'Waarom greep niemand eerder in?' Gedupeerde zorgmedewerkers Co-Med hopen dat ze alsnog hun geld krijgen
Gedupeerde zorgmedewerkers van Co-Med hopen dat er nog een oplossing komt voor alle onbetaalde rekeningen. "Het is goed dat er naar de patiënten wordt gekeken, maar er moet ook aandacht komen voor de mensen die nog geprobeerd hebben zorg te leveren."
Een van die schuldeisers is Denisa. Ze werkte meer dan een jaar op een praktijk in Zwolle en heeft nog een bedrag van ruim 36.000 euro tegoed. "Het heeft een hele grote impact. Financieel maar ook psychisch." In de tijd dat Denisa voor Co-Med werkte, was de praktijk structureel onderbemand. "Wekenlang heb ik als doktersassistent in mijn eentje spreekuren gedraaid. Ook hele moeilijke en zware gevallen die ik eigenlijk niet kon beoordelen, werden bij mij ingepland. Soms moest ik met hartkloppingen patiënten ophalen uit de wachtruimte van wie ik wist dat ik ze niet kon helpen."
Betalingen bleven uit
Normaal werken assistenten onder toezicht van een arts, maar die waren bijna niet te krijgen. Volgens haar begonnen artsen weleens, maar kregen die vaak niet betaald en vertrokken dan snel weer. "Er werden beloftes gedaan die niet werden nagekomen en facturen werden niet betaald. De huisartsenwereld is klein en dan wil op een gegeven moment niemand meer voor je werken."
Ook bij Denisa ging het betalen vanaf het begin moeizaam: "Mijn eerste factuur werd op tijd betaald. Het kwam vaak 2 weken later, soms anderhalve maand, soms 2 maanden. Elke keer kwamen er smoesjes: 'we zijn bezig met een investeerder', 'we hebben het wél overgemaakt', maar dan was het er weer niet."
Omgekeerde wereld
Het is een herkenbaar patroon voor Fred Louwerens van Cash & Credit Collectors die namens verschillende schuldeisers ruim 3,5 ton probeert te incasseren. "Ik sta assistenten, zzp'ers, huisartsen en leveranciers bij. Velen daarvan hebben een achterstand van 3 maanden." Dat is ook de termijn die zorgverzekeraars aanhouden voor het betalen van facturen.
Gisteren maakte Co-Med bekend dat het bedrijf de verzekeraars aansprakelijk wil stellen voor het faillissement van de keten, omdat zij de betalingen hadden opgeschort. Louwerens noemt dat de omgekeerde wereld. "Je gaat in Nederland failliet als je facturen niet betaalt. Dus als je ze niet kan betalen of niet wil betalen. Daarnaast hebben wij al voor vier losse opdrachtgevers faillissementsprocedures aangekondigd bij de rechtbank in Maastricht. Dat Co-Med zelf het faillissement aanvraagt, lijkt mij overbodig."
Wat is Co-Med?
Co-Med is een commerciële huisartsenketen die in het hele land praktijken opkocht, bijvoorbeeld wanneer een huisarts stopte en er geen opvolger gevonden kon worden.
De afgelopen jaren waren er veel misstanden rondom de keten. Zo werd er geen goede zorg geleverd, waren er te weinig dokters en werden medewerkers en leveranciers niet betaald. Dat heeft al veel gevolgen gehad voor de huisartsenketen. Zo heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd een waarschuwing gegeven en dreigt er nu een faillissement. Inmiddels zijn alle praktijken gesloten en hebben de zorgverzekeraars hun contracten opgezegd.
EenVandaag deed veel onderzoek naar Co-Med de afgelopen 2 jaar. Alle ontwikkelingen zijn hier terug te lezen.
Waar is het geld gebleven?
3 weken geleden stond een cliënt van Louwerens nog tegenover Co-Med in de rechtbank in Maastricht. Toen liet het bedrijf nog een winst zien van 1,9 miljoen. "Het enige verweer in die zaak was dat ze zogenaamd een grote winst hadden geboekt dus niet failliet konden gaan."
"Als dat klopt en ik in mijn dossiers kijk, is dit duidelijk een partij die niet wil betalen." Op het moment van die zaak hadden de verzekeraars het contract met Co-Med nog niet opgezegd, maar verzekeraars betalen hun premies vooruit. Dus op 1 april heeft Co-Med het geld gekregen voor de maanden mei, april en juni.
Taak van de curator
"Ik denk dat het heel raar is dat je medewerkers niet betaalt, zeker als je daar al geld voor hebt gekregen", zegt Louwerens. "Als ze failliet worden verklaard, is het een taak van de curator om te kijken waar dat geld is gebleven."
Louwerens hoopt dat de curator ook de bedrijfsonderdelen van Co-Med gezamenlijk beoordeelt. Op 16 april ging het klantcontactcentrum van Co-Med in Amsterdam failliet: Pcc Tele-Services. Er is veel overlap tussen de het hoofdbedrijf Co-Med Zorg en het failliete deel. Veel schuldeisers hadden bijvoorbeeld eerst een contract met Co-Med Zorg en moesten later op het failliete deel factureren.
Al langer bekend
Verhalen over wanbetalingen binnen Co-Med zijn al tijden bekend bij de verzekeraars en toezichthouders. Uit stukken die EenVandaag opeiste via een Woo-procedure, blijkt dat de eerste melding over wanbetalingen al is gedaan op 29 juli 2021. Toen meldde een huisarts van een slecht bezette praktijk in Helmond aan de inspectie en verzekeraars dat 'de problematiek van het niet in kunnen zetten van een huisarts deels voortvloeit uit het feit dat Co-Med in het begin wat problemen had met tijdig betalen van waarnemende huisartsen'. Deze melding is verder niet opgepakt.
In datzelfde jaar meldde zich op 26 november een oud-werknemer bij de NZA: "Ik heb gewerkt bij een start-up in de huisartsenzorg die gestart is zonder kennis van de huisartsenzorg en die werkt als een pyramidespel." De melder, die bekend is bij de redactie, draagt allerlei stukken aan bij de toezichthouder over de slechte betalingen en financiële problemen binnen de keten.
Topje van de ijsberg
Vorig jaar bracht EenVandaag een onderzoeksverhaal over de wanbetalingen van Co-Med. Louwerens: "Ik zou denken dat een bedrijf dat binnenkomt in de zorg wordt getoetst, vooral als ze zulke mooie winstcijfers publiceren maar er wél zoveel verhalen gaan over niet betalen. Dan zou ik alles toch extreem goed controleren."
Ook had een cliënt van Louwerens afgelopen februari een gesprek met verzekeraar VGZ toen hij een detacheringsbureau bijstond dat niet betaald werd: "Ik heb daar aangegeven dat zorgverleners niet betaald werden en dat dit het topje van de ijsberg was. Het was heel goed geweest als er een maatregel was genomen, bijvoorbeeld om gelden te bevriezen op basis van de bewijsvoering. Als er dit soort geruchten zijn, moet je er alles aan doen om te voorkomen dat zoiets doorgaat, voordat er meer slachtoffers komen. Nu werd alleen tegen ons gezegd: we gaan het aankaarten bij Co-Med en vragen of ze jullie betalen."
Niemand greep in
Louwerens hoopt dat er snel een curator wordt aangesteld. "Die moet een onderzoek beginnen naar wie er aansprakelijk is. Ligt het aan de bedrijfsvoering, zijn het de bestuurders?" Als voorbeeld noemt hij dat Co-Med niet altijd op tijd de jaarrekeningen gepubliceerd heeft. De Jaarrekening 2022 is pas op 3 juni 2024 gedeponeerd. "Dat alleen al is een onderzoek waard", vindt Louwerens.
Ook Denisa hoopt dat de curator nog iets kan betekenen voor schuldeisers zoals zijzelf en baalt dat ze het zover heeft laten komen: "Ik heb te lang geloofd dat het wel goed zou komen en ze me toch zouden betalen. Daarnaast is het zo dat ook de verzekeraars en de inspectie op de hoogte waren van wat er speelde, maar niemand greep in."
We hebben geprobeerd een reactie van Co-Med te krijgen, maar daar hebben we geen reactie van gekregen.
Het enthousiasme over AI lijkt geen grenzen te kennen. Beleggers stoppen er miljarden in en de beurskoersen van techreuzen exploderen. Maar wat als AI een bubbel blijkt, en die knapt? "Dan kan dat serieuze gevolgen hebben voor de gewone economie."
Volgens Martin Visser, economisch commentator van De Telegraaf, zijn de signalen overduidelijk. "De waarderingen van AI-bedrijven rijzen de pan uit. Als de verwachtingen niet uitkomen, storten die koersen in, en dat raakt niet alleen beleggers. Dat raakt iedereen."
Goudkoorts
Wie de huidige AI-markt bekijkt, ziet een nieuw soort goudkoorts. Bedrijven beloven dat kunstmatige intelligentie alles verandert: hoe we werken, winkelen, leren en zelfs denken.
Lennard Zwart, investeerder in AI, noemt dat een klassieke bubbel. "Iedereen probeert erin te springen. De bedragen zijn bizar. Het doet sterk denken aan 1999, toen internet de toekomst was. En dat klopte, maar niet voor al die bedrijven die toen de hemel in werden geprezen."
Dotcom-bubbel
Zwart verwijst naar de zogenoemde 'dotcom-bubbel'. Start-ups zonder omzet gingen naar de beurs met waarderingen van miljarden. Toen de winst uitbleef, kelderden de koersen. In Nederland werd World Online het symbool van die crash. Oprichter Nina Brink had haar aandelen vlak voor de beursgang verkocht, wat het vertrouwen in één klap vernietigde.
Toch was die internetgekte niet volledig voor niets. De overinvesteringen zorgden ervoor dat Nederland een van de best verbonden landen ter wereld werd. De glasvezelkabels uit die tijd vormen nog steeds de basis van onze digitale infrastructuur.
'Als de lucht eruit loopt, kan dat hard gaan'
Volgens Zwart worden bedrijven nu gewaardeerd alsof ze al jarenlang winst maken, terwijl veel van hen nog in de experimentele fase zitten, net zoals toen. "Er wordt onvoldoende gekeken naar de risico's. Als de lucht eruit loopt, kan dat hard gaan."
Een bubbel ontstaat als beleggers meer betalen voor verwachtingen dan voor werkelijke waarde. Zolang iedereen gelooft in groei, stijgen de koersen. Maar zodra het vertrouwen wegvalt, spat de zeepbel uiteen.
'De hype is groot'
Martin Visser denkt dat de gevolgen van een AI-crash verder zullen reiken dan de beursvloer. "Veel mensen hebben indirect geld belegd in techbedrijven via pensioenfondsen of beleggingsfondsen. Als die koersen instorten, verdampt dat vermogen. Dat heeft invloed op vertrouwen, bestedingen en uiteindelijk op de hele economie."
Het Internationaal Monetair Fonds waarschuwde onlangs voor dezelfde dynamiek rondom AI als tijdens de dotcom-bubbel. De waarderingen van AI-bedrijven lopen waarschijnlijk te ver vooruit op de realiteit, zegt Visser. "De hype is groot, alom wordt gevreesd voor een correctie."
Ongekende groei
Wereldwijd wordt dit jaar zo'n 350 miljard euro gestoken in datacenters en rekenkracht om AI draaiend te houden. In Amsterdam staan er bijvoorbeeld meerdere van het Amerikaanse bedrijf Equinix.
"Zonder deze infrastructuur geen AI", vertelt Michiel Eielts, directeur van Equinix Benelux. "De groei is ongekend. De vraag is zo groot dat de industrie het bijna niet kan bijbenen, maar een datacenter als dit bouwen, daar heb je toch wel 2 jaar voor nodig."
Razendsnelle ontwikkelingen
Voor Jelle Zuidema, universitair hoofddocent kunstmatige intelligentie aan de Universiteit van Amsterdam, is duidelijk dat de sector in een wapenwedloop zit. "Wie het grootste en slimste AI-model heeft, krijgt de macht. Bedrijven investeren miljarden uit angst om achter te blijven."
Zuidema maakt zich daarom zorgen over de razendsnelle ontwikkelingen. "We rennen vooruit zonder na te denken over de gevolgen. Als straks bedrijven instorten of duizenden banen verdwijnen, komt dat hard aan. En niet alleen in Silicon Valley."
Sneller werken en minder personeel
AI belooft ons slimmer en efficiënter te laten werken, maar dat roept ook fundamentele vragen op. "Of het voor de maatschappij als geheel zin heeft om de boel alsmaar efficiënter te willen maken en banen te vervangen, is iets waar we de komende tien jaar serieus over moeten nadenken," zegt investeerder Zwart. Want hoe wenselijk is die vooruitgang als het banen kost?
Het gevaar is volgens Zwart dat AI niet alleen handwerk overneemt, maar ook denkwerk. "Dat maakt deze technologische revolutie anders dan eerdere." We kunnen AI steeds sneller kopiëren en versterken, maar ik zie nog niet waar de nieuwe banen dan vandaan gaan komen."
Kwetsbaar Europa
Terwijl de Verenigde Staten en China de AI-markt domineren, worstelt Europa met zijn positie. "We hebben briljante onderzoekers", zegt Zuidema. "Maar ze vertrekken naar Californië. Daar is het geld, daar staan de supercomputers."
Visser vindt dat een zorgelijke ontwikkeling. "Europa wil minder afhankelijk zijn van anderen, maar op technologiegebied blijven we achter. De AI-ontwikkeling speelt zich grotendeels af buiten onze grenzen, dat maakt ons kwetsbaar als er iets misgaat."
De hype zal afkoelen
Als de AI-bubbel knapt, hoeft dat zeker niet te betekenen dat de technologie verdwijnt. Net als na de internetcrisis zullen de echte winnaars overeind blijven, verwacht Visser. "De infrastructuur, de kennis, de software, dat blijft allemaal gewoon bestaan, maar de hype zal afkoelen."
Zuidema ziet het als een noodzakelijke fase. "Elke technologische revolutie gaat door een golf van euforie en teleurstelling. Daarna volgt stabiliteit. De vraag is alleen hoeveel schade er onderweg wordt aangericht."