De krapte op de arbeidsmarkt neemt de komende jaren toe. Tegelijk zitten tienduizenden statushouders zonder werk. Hoe kan het dat zoveel mensen die willen, toch geen baan hebben? "Er bestaan nog veel vooroordelen over deze groep."

"Er wordt te makkelijk gedacht over statushouders aan het werk krijgen. Af en toe voel ik me net zo'n zendeling", zegt Weener XL-accountmanager Charity Timmers. Binnen het werk- en ontwikkelbedrijf helpt ze statushouders aan een baan. Dit doet ze door het contact met werkgevers in de bouw- en technieksector, die statushouders banen kunnen bieden, te onderhouden.

Eisen en onwetendheid

"Werkgevers, zeker in deze sectoren, stellen vaak hoge eisen waar statushouders nog niet aan kunnen voldoen wanneer ze aan het werk mogen", legt Timmers uit. Ze hebben volgens haar vaak problemen met het beheersen van de taal en het hebben van een goede vakopleiding. "Dat kunnen of hebben statushouders vaak nog niet."

"Er bestaan nog veel vooroordelen over deze groep", gaat ze verder. Timmers vermoedt dat dit komt doordat werkgevers te weinig weten over de wereld van statushouders. Ze hebben dus geen idee van de problemen waar deze eventuele werknemers mee kampen.

Nieuwe Wet inburgering

Door de nieuwe Wet inburgering moeten statushouders tegelijk werken en inburgeren, wat betekent dat ze niet meteen aan alle eisen van veel werknemers kunnen voldoen. "Ze spreken de taal nog niet goed genoeg. En moeten vaak overdag inburgeren, waardoor ze niet fulltime kunnen werken. Dat vormt voor veel werkgevers een struikelblok", vertelt de accountmanager.

Ze vertelt ook over de enorme teleurstelling die ze bij statushouders ziet wanneer ze de kennis van hun eerdere werk niet kunnen gebruiken in Nederland. "Iemand die in het land van herkomst huisarts of dokter was, moet hier helemaal opnieuw beginnen. Dat voelt als rouwen."

'Hij hoeft niets te betalen'

Statushouder Uğur Fidan werkt nu bij een elektrotechnisch installatiebedrijf in Drunen. Een jaar geleden kwam hij uit Turkije naar Nederland. Daar was hij basisschoolleraar, hier wordt hij opgeleid tot elektromonteur. "Mijn taalniveau is niet voldoende voor docent, maar ik wil geen uitkering. Ik wil werken voor mijn geld", vertelt hij. "Wanneer mijn Nederlands beter is, kan ik in de toekomst elektricien, leraar techniek of basisschoolleraar worden."

Fidan zou wel meer willen verdienen, maar dat gaat niet volgens de eigenaar van het bedrijf, Frans Pijnenburg. "Hij is heel gemotiveerd en wil graag met Nederlanders werken. Maar hij kan nog niks in dit vakgebied, want hij is altijd basisschoolleraar geweest", legt de eigenaar uit. "Ook betaal ik zijn opleiding tot elektromonteur, krijgt hij een bedrijfsauto en gereedschap te leen. Daar hoeft hij niets voor te betalen, maar dat realiseert hij zich niet."

Geen kant-en-klare oplossing

Pijnenburg wil dan ook een steviger aanpak bij de inburgering. "Het moet klaar zijn met die vrijblijvendheid. Als je hier mag wonen, moet je Nederlands leren, naar school, de cultuur en werkcultuur leren. Dat moet verplicht worden, wil je hier een kans maken. Als ze dat niet leren, wordt het niks."

Maar volgens Timmers leert de parktijk juist dat er niet één manier is om statushouders aan het werk te krijgen." Hoe overtuigt ze werkgevers zoals Pijnenburg dan toch om statushouders in dienst te nemen? "Ik benadruk dat we veel mogelijkheden hebben: trainingen, een jobcoach die contact houdt met de statushouder en werkgever, een no-risk polis bij ziekte, loonkostensubsidie, proefplaatsing, noem het op. Maar nog steeds is het heel lastig."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."