Russen die vanwege de oorlog willen vluchten, hebben in Nederland maar weinig kans op een verblijfsvergunning. Tenzij je een hoogbetaalde baan kan vinden en expat wordt. Zoals de 39-jarige Vladimir: "Ik wil niet dat mijn kinderen soldaten worden."

Met zijn vrouw en twee kinderen woont Vladimir tegenwoordig in Utrecht. "Je kan hier overal op de fiets naartoe, het is allemaal een stuk kleiner dan in Moskou," vertelt hij met een glimlach. Dat hij uitgerekend voor Nederland koos, was een combinatie van verschillende zaken. "Onze kinderen hebben hemofilie, een bloedziekte, dus voor hen is gezondheidszorg belangrijk. Bovendien houden wij niet zo van hitte, dus Barcelona, waar ik ook een aanbod voor werk had, viel af."

Kennismigrant

Wie als Rus in Nederland zich aanmeldt voor asiel, maakt eigenlijk geen kans. Het was de baan van Vladimir, game-ontwikkelaar, waardoor hij hierheen kon komen. "Onze studio in Amsterdam is sinds de oorlog uitgebreid. Via die route kon ik hier komen en blijven."

Zoals Vladimir zijn er meer Russen die via een speciale regeling voor hoogbetaalde banen met specialistische kennis naar Nederland komen: de kennismigrantenregeling. In 2022 kwamen er bijna vier keer zoveel Russen via deze regeling naar Nederland als in de jaren daarvoor.

Bekijk ook

'Erkend referenten'

"Bij eerdere conflicten zagen we ook hoogopgeleide mensen via deze regeling vertrekken uit hun land, bijvoorbeeld vanuit Turkije en Oekraïne. En dus ook uit Rusland," legt hoogleraar migratierecht Tesseltje de Lange uit. Niet ieder Nederlands bedrijf mag zomaar een kennismigrant aannemen. Om een expat hierheen te halen, moet een bedrijf op een lijst van de IND staan en een 'erkend referent' zijn.

"Erkend referenten zijn bedrijven die eigenlijk door de IND zijn goedgekeurd", vertelt De Lange. "Die werkgevers worden voor hun aanmelding als erkend referent doorgelicht. Kom je via hen als kennismigrant hierheen, dan gaat het ook sneller, omdat de werkgever wordt vertrouwd."

info

Aantallen kennismigranten

In 2022 kwamen er in totaal 26.145 kennismigranten naar Nederland. Meer dan 8 procent van die kennismigranten waren Russisch. De ruim 26.000 kennismigranten vormden in 2022 ongeveer 7 procent van de totale migratie. De precieze aantallen kennismigranten in 2023 zijn nog niet bekend. Wel lijkt het er bij cijfers van het IND op dat de totale migratie onder 'Kennis en Talent' ook in 2023 is toegenomen.

'Rusland ging terug in de tijd'

Vladimirs werkgever stond op die lijst van erkende referenten. En dus kon hij naar Nederland. "Ik wist eigenlijk op dag 1 van de oorlog al dat we weg moesten. Het voelde die dag alsof we 30 jaar terug in de tijd gingen, naar de Sovjet-Unie."

"Alles wat we hadden opgebouwd werd weggegooid. En ik wil niet dat mijn kinderen ooit soldaten in een Russische oorlog worden."

De luxe om te kiezen

Vladimir geeft toe dat hij de luxe had om te kiezen waar hij heen wilde. "Ik spreek Engels en werk in een internationale industrie. Maar veel van mijn vrienden hebben dat niet. Zij moeten naar andere landen uitwijken, of in Rusland blijven. Het is niet voor iedereen te betalen om ergens anders te gaan wonen en werken."

Ook voor delen van zijn familie geldt dat. Hoewel zijn vrouw en kinderen met hem mee mochten, geldt dat bijvoorbeeld niet voor zijn ouders. "Mijn moeder en zus wonen nog in Kharkiv, in Oekraïne. Daar heb ik tot mijn zestiende zelf ook gewoond. En mijn vader woont net over de Russische grens. Waar de oorlog ook heen gaat: voor mijn familie is het slecht nieuws."

De Russische Vladimir en zijn gezin konden via de kennismigrantenregeling naar Nederland komen

Zorgen om zijn familie

Zijn familie woont dus aan beide zijden van de oorlog met Oekraïne en dat maakt de situatie lastig. "Mijn zus wil het land niet verlaten zonder haar man. En die mag niet weg, dat is de wet."

"In het begin van de oorlog heeft een mortier de flat waar zij wonen geraakt. Toen zijn ze tijdelijk in een ander deel van Oekraïne gaan wonen. Maar nu zijn ze weer terug daar." Hij is even stil. "Ik heb nog steeds de angst dat ik op een dag het nieuws bekijk en zie dat mijn familie aan de ene of aan de andere kant omgekomen is."

'Ik wil in Nederland blijven'

Bovendien ziet Vladimir zichzelf niet meer teruggaan naar Rusland. "Zelfs als de oorlog voorbij is - en er zal ooit een einde aan komen - dan nog geloof ik niet dat Rusland zal veranderen. De Russische overheid bouwt een soort Sovjet-Unie 2.0."

Het liefst wil hij in Nederland blijven. "Tuurlijk zie ik de verkiezingsuitslag en de problemen met migranten hier. Maar persoonlijk merk ik veel warmte en vriendelijkheid van de Nederlandse mensen die ik ontmoet. En mijn kinderen maken hier al vriendjes. De belangrijkste waarden hier komen overeen met die van mij."

Baanbehoud als voorwaarde

Als kennismigrant kan hij hier alleen blijven als hij een baan bij een erkend referent houdt. "Als je je baan verliest, dan heb je drie maanden de tijd om een nieuwe te vinden", vertelt hoogleraar de Lange. "Lukt dat niet, dan kan de IND besluiten om je verblijfsvergunning in te trekken en moet je dus het land uit."

Daarom is het voor Vladimir extra belangrijk dat hij zijn werk goed uitvoert, voor hemzelf en zijn gezin. "Ik ontwikkel een spel voor de pc en weet precies wat mijn rol daarin is. En hoe dat sterk verbonden is met mijn persoonlijke leven. Laat ik het zo zeggen: ik ben zeer gemotiveerd om er een succes van te maken."

Bekijk ook

info

Discussie in Den Haag

De kennismigrantenregeling is in Den Haag niet onomstreden. In de verkiezingscampagne gaf bijvoorbeeld Pieter Omtzigt (NSC) aan er kritisch naar te willen kijken. "Migratie, en dus ook arbeidsmigratie, is zo'n beetje het belangrijkste onderwerp in deze kabinetsformatie", vertelt politiek verslaggever Remko Theulings. "Op het gebied van asiel staan de neuzen dezelfde kant op. De vier formerende partijen willen allemaal de instroom omlaag. Maar arbeidsmigratie ligt ingewikkelder en gaat ook nog eens over grotere aantallen."

"NSC heeft de discussie daarover aangezwengeld. Die partij vraagt zich openlijk af of de rem er niet op moet, bijvoorbeeld op laagbetaald werk in kassen, distributiecentra en slachthuizen dat vrijwel alleen door arbeidsmigranten wordt gedaan. Zonder hen zouden die sectoren in ons land ook haast niet kunnen bestaan", zegt Theulings. "Een forse beperking zal ongetwijfeld op verzet stuiten van de agrarische sector en dus waarschijnlijk ook van BBB."

"Maar wat NSC betreft moet de focus ook op de hoogbetaalde kennismigranten. En dat betekent bijvoorbeeld dat het mes gaat in het belastingvoordeel dat die mensen momenteel nog krijgen. Dat is een van de onderwerpen waar in deze kabinetsformatie over moet worden besloten."

Ook het feit dat het over grote aantallen Russen gaat, roept in de Tweede Kamer vragen op, legt Theulings uit. "President Poetin is er al een tijdje op uit om onze samenleving te ondermijnen, zo stelt inlichtingendienst AIVD in zijn rapportages. Het is dus niet ondenkbaar dat er tussen die honderden hoogopgeleide kennismigranten mensen zitten die een gevaar zijn voor onze staatsveiligheid. De screening die kennismigranten moeten doorlopen is op het oog ook een stuk minder streng is dan de procedure waaraan asielzoekers worden onderworpen. Kamerleden maken zich daar zorgen over."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.