Te bureaucratisch, te onduidelijk of te belemmerend: de helft vindt dat er minder bevoegdheden naar de Europese Unie moeten. Toch zijn er ook zaken die volgens veel mensen juist wél centraal geregeld moeten worden.

Dat blijkt uit onderzoek onder 23.000 leden van het Opiniepanel in aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement. De deelnemers zijn kritisch op de manier waarop de Europese Unie nu werkt, maar de meerderheid wil, net als de afgelopen jaren, wel dat Nederland lid blijft van de EU. Bij deze thema's zien veel mensen een belangrijke rol voor de Europese Unie.

Zo wordt er door de tijd over het aantal bevoegdheden van de EU gedacht.

Defensie

Vooral als het gaat om agressie van andere landen en terroristische organisaties, zien mensen een belangrijke taak voor de EU weggelegd. Zes op de tien (61 procent) vinden dat militair optreden tegen dreigingen van buitenaf beter Europabreed geregeld kan worden, in plaats van door de lidstaten afzonderlijk. Veel mensen maken zich zorgen over de veiligheid in Europa, door de macht van landen als China en de Verenigde Staten, en door oorlogen nabij.

Militaire middelen leveren

Ook als het gaat om die oorlogen vinden veel mensen dat Europese landen het best samen kunnen optrekken. Zo vindt 58 procent dat de EU over het leveren van militaire middelen aan Oekraïne moet gaan. En als het gaat om de oorlog in Gaza, vindt 57 procent dat het aan de EU is om te bemiddelen in het conflict. Een kwart (28 procent) is van mening dat de lidstaten dat beter los van elkaar kunnen doen.

Vinden mensen dat vooral de EU of de afzonderlijke lidstaten deze zaken moeten regelen?

Bekijk ook

Migratie

Net als in de landelijke politiek is migratie ook bij de verkiezingen voor het Europees Parlement voor de meeste kiezers een belangrijk thema. Maar over de vraag op welk niveau dit moet worden geregeld, zijn mensen minder eensgezind. De helft (52 procent) vindt dat er vooral op Europees niveau afspraken moeten worden gemaakt over de toestroom van vluchtelingen en migratie. Dat zijn veel kiezers aan de linkerkant, en ook de meeste CDA-, VVD- en NSC-stemmers zeggen dat.

PVV-stemmers vinden juist massaal (78 procent) dat de lidstaten hier zelf over zouden moeten gaan. "Nederland laat zich nu gijzelen door Europese regels", zegt iemand die op de PVV wil stemmen. Ook een grote groep mensen (52 procent) die bij de Europese verkiezingen BBB willen stemmen, zien vooral een rol voor de lidstaten weggelegd als het gaat over migratie.

Verdeeldheid over klimaat

Als het gaat om het klimaat, zijn mensen verdeeld over de vraag of dat beter door de EU of door de lidstaten afzonderlijk aangepakt kan worden.

Bijna de helft (46 procent) vindt dat klimaatmaatregelen het beste op Europees niveau genomen kunnen worden, een even grote groep (47 procent) vindt juist dat landen daar zelf over moeten gaan.

Links voor Europese aanpak

Voor bijna alle kiezers die van plan zijn op GroenLinks-PvdA, D66, de Partij voor de Dieren of Volt te stemmen, is het een uitgemaakte zaak dat dit het beste Europees kan worden aangepakt. "Dit is bij uitstek een grensoverschrijdend probleem", schrijft een D66-stemmer. Een Volt-stemmer voegt toe: "Een gezamenlijk klimaatbeleid is veel effectiever en efficiënter."

Kiezers aan de rechterkant, vooral van PVV, BBB en JA21, denken er anders over. Zij vinden dat er helemaal geen klimaatprobleem is, of vrezen strenge regels vanuit Brussel.

Vinden mensen dat vooral de EU of de afzonderlijke lidstaten deze zaken moeten regelen?

Boerenbelangen

Het beschermen van Europese boeren kan volgens de helft juist beter door de lidstaten zelf gedaan worden. Kiezers die bij de Europese verkiezingen op een van de toekomstige coalitiepartijen willen stemmen, zijn hierover verdeeld.

Een grote groep VVD- en NSC-stemmers vindt dat het beschermen van boeren een taak van de EU is, maar de meeste PVV- en BBB-stemmers vinden dat landen dit zelf zouden moeten regelen. "De EU heeft door zijn stikstof- en klimaatbeleid te veel negatieve invloed op Nederlandse boeren, tuinders en vissers", licht een PVV-stemmer toe.

Boeren negatief over EU

Ook boeren zelf zijn negatief over de Europese Unie, bleek onlangs uit onderzoek van EenVandaag en vlakblad Boerderij. Ondanks de subsidie die ze krijgen en de exportkansen die het hen oplevert, ervaren ondervraagde boeren nu eerder nadelen (43 procent) dan voordelen (27 procent) van de EU.

Een grote groep boeren noemt de voorwaarden voor de Europese landbouwsubsidies te streng, sommige pleiten zelfs voor het afschaffen ervan.

info

Over het onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 21 tot en met 23 mei 2024. Aan het onderzoek deden 23.137 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Het Opiniepanel bestaat uit ruim 80.000 leden.

Kunstmatige intelligentie

Deze week is in de Europese Unie definitieve goedkeuring gegeven voor de invoering van een pakket regels over het gebruik van kunstmatige intelligentie (de 'AI act'). Een meerderheid (61 procent) vindt het goed dat zulke afspraken centraal gemaakt worden. Veel minder mensen vinden dat lidstaten daar ieder voor zich over moeten kunnen beslissen.

Eerder bleek dat veel mensen zich zorgen maken over de opkomst van kunstmatige intelligentie. De grootste groep vond vorig jaar nog dat AI-tool Chat-GPT in de hele EU verboden zou moeten worden.

Economische ongelijkheid aanpakken: taak van de lidstaten

Waar kiezers het meest eensgezind over zijn, is over wat géén taak is van de EU: het aanpakken van economische ongelijkheid. Een ruime meerderheid (76 procent), kiezers van links tot rechts, vindt dat landen hier zelf, ieder voor zich, regels voor zouden moeten maken.

Rond de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar was armoede en economische ongelijkheid nog een van de belangrijkste thema's voor stemmers. Maar nu, bij de verkiezingen voor het Europees Parlement, staat het onderwerp voor kiezers een stuk minder hoog op het prioriteitenlijstje.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.