Nabestaanden van slachtoffers van de ramp met MH17 krijgen vanaf morgen de gelegenheid om de laatste bewegende beelden van hun dierbaren te zien. Het gaat om de beveiligingsbeelden die zijn gemaakt op Schiphol in de uren voorafgaand aan de ramp. Nabestaanden kijken hoopvol uit naar de beelden: "Ik hoop dat ik straks rustiger kan slapen."
Anton Kotte verloor zijn zoon, schoondochter en kleinzoon tijdens de ramp. Hij was vorige week aanwezig bij een proefsessie en zag zijn omgekomen dierbaren al voorbij komen op de beelden: "Je kon zien dat ze zin hadden in de reis. Ze lachten. Mijn neefje zwaaide vrolijk naar andere mensen." Het zien van de beelden was confronterend voor hem: "Het is heel dubbel. Ik werd er blij van om ze te zien. Je hebt het idee dat ze zo weer ons huis binnen komen lopen, dat je ze weer in je armen kan nemen. Vrij snel daarna daalt het besef weer in dat dit nooit meer zal gebeuren."
USB-stick
Toch vindt Kotte het fijn dat hij de beelden heeft kunnen zien: "Het emotioneert. Je bent fysiek doodmoe na afloop. Toch sterken de beelden mij. Het houdt de herinnering levend." Het duurt nog even voordat hij de beelden thuis kan bekijken: ze worden eerst bewerkt, voor ze op een usb-stick voor thuis worden gezet. "Mensen die bij toeval op de beelden staan, worden onherkenbaar gemaakt," legt Kotte uit.
Haardos
Robbert van Heijningen is een van de vele nabestaanden die vanaf morgen kan kijken naar de bewakingsbeelden van Schiphol van die bewuste 17 juli 2014. Hij raakte zijn broer, schoonzus en neef kwijt op de rampdag. Van Heijningen kijkt al drie en een half jaar uit naar het zien van de beelden: "Het geeft me de mogelijkheid om het emotioneel af te sluiten. Ik heb het nodig om die beelden te zien. Het laatste afscheid. De emotionele wond open maken om verder te kunnen gaan." Sinds de ramp slaapt Van Heijningen onrustig: "Ik droom vaak dat ik mijn broer aan het zoeken ben. Ik hoop met het zien van de beelden te bereiken dat ik hem eindelijk gevonden heb."
Hij heeft voor zichzelf al een beeld hoe het eruit zal zien: "Mijn broer Erik deed alles op het laatste moment. Ik verwacht zijn vrouw Tina en hun zoontje Zeger eerst te zien inchecken. En dan, net voor sluitingstijd, de verwilderde haardos van Erik die haastig naar de gate loopt."
Antwoorden
Rouwdeskundige Daan Westerink vindt het belangrijk dat nabestaanden de gelegenheid krijgen de laatste beelden van hun dierbaren te zien: "Nabestaanden zitten met heel veel vragen: Wat is er precies gebeurd? Zat hij of zij wel echt in het vliegtuig? Tijd doet gekke dingen met je. Antwoorden op die vragen geven rust. Deze beelden geven die antwoorden. Ze kunnen weer even zien hoe hun geliefde echt was."
Na Co-Med wil politiek orde op zaken in de zorg: 'foute' winst terugvorderen en meer inspraak voor patiënten
De Tweede Kamer debatteert volgende week over de nasleep van het faillissement van huisartsenketen Co-Med. Door toedoen van dit commerciële bedrijf raakten tienduizenden mensen hun huisarts kwijt. "Blijven we toekijken hoe zorgcowboys hun gang gaan?"
Naar aanleiding van onthullingen door EenVandaag hoe de directie van Co-Med zichzelf met gemeenschapsgeld verrijkte, wil GroenLinks-PvdA dat er nieuwe regels komen. Met een zogenoemde 'claw back' moet het mogelijk worden om geld terug te vorderen bij bestuurders die zich schuldig maken aan wanbestuur of fraude.
'Terugbetalen bij plundering'
"Het is bizar dat bestuurders miljoenen kunnen opstrijken terwijl patiënten simpelweg slechte zorg ontvangen", zegt Kamerlid Julian Bushoff, die tijdens het debat een motie zal indienen voor nieuwe regels. "Hiermee zetten we een belangrijke stap: wie de zorg plundert en misbruikt, betaalt terug."
Daarnaast komt hij met een andere motie om een speciale 'cliëntencommissaris' te verplichten in raad van commissarissen van commerciële zorgaanbieders. Op die manier moet het belang van de patiënten structureel wordt vertegenwoordigd binnen dit soort bedrijven.
Minister wil minder ver gaan
Ondanks eerdere misstanden bij commerciële zorgbedrijven kiest minister Fleur Agema van Volksgezondheid toch voor een gematigde koers. Ze pleit niet voor een totaalverbod op private investeerders in de zorg, maar stelt wel strengere regels voor.
Zo mag winst straks alleen nog worden uitgekeerd als de kwaliteit en continuïteit van zorg aantoonbaar op orde zijn, als het aan Agema ligt. Ook wil de zorgminister transparantere jaarverslagen en meer bevoegdheden voor toezichthouders als de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).
Laat ingegrepen bij Co-Med
Juist dat toezicht bleek bij Co-Med problematisch: ondanks dat er sinds 2021 tientallen klachten waren kon de huisartsenketen ongestoord nieuwe praktijken openen. Uit onderzoek van EenVandaag bleek dat het uiteindelijk medewerkers van Co-Med zelf waren die aan de bel trokken bij verzekeraars om de contracten te stoppen.
Pas hierna werd er ingegrepen bij het commerciële zorgbedrijf. Uiteindelijk werd Co-Med afgelopen zomer failliet verklaard, maar toen waren tienduizenden patiënten door het hele land hun huisarts al kwijtgeraakt.
Enschede als voorbeeld?
Hoe in de regio Enschede hiermee wordt omgegaan is zowel een waarschuwing als een voorbeeld. Ook daar zaten duizenden patiënten plots zonder huisarts. Deze mensen kunnen daarom nu terecht bij een 'passantenpraktijk'. Zo wordt de ergste druk verlicht, maar een structurele oplossing is er nog altijd niet.
Foke Dijkstra is regiomanager huisartsenzorg bij zorgverzekeraar Menzis en volgens haar maakte Co-Med een al bestaand probleem acuut. "Het huisartsentekort in Enschede was er al, maar Co-Med zette het in een stroomversnelling", vertelt ze. "Gelukkig zijn huisartsen opgestaan en hebben ze met steun van de gemeente de krachten gebundeld. Dat geeft hoop."
'Dit laten we niet gebeuren'
Ook wethouder Harmjan Vedder benadrukt die samenwerking: "We hebben als gemeente gezegd: 'Dit laten we niet gebeuren.' Samen met huisartsen, Menzis en de regio hebben we de schouders eronder gezet om te zorgen dat inwoners niet van loket naar loket hoeven te blijven bellen."
Huisarts Anneloes Richters ziet dat er langzaam iets verandert. "Ik voel nu meer draagvlak bij collega's om verantwoordelijkheid te nemen. We willen geen herhaling van Co-Med. Maar het blijft puzzelen: de druk is hoog, de tijd is schaars, en toch moeten we het met elkaar doen."
Andere knelpunten
Gaan de plannen van GroenLinks-PvdA ervoor zorgen dat het vervangen van huisartsen in de toekomst beter wordt? Dat is nog maar de vraag. Menzis-regiomanager Dijkstra hoopt dat de Tweede Kamer ook naar andere knelpunten in de huisartsenzorg gaat kijken.
"We moeten het aantrekkelijker maken om praktijkhouder te worden", vindt ze. "Nu kiezen jonge huisartsen vaak voor losse diensten, omdat het risico van een praktijk te groot is."
Versnipperd toezicht
Ook hoopt ze dat er beter toezicht komt, want volgens haar laat Co-Med zien dat dit versnipperd is. "Iedereen kijkt naar elkaar: de NZa, de IGJ, de verzekeraars. Uiteindelijk hebben wij als verzekeraars de knoop doorgehakt, maar is dat onze taak of hadden andere partijen eerder moeten ingrijpen? Ik hoop dat in het debat ook daar naar gekeken wordt."
Huisarts Richters denkt vooral dat zij en haar collega's zelf aan zet zijn. "We moeten het niet overlaten aan commerciële partijen als Co-Med", zegt ze. "Als huisartsen niet zelf verantwoordelijkheid nemen, komen zulke ketens vanzelf terug."
Info
Podcast 'De Co-Med Crisis'
Verslaggever Paul Schram maakte voor EenVandaag de podcast 'De Co-Med Crisis'. Een spannende onderzoeksjournalistieke reconstructie naar de opkomst en ondergang van Co-Med. Hierin spreekt hij met vele direct betrokkenen en het schetst een onthutsend beeld over de werkwijze van de huisartsenketen.
Die is nu te beluisteren via Spotify, Apple Podcasts of in je favoriete podcast-app.
'Algemeen belang altijd voorop'
Voor Kamerlid Bushoff is de insteek van zijn motie helder. "Blijven toekijken hoe zorgcowboys hun gang gaan of eindelijk doorpakken?", wil hij zorgminister Agema vragen. "Zij laat het gebeuren en doet niks."
"Wij willen doorpakken", zegt hij over de plannen van zijn partij. "Zorg mag nooit een winstmachine zijn met slechte zorg als gevolg. Het algemeen belang moet altijd vóór het aandeelhoudersbelang komen."