De Zuid-Afrikaanse triatleet Mhlengi Gwala is op gruwelijke wijze mishandeld. Drie mannen vielen de atleet tijdens een training aan met een kettingzaag. Ze probeerden zijn benen af te zagen. Hij ligt gewond in het ziekenhuis en moet noodgedwongen het nationaal kampioenschap triatlon later deze maand missen.

Het is nog niet duidelijk wat het motief voor de daad is. Wel bleek dat de daders geen aandacht hadden voor de telefoon of fiets van Gwala, ze hadden alleen oog voor zijn benen. Het doet bijna vermoeden dat er misschien wel naar de sportieve hoek gekeken moet worden. 

In 1994 werd de kunstschaatswereld opgschrikt door een soortgelijk groot schandaal. Nancy Kerrigan werd vlak voor de Amerikaanse kampioenschappen keihard op haar knie geslagen met een metalen voorwerp. Hierdoor moest favoriet Kerrigan zich terugtrekken voor het kampioenschap. Alle ogen waren direct gericht op haar grote concurrent Tonya Harding. Zou zij hierachter zitten?

Oorlogsvoering tussen concurrenten

Dat bleek inderdaad het geval. Ze werd veroordeeld. Voormalig kunstschaatster en commentator Joan Haanappel neemt ons mee naar die tijd: "Ik kom me niet voorstellen dat dit echt gebeurd was. Ik dacht in eerste instantie ook niet aan een inside job. Dit kon toch niet bij onze sport voorkomen?" Vlak na de aanslag moesten de dames aantreden op de Olympische Spelen in Lillehammer. Kerrigan was tijdig hersteld en kon deelnemen. Ze eindigde als tweede, maar volgens Haanappel ging het al bijna niet meer over het sportieve succes: "Alles stond in het teken van deze aanslag. Dat was ongelooflijk jammer, want je wil niet dat zoiets een hoofdrol speelt. Het ging niet meer over het kunstschaatsen, maar over de misdaad".

Hoe ver kun je gaan in de concurrentiestrijd? "Psychologische oorlogsvoering is van alle tijden", vertelt Haanappel. "Dat gebeurde in mijn tijd ook al. Ik heb een grote rivaliteit gehad met Sjoukje Dijkstra. Dat was best hard, maar we sliepen altijd met elkaar op een kamer. De rivaliteit was op het ijs. Ik hoopte dat ik beter zou rijden dan zij. Maar daar draait de topsport om, je wil de beste zijn. Sjoukje en ik zijn inmiddels al 70 jaar bevriend." 

Film 'I, Tonya' 

Het verhaal van Kerrigan en Harding verdwijnt niet in de geschiedenisboeken. Sterker nog, het staat volop in de belangstelling. Onlangs ging de film 'I, Tonya' in première. Joan Haanappel baalt als een stekker van deze film: "Ik vind het vreselijk dat het telkens terugkomt. Het zal wel geld opbrengen, maar voor onze sport is het niet leuk. Ik hoop eigenlijk dat het geen groot succes wordt en dat we gewoon over gaan tot de orde van de dag van onze prachtige sport".

Uitgeprocedeerde asielzoekers zouden de Europese Unie echt moeten verlaten: dat is de inzet van nieuwe plannen van de Europese Commissie. Maar hoogleraar migratie Arjen Leerkes is kritisch. "Voor een deel gaat het ook om beeldvorming."

Waarom krijgt de een na een schokkende gebeurtenis posttraumatische stress en de ander niet? Radboud Universiteit deed hier samen met de Nationale Politie onderzoek naar.

Mishandeling, een zwaar ongeval of oorlog, dit zijn enkele voorbeelden van situaties die kunnen leiden tot een posttraumatisch stresssyndroom (PTSS). In Nederland krijgen jaarlijks 400.000 mensen de diagnose. Maar de een is hier gevoeliger voor dan de ander, blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Uniek onderzoek naar PTSS

Aan het onderzoek van de universiteit deden ruim 200 beginnende agenten mee. Volgens neurowetenschapper en een van de onderzoekers van de studie Linda De Voogd is dit uniek. "Er zijn weinig onderzoeken gedaan waarbij de deelnemers nog geen dingen hebben meegemaakt of geen PTSS-klachten hebben", vertelt ze.

En voor een goede meting moet je er juist bij zijn voordat iemand een traumatische ervaring meemaakt, weet de onderzoeker. "Ook richtten vorige studies zich vooral op kleinere onderzoeksgroepen en militairen."

Wel of niet schieten

Tijdens het onderzoek moesten de agenten onder een MRI-scan een schietopdracht doen. "Om de spanning op te bouwen moesten de deelnemers een poppetje in de gaten houden. Het poppetje kon een geweer of een telefoon uit zijn zak pakken", gaat De Voogd verder. En op basis daarvan moesten de agenten een keuze maken: wel of niet schieten.

"Bij het pakken van het geweer, moesten de agenten op het poppetje schieten. Bij het pakken van de telefoon, moeten ze niks doen. Dat was dan de veilige situatie," vertelt De Voogd. "Bij een foute keuze kregen de agenten een elektrisch schokje. De schok doet niet echt pijn, maar het is wel vervelend. Er stond dus wel iets op het spel."

Actieve amygdala

Het uitvoeren van de oefening stimuleert hersenactiviteit, vooral in de amygdala. "Dat is een gebied in de hersenen dat betrokken is bij het verwerken van informatie en het detecteren van dreiging", legt De Voogd uit.

Anderhalf jaar na de MRI-scan moesten de onderzochte agenten terugkomen naar de universiteit. "Uit de studie blijkt dat agenten met een hyperactieve amygdala vaker kampen met de symptomen die passen bij PTSS", vertelt De Voogd. "Mensen met een actievere amygdala hebben dus meer kans op het ontwikkelen van PTSS na het meemaken van trauma."

Nachtmerries en overprikkeld

Voormalig politieagent Maaike Zegers heeft te maken gehad met zo'n trauma. "Tijdens mijn werk kreeg ik steeds vaker een onveilig gevoel en wilde ik niet terug naar bepaalde plekken", vertelt ze.

"In het begin dacht ik: dat is logisch en dit hoort nou eenmaal bij mijn baan. PTSS was ook geen onderwerp dat destijds bij de politie besproken werd. Maar mijn klachten gingen van kwaad tot erger: nachtmerries, overprikkeld en een extreem kort lontje. Na enige tijd kwam ik thuis te zitten en startte ik met intensieve traumaverwerking."

'Donkere wolk ging weg'

"Inmiddels gaat het mentaal goed met mij en ik werk niet meer bij de politie", vertelt ze. Ze schreef een paar jaar geleden het boek 'Een kast vol', om families te helpen om met PTSS om te gaan. "Juist door het woord 'PTSS' in huis te halen, ging de donkere wolk weg. Dat was verhelderend."

Zegers was geen onderdeel van het onderzoek van de Radboud Universiteit, maar juicht dit soort studies erg toe. "Als ik van tevoren had geweten dat ik misschien een hoger risico had op PTSS, dan had ik nog steeds het vak gekozen. Ik heb bij de politie ook een hele fijne tijd gehad."

Eén stukje in een grote puzzel

Met de studie probeert de onderzoeker preventief te kijken naar PTSS en mensen zoals Maaike Zegers te helpen.

"Met dit onderzoek zijn er wellicht mogelijkheden om beter om te gaan met trauma of aversieve gebeurtenissen. In de hoop om de kans op PTSS te verkleinen, ook voor andere beroepen buiten de politie,'' zegt De Voogd. "Maar de studie is slechts één stukje in een grote puzzel."