De verklaringen waarop Olaf H. tot levenslang is veroordeeld, kunnen niet waarheidsgetrouw zijn. Dat is de conclusie van onderzoek dat gedaan is in opdracht van de Hoge Raad. H. verdween in 2005 levenslang achter de tralies voor een dubbele moord op een echtpaar en een poging tot moord op hun negenjarige kleindochter. De veroordeling is mogelijk onterecht.

De negenjarige Audrey verklaarde belastend over Olaf. Ze is de enige overlevende van de roofmoord die op 12 juli 2003 plaatsvond in de garage van autohandelaar Jo en Ine Zwakhalen. Ook het meisje werd geraakt. Een kogel doorboorde haar hoofd en ze liep zwaar hersenletsel op. 

Olaf H.: ‘Ik heb het niet gedaan’

Ze wordt in kritieke toestand naar het academisch ziekenhuis in Maastricht overgebracht. Ze overleeft, maar kan zich niets herinneren. Tot december 2004, ruim anderhalf jaar na de moord op haar opa en oma. In de kapsalon van haar tante Tiny begint ze ineens uit zichzelf te vertellen dat ze wil helpen. Later die maand wordt ze verhoord door de politie. Deze verklaringen vormen nu de belangrijkste basis voor de levenslange gevangenisstraf die Olaf H. kreeg opgelegd in hoger beroep. 

Olaf heeft altijd gezegd onschuldig te zijn. Hij kwam er die middag een auto kopen. Kort nadat de koop voltrokken is, worden de autohandelaar en zijn vrouw doodgeschoten en wordt Audrey geraakt. Olaf zou in de wc hebben gezeten. Hij vertrekt in eerste instantie naar het buitenland, maar meldt zich drie dagen later alsnog bij de politie.

Een aantal jaren geleden meldt zich bovendien een getuige. Hij zegt dat Olaf het niet gedaan kan hebben, omdat zijn neef Henkie de moorden zou hebben gepleegd. Henkie zou met met de zoon van de Zwakhalen’s vast hebben gezeten en zou weten dat de autohandelaar beschikte over veel contanten. Henkie heeft een einde gemaakt aan zijn leven. Volgens Ponsing omdat hij niet kon leven met de daden die hij heeft gepleegd. 

Neuroloog Jonker: herinneringen Audrey ‘onwaarschijnlijk’

In een rapport dat in 2013 verscheen over de verklaringen van Audrey zeggen twee wetenschappers dat het onmogelijk is dat Audrey zich de bewuste dag en het bewuste moment kan herinneren. Het is nooit eerder voorgekomen dat iemand met het soort hersenletsel dat Audrey heeft, zich nog dingen kon herinneren. Deskundigen achten het waarschijnlijker dat het meisje zich een beeld van Olaf en van de situatie heeft gevormd op basis van verhalen die ze heeft gehoord van haar familie en vriendjes of van verhalen uit de krant of tv. 

Het rapport is onderdeel van een ‘Verzoek tot Nader onderzoek’ dat Olaf’s advocaat John Peters indient bij de Hoge Raad. Dit en nog een aantal feiten zouden Olaf’s onschuld aantonen. De Hoge Raad gelast een nieuw onderzoek en laat neuroloog Cees Jonker de verklaringen opnieuw bestuderen.  

Ook Jonker noemt het onwaarschijnlijk dat Audrey nog herinneringen heeft aan de moorden. Hij kreeg kreeg bij hoge uitzondering inzage in de medische dossiers van Audrey. Hij onderschrijft de conclusies die eerder zijn getrokken door de deskundigen in 2013. 

Niet eerste gerechtelijke dwaling

Het nieuws over de verklaringen komt uitgerekend op de dag dat de geruchtmakende ‘Showbizzmoord’ voor het gerechtshof in Den Haag verschijnt. Het Openbaar Ministerie heeft direct om vrijspraak gevraagd voor Martien Hunnik. Hij werd in 1984 veroordeeld voor de moord op een Hilversumse platenbaas. 

Andere geruchtmakende dwalingszaken zijn die van Lucia de B. en die van Ina Post. Vorig jaar kwam de herzieningszaak rond ‘De zes van Breda’ opnieuw voor. De verdachten in deze zaak zijn echter niet vrijgesproken, het Hof bekrachtigde de vonnissen die eerder werden uitgesproken. 

EenVandaag maakte afgelopen zomer een uitzending over gerechtelijke dwalingen:

EenVandaag spreekt Olaf H. vanuit de gevangenis. Olaf’s advocaat John Peters schuift aan in de studio. Ook praten we met neuropsychologisch onderzoeker Angelique Hendriks en rechtspsycholoog Peter van Koppen. Ook gingen we langs bij Andre Ponsing.  

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.