Oost-Europese daklozen krijgen vaak geen hulp, maar hebben daar wel recht op: 'Ernstig dat EU-burgers als tweederangsburger behandeld worden'

Arbeidsmigranten die bij beëindiging van hun arbeidscontract ook hun woonruimte verliezen, belanden vaak op straat. Bij de daklozenopvang worden ze geweigerd omdat ze te kort in Nederland zijn, maar volgens experts is dat onterecht.

Gemeenten bieden vaak pas hulp wanneer iemand langer dan 5 jaar in Nederland heeft gewerkt. Maar volgens universitair docent Dion Kramer is dat onterecht. "In sommige situaties heeft een EU-burger veel eerder recht op opvang. Bijvoorbeeld als die een korte periode heeft gewerkt. Dan zegt het Europees Recht dat je minimaal een half jaar lang gelijk behandeld moet worden als een Nederlander."

Toename aantal daklozen

Het aantal daklozen dat op straat slaapt neemt nog steeds toe, zegt het Leger des Heils. Vergeleken met vorig jaar zijn er zo'n 20 procent meer daklozen in Nederland. Een groot deel van deze toename bestaat uit Oost-Europese arbeidsmigranten. Op dit moment zouden zo'n 6.000 arbeidsmigranten dakloos zijn, maar exacte cijfers ontbreken.

"Er is vaak ook geen plek waar ze zich kunnen melden", vertelt Ferdinand van de Velde van het Leger des Heils in Utrecht. "Ze hebben misschien wel recht op hulp, maar er is geen loket waar ze om hulp kunnen vragen wanneer ze dakloos worden. En dan belanden ze dus op straat."

Overleden man in een park

Dat het niet zonder risico is om buiten te slapen, zag van de Velde vorige week nog. In het Utrechtse Griftpark werd het stoffelijk overschot aangetroffen van een dakloze man uit Polen.

"Hij werd gevonden door twee tieners die verstoppertje speelden. En als deze meneer die dag bij ons had aangeklopt, dan had hij ook geen opvang gekregen, omdat hij daar volgens de richtlijnen geen recht op heeft. Bij geen enkele plek in Nederland had hij opvang gekregen. Dat is natuurlijk een erg schrijnende situatie."

Waarom geen opvang?

Het verschilt per gemeente waarom er geen opvang wordt geboden. Sommige gemeenten zijn gewoon streng. Zo laat een woordvoerder van de gemeente Schiedam aan Binnenlands Bestuur weten dat alleen daklozen worden geholpen die 'zeer ver zijn afgegleden'. "Met alleen 'geen dak boven je hoofd' kun je bij ons niet in de daklozenopvang terecht."

In andere gemeenten is de daklozenopvang eenvoudigweg vol. Zo is er in de grote steden van Nederland al langer sprake van een tekort aan slaapplekken.

Rechtentool

Om gemeenten te helpen met bepalen wie er recht heeft op hulp, ontwikkelt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport op dit moment een 'rechtentool' waarmee je snel kan zien of een arbeidsmigrant in aanmerking komt voor steun. Esmé Wiegman van branchevereniging Valente is daar blij mee: "Deze tool zal bijdragen aan het vergroten van kennis en ertoe leiden dat mensen eerder en beter geholpen worden."

Maar met de rechtentool zijn de problemen niet direct opgelost, zegt Wiegman. "Het is ernstig dat EU-burgers als tweederangsburger behandeld worden. In de Europese Unie is er vrij verkeer van mensen. We hebben profijt van deze regels. Een Nederlander kan ook naar een ander land om daar te ondernemen."

Werkgevers

En Nederlandse ondernemers profiteren ook van de arbeidsmigranten. Oost-Europese arbeidsmigranten doen allerlei werk dat niet door Nederlanders wordt gedaan, vertelt Wiegman. "De werkgever moet daarom echt verantwoordelijkheid nemen. Die profiteert van goedkope arbeidskrachten, maar is niet bereid om bij te dragen aan mogelijke lasten zoals gezondheidszorg en huisvestingskosten."

"Er moet per direct een scheiding worden gemaakt tussen het arbeidscontract en het huurcontract. En de uitzendbureaus die deze mensen werven moeten volgens een bepaalde vergunning gaan werken. Op dit moment weet niemand wat er precies gebeurt."