Omwonenden vervuilende asfaltfabriek Deventer willen gezondheidsonderzoek: 'Mijn ogen werden rood en mijn keel sloeg dicht'

Prikkende ogen, een zere keel en hoofdpijn. Omwonenden van de asfaltcentrale in Deventer klagen al jaren over de fabriek en hebben veel vragen over de gevolgen voor hun gezondheid. Ze willen daarom snel een gezondheidsonderzoek, maar botsen met de GGD.

Niet ver bij de asfaltfabriek, waar gebruikt asfalt wordt gerecycled, vandaan is een woonwijk. De bewoners zijn de stank zat en hebben er veel last van. Vorig jaar zomer was het dieptepunt, zegt bewoner Charlotte Leenen. "Een brandlucht, maar ook iets van een asfaltlucht. Alsof er dakleer brandde. Zo'n soort lucht was het."

Rode tranende ogen

Haar buurman Paul de Boeij rook de lucht ook. "Ik zat tv te kijken en op een gegeven moment merkten mijn vrouw en ik dat er een rare lucht hing die we niet helemaal konden plaatsen. Ik had het gevoel dat er iets niet pluis was en ging buiten kijken wat er aan de hand was."

Charlotte is niet naar buiten gegaan. "Zeker niet nadat ik hoorde van mensen die naar naar buiten gingen dat ze last van hun luchtwegen kregen." Dat overkwam ook Paul. "Mijn ogen werden rood, begonnen te tranen en mijn keel sloeg dicht."

Regelmatig ziek naar huis

Voor hem was toen de maat vol. "Ik zei: 'Dit moeten we melden.' En dat hebben we ook gedaan." De stank was volgens hem in heel Deventer te ruiken. Volgens de brandweer kwam de bijtende lucht van de asfaltcentrale, uit een grote trommel op het terrein die het gebruikte asfalt verhit. Daarbij zouden te veel giftige stoffen vrijkomen. Maar de centrale ontkent betrokkenheid.

Charlotte heeft de afgelopen jaren meerdere keren een melding gedaan van de stank. "Ik hoor van omliggende bedrijven dat er mensen zijn die al 6 jaar lang regelmatig ziek naar huis gaan en niet kunnen werken, omdat ze migraine krijgen en misselijk worden."

Heft in eigen hand

Ze schrikt van dat soort verhalen, zegt ze. En de gemeente? Die deed te lang niets aan de problemen, vindt ze. Daarom heeft Charlotte samen met andere omwonenden het heft in eigen handen genomen en de gemeente gevraagd te gaan handhaven.

"Waar ik me boos over maak, is dat er geen verantwoording wordt afgelegd. Noch door het bedrijf, noch door de gemeente en noch door de omgevingsdienst. Naar onze gezondheidsklachten is nog steeds niet gevraagd", zegt de omwonende.

Bewijzen

De GGD zegt dat de uitstoot van giftige stoffen van de asfaltfabriek geen verhoogd risico vormt voor de gezondheid van omwonenden. Als de giftige stoffen de schoorsteen van de fabriek verlaten, verwaait het. Eenmaal bij de woonwijk aangekomen zijn de stoffen zo verdund dat ze niet meer schadelijk zijn, is de uitleg.

De gezondheidsdienst heeft niet met huisartsen in de wijk gesproken en ook niet met de omwonenden zelf, die veel klachten hebben. "Laat de GGD maar met bewijzen komen", zegt GroenLinks-raadslid Robert Jansen. "De GGD komt tot deze conclusie aan de hand van rekenmodellen. Ik wil praktijkinformatie hebben, geen modellen."

Gezondheidsonderzoek

Het raadslid uit Deventer wil een onderzoek naar wat de uitstoot van de fabriek met de gezondheid van de mensen die eromheen wonen doet. "Die melden al jarenlang dat ze er hinder van ondervinden. Laat de GGD feitelijk onderzoek doen naar de gezondheid van de omwonenden", roept hij op. Ook omwonenden willen snel zo'n bevolkingsonderzoek.

"Ze hebben vanaf 2016 de tijd gehad om aan normen te voldoen. Het is nu 2022 en nog steeds proberen ze de regels op te rekken", zegt het raadslid over asfaltcentrale AsfaltNu. "Het is een keertje klaar. Boter bij de vis: de asfaltfabriek moet schoon gaan produceren of de hekken gaan dicht."

Dwangsommen

Deze zomer kwam uit metingen wel degelijk naar voren dat de asfaltfabriek te veel giftige stoffen uitstoot. Daarom grijpt wethouder Walder nu stevig in. Dwangsommen zijn volgens de wethouder de enige manier om de asfaltfabriek te dwingen om de uitstoot van giftige stoffen terug te brengen.

Hij legde al twee dwangsommen op. Een van 40.000 euro per maand bij overschrijding van de norm voor het kankerverwekkende benzeen. Ook legde de gemeente het bedrijf een dwangsom van 40.000 euro per maand op voor de uitstoot van te veel vluchtige organische stoffen. De dwangsommen kunnen oplopen tot 200.000 euro.

Twee keer een boete

Het bedrijf moet zich per 1 september aan de normen houden. "Over ongeveer een maand doen wij weer nieuwe metingen", zegt de Deventerse wethouder Thomas Walder. "Als het bedrijf dan nog boven de norm zit, krijgen ze in het slechtste geval twee keer een boete van 40.000 euro. Een maand later staan we weer voor de deur."

Maar de asfaltcentrale in Deventer wil langer de tijd krijgen om aan de normen voor de uitstoot van schadelijke stoffen te voldoen. Directeur Diederik Oosting zegt druk bezig te zijn met een speciale filterinstallatie, maar die ligt nog op de tekentafel. Ook moet er nog een vergunning voor komen. "Naar verwachting is de filterinstallatie op 1 april 2023 klaar en operationeel."

Werkende filterinstallatie

Totdat die installatie werkt kan het bedrijf, waar al 30 jaar asfalt wordt gerecycled, niet voldoen aan de wettelijke normen. Maar wethouder Walder wil niet zo lang op een werkende filterinstallatie wachten.

"Uiteindelijk kan de gemeente ook bestuursdwang opleggen. En als het echt uit de klauwen loopt, kunnen wij de fabriek sluiten: een politieauto ervoor zetten, lintje eromheen en dan is de fabriek dicht totdat het opgelost is."