Waarom het gevaarlijk is als politieke partijen journalisten wegzetten als vijand

Hoe gevaarlijk is het om de pers weg te zetten als 'de vijand'? Het is een vraag die opkomt na een actie van Forum voor Democratie, waar Kamerlid Gideon van Meijeren een politiek verslaggever intimideert voor een serie genaamd 'Rioolratten ontmaskerd'.

De Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ) overweegt juridische stappen, Kamerleden en kabinetsleden veroordelen de actie, en Kamervoorzitter Vera Bergkamp buigt zich over aanscherping van de regels in het Tweede Kamergebouw.

Media als vijand

Mediahistoricus Huub Wijfjes is niet verbaasd over de actie van Forum voor Democratie (FVD). "Het is voorspelbaar gezien hun ideologie. Daarin bestaat er een tweedeling van de samenleving: het goede volk, dat zijn zij, en de vijand, dat is de rest. Media belichamen en verwoorden die vijanden, in hun ogen."

"Dat ze deze aanval openen, heeft natuurlijk een grensoverschrijdend karakter, dus in dit verband is er ook sprake van dreigingen (met geweld) en intimidatie."

Levensgevaarlijk

De actie van FVD was dan ook een reden voor Amnesty International om vandaag een statement te maken tegen intimidatie van journalisten. "We weten dat het levensgevaarlijk kan zijn of kan worden als verkozen volksvertegenwoordigers journalisten intimideren", zegt woordvoerder Emile Affolter.

"FVD reduceert journalisten hiermee tot ratten, in plaats van de mensen die ze zijn. We vinden dat gevaarlijk en dat er een einde moet komen aan dat soort absurde uitspraken", vervolgt hij.

'Niet meer zo naïef zijn'

Op dit moment heeft Platform PersVeilig al 25 freelance journalisten geholpen met camerabeveiliging en een noodknop. Ook daalde Nederland op de wereldranglijst van persveiligheid van plek 6 naar 28. "In een land als de VS zien we dat journalisten worden zwartgemaakt, dat ze worden afgeschilderd als vijand van het volk", vertelt Affolter.

"Vaak is het zo dat verkozen volksvertegenwoordigers dat soort dingen zeggen en dat mensen denken dat het niet zo'n vaart zal lopen, maar ik denk dat het tijd is dat we er niet meer zo naïef over zijn. Dit soort woorden leiden tot intimidatie en geweld. Dat is onacceptabel en gevaarlijk."

Komt vaker voor in de geschiedenis

Het is niet voor het eerst dat het wegzetten van de pers als 'vijand' voorkomt, legt mediahistoricus Wijfjes uit. "Je ziet in de geschiedenis vele voorbeelden van totalitaire ideologieën die een vijand zoeken, want met een vijand kan je makkelijk jezelf positioneren als de bevrijder."

Volgens hem is dat terug te zien in het communisme, het nationaal-socialisme en het fascisme. "In het fascisme werden naast Joden ook allerlei figuren uit politieke bewegingen neergezet als reptielen en ratten."

Grote leugens

"Het doel van populistische politici is om te ontmaskeren dat er in de samenleving een soort samenzwering zou zitten tegen de wil van het volk. De inzet daarvoor is het gebruik van grote leugens", vervolgt Wijfjes. "Grote leugens aanvaardt het volk uiteindelijk wel."

"Dat zie je ook bij Trump, met misschien wel de grootste leugen van onze tijd, dat hij de verkiezingen zou hebben gewonnen. Als je ziet hoeveel Amerikanen die leugen aanvaarden, dat is ongelofelijk. FVD probeert op die manier ook de steun in het volk te vergroten."

'Geen aandacht aan geven'

Vrije media hebben veel verschillende belangen, zegt Wijfjes, maar één ding hebben ze gemeen: ze zijn op zoek naar de waarheid. "Als je dat doet, moet je de leugen niet accepteren."

"Vrije media moeten beseffen dat ze te maken hebben met een marginale, politieke groepering die anti-democratisch functioneert en een directe aanval op de pers uit. Die moet je de plek geven die het verdient, en dat is heel marginaal. Dus daar moet geen aandacht aan worden gegeven."