonen

Tegelijkertijd is er dus ook een directe link met Van der G.. En die band gaat wel iets verder dan 'een oud-buurman', valt te lezen in de politiedocumenten. "In dat rapport stond nog iets anders opmerkelijks, namelijk dat deze man een aantal jaar bij Volkert in het kantoorpand heeft gewoond."

Dat zit zo: Van der G. is medeoprichter van de Vereniging Milieu-Offensief (VMO) en deze club van milieuactivisten opereert in die tijd vanuit een pand in Wageningen. Molhoek en zijn vrouw wonen boven het kantoor. Een paar maanden voor de moord op Fortuyn verhuist het stel naar Amersfoort.

Bevriend met Van der G.

Volgens het geheime politierapport zijn de twee ook bevriend. "Het staat er letterlijk in", zegt Arends. "Dus ben ik gaan uitzoeken: waar bestond die vriendschap dan uit?" Wat wist Molhoek bijvoorbeeld van de denkbeelden van Van der G.? "Heeft hij misschien wel iets geweten van de plannen van Volkert? Spraken ze met elkaar ook over Fortuyn?"

De onderzoeksjournalist komt erachter dat Molhoek na de moord afspreekt met de toenmalige vriendin van Van der G.. Bovendien belt hij met Van der G., terwijl die dan al is opgepakt en vastzit. "Dat zijn allemaal punten waarvan je zou kunnen denken: hé, dat is bijzonder", zegt Arends. "Wat steekt daar achter? Dat heeft de politie natuurlijk ook gedacht."

Getuige meldt zich

Molhoek is inderdaad maandenlang in het vizier van politie en justitie, totdat in oktober 2002 een nieuwe getuige zich meldt. Het gaat om iemand die in dezelfde studentenflat als Van der G. heeft gewoond. De man beweert in de jaren 90 samen met Van der G. het wapen te hebben gekocht in een Turks café in Ede.

Uiteindelijk wordt er geen belastende informatie tegen Molhoek gevonden en concludeert het Openbaar Ministerie (OM) dat hij ten onrechte als verdachte is aangemerkt. Maar volgens Arends is nooit duidelijk geworden waarom politie en justitie zijn afgestapt van de theorie dat Molhoek de wapenleverancier was. "Wat is daarvoor nou precies de reden geweest? Is het allemaal wel goed uitgezocht?"

Twijfels binnen de politie

Hij blijkt niet de enige die zich dat afvraagt. Ook binnen de politie wordt er getwijfeld of dit allemaal puur toeval kan zijn, vertellen bronnen aan hem. Zo zijn er vermoedens dat Molhoek eigenlijk een informant van de inlichtingendienst is, die de leden van VMO in de gaten moest houden. Dat idee wordt versterkt na de moord op Theo van Gogh in november 2004.

Kort na die moord worden meerdere leden van de Hofstadgroep gearresteerd, waaronder Jermaine W. uit Amersfoort. En wie blijkt de buurman van deze terreurverdachte te zijn? Paul Molhoek. Dat hij zich eerst in de kringen rond Van der G. bevindt en daarna in die van Jermaine W. moet volgens hen wel betekenen dat het om een undercoveragent gaat.

Rapport is topgeheim

Dat het politierapport topgeheim is, maakt de zaak volgens Arends nog mysterieuzer. De informatie mag absoluut niet op straat belanden. Het is zelfs niet mogelijk om de documenten op te vragen via de Wet open overheid (Woo, vroeger Wob). De onderzoeksjournalist kreeg de stukken 2 jaar geleden toegespeeld, maar wil er verder niets over kwijt.

Er zijn dus nog veel vragen die beantwoord moeten worden. Inmiddels zijn de eerste drie afleveringen van de podcast te beluisteren, er volgen hierna nog vier. Misschien dat er in het volgende deel meer duidelijk wordt? "Dan spreek ik Molhoek, die uitgebreid zijn verhaal doet", zegt Arends tot slot. "Wat hij allemaal zegt? Ik zou iedereen willen zeggen: 'Ga vooral luisteren.'"

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."