Het kabinet staat voor een grote opgave als het gaat om de instroom van vluchtelingen. Tijd voor Nederland om een gidsland te zijn voor de rest van de wereld, vindt Gillian Triggs van de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties.

Toch wil Triggs eerst benadrukken dat de UNHCR Nederland erg dankbaar is voor het opvangen van vluchtelingen en asielzoekers. "We worden goed ondersteund door Nederland", zegt ze. "Maar ook op een lokaal niveau met gemeentes, burgemeesters en de gemeenschap, is te zien dat er veel steun is voor vluchtelingen."

Tweestatusstelsel

Maar er is ook kritiek op Nederland, met name op het tweestatusstelsel dat de VVD en het CDA willen invoeren. Dat houdt in dat er twee groepen komen: vluchtelingen die persoonlijk gevaar lopen in hun land van herkomst, zoals mensen die op een dodenlijst staan of vanwege hun geaardheid niet veilig zijn, en mensen die wegvluchten van een oorlog of natuurramp.

Bij de tweede groep zouden mensen zelf niet direct in gevaar zijn, en naar verwachting kunnen ze uiteindelijk weer terug. VVD en CDA willen die partijen minder rechten geven, bijvoorbeeld als het gaat om de recht om de familie over te laten komen. Triggs noemt dat zacht gezegd 'jammer'. "Asiel aanvragen is voor iedereen die moet vluchten vanwege een conflict, en daar zijn er zoveel van over de wereld."

Tegen internationale rechten in

En als je ergens asiel aanvraagt, heb je er ook recht op dat je familie mag komen. "Net als dat je recht hebt op werk en de vrijheid hebt om jezelf te bewegen", zegt Triggs. Ze vindt het dan ook zorgelijk dat het kabinet dit overweeg te doen. "Inconsistent beleid is een grote zorg voor ons. Dit gaat hoogstwaarschijnlijk tegen de internationale rechten in."

Triggs maakt zich zorgen over hoe er tegen asielbeleid wordt aangekeken de afgelopen jaren. "Het is een politieke trend om grenzen te sluiten of het onmogelijk te maken voor mensen om asiel aan te vragen." Ze zou graag zien dat Nederland, maar ook andere landen, weer meer open gaan staan voor vluchtelingen.

Meer solidariteit

En dat is ook hard nodig, zegt Triggs. "Er zijn meer regionale conflicten en rampen dan we ooit hebben gezien in de geschiedenis van de UNHCR. "Dat stijgt dit jaar, maar gaat volgend jaar nog meer stijgen. Kijk naar de burgeroorlog in Mozambique, het conflict in Soedan", legt ze uit. "We zien een wereld die er vanuit ons perspectief uit ziet als een wereld in brand."

Daarom pleit ze voor meer solidariteit tussen landen op dit gebied. "We moeten de lasten en verantwoordelijkheden samen delen. 75 procent van de vluchtelingen komt nu terecht in de armste landen of landen met een laag tot gemiddeld inkomen. We zouden graag zien dat landen met de achtergrond, het leiderschap en de betrouwbaarheid van Nederland op dit gebied de leiding nemen."

Bij wortels aanpakken

Dat betekent dus niet het proberen tegen te houden en verminderen van het aantal asielzoekers, zegt Triggs. "Help andere landen om met de aantallen om te gaan, want die zijn veel groter dan je nu in Nederland ziet. Sluit je grenzen niet", roept ze dan ook op. Triggs wil benadrukken dat de hoeveelheid vluchtelingen in Europa niks zijn vergeleken met de rest van de wereld.

"Ik snap de bezorgdheid als het gaat om 70.000 tot 77.000 mensen, maar het is Europa ook gelukt om 8,2 miljoen Oekraïners met open armen te ontvangen. Toen verging de wereld ook niet", zegt Triggs. "We moeten gewoon begrijpen dat dit een probleem is dat niet weggaat met het huidige beleid dat nu geldt. Het moet echt bij de wortels worden aangepakt, anders worden de aantallen echt niet minder."

Steeds meer gemeenten bouwen ze: speciale containerwoningen voor huurders die overal overlast veroorzaken. Maar buurtbewoners komen hier volop tegen in protest. "We weten niet wat deze mensen op hun kerfstok hebben."

Het is een wat afgelegen plek, aan de rand van Hilversum Zuid. Gelegen aan de rand van een industrieterrein staan de zes containerwoningen van Keerpunt Zuid: speciale woningen voor daklozen met een drank- of drugsverslaving. Het gaat om mensen die op straat kwamen te staan, omdat ze in hun huurwoning voortdurend overlast veroorzaakten in de buurt.

'Het is een fijne plek'

Dit geldt ook voor Hennie. Jarenlang ging ze van kliniek naar kliniek en belandde ze uiteindelijk weer op straat. 9 jaar geleden kwam ze hier wonen.

Hennie: "Het is een fijne plek. Er komen ook geen mensen meer langs. Die heb ik er allemaal uitgeflikkerd. Als je niemand binnen laat, is het een hele fijne plek."

Bewoners mogen drinken en gebruiken

Een poging om van de drank en drugs af te komen, doet Hennie niet meer, vertelt ze terwijl ze een slokje bier neemt. "Ik lig een beetje op de bank. Ik drink en gebruik ook af en toe. Maar soms ook een paar dagen niet. Ik doe wat ik wil."

En dat is precies de kern van wat dit project volgens initiatiefnemer Harrie Koeleman - manager van Kwintes - tot een succes maakt. "De bewoners mogen hier gewoon de hele dag drinken en gebruiken. Hiervoor gingen ze steeds de afkickkliniek in en uit. En hier mag je gewoon zijn wie je bent. Verslaving is een ernstige ziekte en we accepteren dat ze drinken en gebruiken. En dan zie je dat er een soort rust ontstaat bij deze bewoners."

Regel: geen overlast veroorzaken

De bewoners moeten zich wel aan een paar basisregels houden. Ze moeten accepteren dat ze onder bewindvoering worden geplaatst, en ze moeten een paar uur begeleiding per week accepteren.

En tot slot het belangrijkste: ze mogen geen overlast in de buurt veroorzaken. En daar is Koeleman heel streng op: "Deze afspraken zijn heel duidelijk, en die worden er ook echt in geramd. Je krijgt deze kans, maar dan moet je je wel aan de voorwaarden houden. En dat blijkt goed te werken. De bewoners zien dit ook echt als een laatste kans, want ze zijn overal uitgegooid. Dus ze weten waar ze het voor doen."

Onrust en protest

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat steeds meer gemeenten heil zien in deze onorthodoxe aanpak. In tientallen gemeenten zijn ze bezig met plannen om dit soort speciale container-woningen voor overlastgevers uit de grond te stampen.

Maar alleen de aankondiging van deze speciale woningen, leidt in bijna iedere gemeente al tot onrust en protest onder buurtbewoners.

'Hoe gevaarlijk zijn deze mensen?'

Zo ook in Amersfoort. Het gemeentebestuur heeft besloten dat in de wijk Vathorst ook containers moeten komen voor overlastgevende huurders. Iets waar de buurt volgens Jacco de Feijter, voorzitter van de bewonersvereniging Belang van Vathorst, bepaald niet blij mee is.

De Feijter: "Het zijn mensen die veel drinken en gebruiken. Die soms verzamelwoede hebben. Het is niet zo dat wij als buurt vinden dat deze mensen geen woning moeten krijgen, maar er wonen hier veel gezinnen met jonge kinderen. En om wat voor mensen gaat het eigenlijk? Zitten er ook bewoners tussen die gevaarlijk kunnen zijn? We krijgen amper informatie van de gemeente hierover. En daardoor ontstaat onrust."

Geen duidelijke communicatie

Wat de Feijter ook stoort is dat gemeente vanaf het begin in zijn ogen niet eerlijk hierover heeft gecommuniceerd. "We kregen in eerste instantie een brief van de gemeente. Daarin stond dat het om mensen gaat die rust nodig hebben en ruimte. Dan denk je in eerste instantie: dat klinkt goed en dat is een nobel streven."

Hij gaat verder: "Maar dan blijkt het om huurders te gaan die in hun eigen buurt vanwege overlast niet meer te handhaven waren. Dan wordt het wel een totaal ander plaatje."

'Laat je niet afschrikken'

Koeleman - die veel gemeenten adviseert op dit terrein - erkent dat het heel belangrijk is dat gemeenten open en eerlijk communiceren met burgers. En dat het ook 'moed en lef'-bestuurders vergt.

Koeleman: "Je moet er als gemeentebestuur echt voor gaan staan. En alles goed uitleggen. En je krijgt in het begin alles en iedereen over je heen. Maar daar moet je je niet door laten afschrikken, want dan kom je nergens."

Minder overlast

In Hilversum merkte hij dat er ook veel onrust was toen de plannen werden aangekondigd, maar dat dit protest snel verdween.

Koeleman: "Zes van de negen mensen die hier nu wonen op dit terrein, waren goed voor 150 meldingen van overlast bij de politie per jaar. Nu zijn er amper meldingen. Nu is er weinig overlast en dat scheelt een hoop ellende hier in Hilversum. En dat beeld zie ik ook in andere gemeenten."

'Heb eindelijk rust gevonden'

Hij begrijpt de bezorgde buurtbewoners ook, vertelt hij. "Ik snap heel goed dat het spannend is, mensen in je buurt hebben die verslaafd zijn. Die wil je niet in je achtertuin. Maar mijn ervaring is ook dat het weinig problemen in de buurt geeft. Sterker, dat het rustiger wordt in de buurt."

Hennie woont inmiddels al 9 jaar in haar containerwoning en denkt er voorlopig nog niet aan om weg te gaan. Hennie: "Ik heb het fijn hier, samen met mijn hondje. Ik ga hier niet meer weg. Ik heb eindelijk rust gevonden."

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.