Stemacteurs willen auteursrecht voor stemmen nu bedrijven steeds vaker voor AI-stem kiezen

Als je straks een reclamespotje van ALDI voorbij ziet komen, kijk dan niet gek op als je een andere stem hoort. De supermarkt heeft namelijk besloten om de stem te vervangen door kunstmatige intelligentie: "Een zorgelijke ontwikkeling."

Stemacteur Diederik Ebbinge - die bijna vier jaar dé stem was achter de reclamespotjes van de ALDI - heeft te horen gekregen dat de supermarktketen zijn stem vervangt door kunstmatige intelligentie. De supermarkt gebruikte daarvoor de stemmen van tien medewerkers. Stemacteurs zien deze ontwikkeling met lede ogen aan. "We zijn wel een beetje bang", zegt Jolanda Bayens, stemactrice en oprichter van NedVo, het verbond van Nederlandse voice-overs en stemacteurs.

Stemmen van het internet plukken

Dat AI niet meer is weg te denken uit deze tijd, ziet ook Bayens. "AI kunnen we niet meer tegengaan. Dat is er en dat gaat ook niet meer weg." Volgens Bayens is er nu een periode aangebroken waarbij we moeten leren omgaan met AI en zijn 'de mogelijkheden onbeperkt'.

Tegelijkertijd betekent dat ook dat door een gebrek aan regelgeving, bedrijven vrij spel hebben. "Je kunt dus heel veel stemmen van het internet plukken, dat allemaal in een potje doen, heel hard roeren en je krijgt er een AI-stem uit. Maar dat gaat wel ten koste van de stemmen die je daarvoor gebruikt hebt, zonder dat die betaald worden."

'Opname van de zender gehaald'

Vanuit die ongerustheid heeft Jolanda Bayens ook NedVo opgericht. Samen met de Kunstenbond en de vakvereniging Samen1Stem komen ze regelmatig samen om de ontwikkelingen van AI te bespreken. "Want of je nou tegen bent of voor, het komt er toch, maar het mag niet ten koste gaan van mensen."

Bayens heeft zelf ook een vervelende ervaring gehad met het bewerken van haar stem. Zo is na het inspreken zoveel aan haar stem gesleuteld, dat ze uiteindelijk aan de bel heeft getrokken en het radiostation de opname van de zender heeft gehaald. "Ze hebben wel echt mijn stem gebruikt, maar het zo gemaakt dat ik hele andere dingen zeg. Daar was ik niet blij mee. Vervolgens krijg je van die opdrachtgever nooit meer een opdracht."

Auteursrecht op stemmen

Juist het gebrek aan regelgeving baart de stemactrice zorgen. Hoewel ze er niet gelijk vanuit gaat dat iedereen het werk verliest, herkent ze bij collega's wel de onrust. "Onze stemmen worden van ons afgepakt en we worden er niet voor betaald", legt Bayens uit.

De stemactrice pleit daarom voor auteursrecht op stemmen, net zoals dat privacy van geportretteerde personen beschermd zijn in het portretrecht. Door mensen voortaan verplicht te stellen om bij het gebruik van andere stemmen de sprekers op de hoogte te brengen, zal het volgens haar meer duidelijkheid scheppen. "Maar", vult Bayes aan, "nog beter zou natuurlijk zijn om die stemmen uit te betalen."

'Een ziel kun je niet in een AI stem krijgen'

Hoewel Bayens niet bang is voor een groot verlies aan banen door AI, benadrukt de stemactrice het belang van een stem die is ingesproken door een mens. Het is volgens haar niet realistisch dat mensenstemmen in de toekomst helemaal zullen verdwijnen.

"Als je een goed product wil neerzetten, of het nou een commercial is, een luisterboek of wat dan ook, heb je mensenstemmen nodig. Want een mensenstem heeft een ziel. En hoeveel je ook weet, hoeveel je ook kunt, een ziel kun je gewoon niet in een AI-stem krijgen."