Toen Nederland in 1940 werd bezet, wilde Rudi Hemmes iets doen. Met een grote omweg vertrok hij naar Engeland om mee te vechten. Precies 75 jaar geleden landde hij in Normandië. Wat herinnert Hemmes (94) zich nog? "Je schiet erop en je ziet hem vallen."

"Eerst kwamen ze met parachutes naar beneden, daarna met vliegtuigen." 15 jaar was Rudi Hemmes toen in 1940 de oorlog uitbrak. Duitse parachutisten bezetten Den Haag, 'zijn stad'. Het maakte een diepe indruk. "Ik had gehoord dat de Duitsers de koningin wilde pakken. Ik vond dat een schande", zegt de inmiddels 94-jarige generaal-majoor.

Eindexamen en vertrekken

De 18-jarige Hemmes en zijn vriend Bob Tusenius besloten dat ze naar Engeland wilden, om zich daar aan te sluiten bij de Prinses Irene-brigade. "In Engeland deden ze tenminste iets." In 1943 was het zover. Ze hebben eindexamen gedaan en vertrokken. Maar de kortste route via de Noordzee is door de Duitsers afgesloten.

Bron: EenVandaag

Spaanse gevangenis

Langs Brussel, Parijs en Zuid-Frankrijk trokken de jongens, via smokkelroutes, dwars door de Franse en Spaanse Pyreneeën. Een loodzwaar traject dat ze te voet aflegden. "We deden er 3 dagen en 3 nachten over, want alle dalen lopen van oost naar west. Dus je moet eerst 2000 meter naar beneden, dan weer omhoog en daarna weer naar beneden."

De omstandigheden in de Spaanse gevangenis zijn erbarmelijk en het is verschrikkelijk smerig. De Spanjaarden zijn schoften en corrupt. En Franco heult met de nazi's.

Eenmaal in Spanje werden Hemmes en Tusenius door de politie gearresteerd. Ruim een maand zaten ze in een Spaanse gevangenis. Generaal Franco, die de macht in Spanje in handen had, was bevriend met Hitler. Maar hij zag dat de kansen van de Duitsers aan het keren waren. Hij liet de gevangen buitenlanders vrij. Via een moeizame reis door Spanje vloog Hemmes vanuit Portugal naar Engeland waar hij zich aansloot bij de Nederlanders in Wolverhampton. Zijn vriend Bob werd naar Australië gestuurd om Indië te bevrijden.

Alleen Engelsen

Hemmes werd bij de Prinses Irene-brigade opgeleid tot schutter. D-Day naderde, maar niemand weet precies wanneer dat plaats zou vinden. De invasie in Normandië zag hij 3 dagen later, in de bioscoop. Later begrijpt hij waarom hij niet uitgezonden werd.

"Er werden alleen Engelstalige soldaten naar Normandië gestuurd. Men was bang dat Nederlanders, Belgen of Tsjechen voor Duitsers werden aangezien en onmiddellijk de kogel zouden krijgen." Pas 2 maanden na D-Day landde Hemmes met 1100 man in Normandië.

Oog in oog met Duitsers

"We hadden in Engeland veel geoefend. Maar de werkelijkheid was toch echt heel anders." De troepen trokken op tot aan het front. En ineens stond Hemmes oog in oog met de vijand. "Die eerste nacht herinner ik me nog goed."

"Het was pikdonker en we wisten dat de Duitsers 200 meter verderop zaten. Ik stond op wacht en hoorde opeens een tak kraken. Ik dacht: 'Potverdikkie, dat is er een. Je schiet erop en je ziet hem vallen, maar je gaat niet controleren of hij echt wel dood is. Mij konden ze blijkbaar niet raken, ik heb geboft. Als je in oorlog bent, moet je ervoor zorgen dat zij verliezen en jij wint. Anders schieten ze jou dood."

We zaten 200 meter van de Duitsers vandaan. De eerste nacht stond ik op wacht. Het was pikdonker, opeens hoorde ik een tak kraken.

D-Day

6 juni 1944 ging de geschiedenis in als D-Day, de grootste amfibische invasie in de geschiedenis. D-Day markeerde het begin van het einde van van de bezetting van West-Europa.

Rudi Hemmes en Bob Tusenius overleefden de oorlog. Maar de slag om Normandië die ruim 2 maanden duurde, eiste meer dan 650.000 slachtoffers.

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.