Moeten inentingen voor kinderen wettelijk verplicht worden? Het aantal kinderen dat tegen ernstige ziekten wordt gevaccineerd is vorig jaar opnieuw afgenomen. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het RIVM. Kinderarts Edward Nieuwenhuis van het Wilhelmina Kinderziekenhuis pleit voor verplicht vaccineren als deze trend doorzet. 

“Wat we nu zien is dat er een hele duidelijke trend is dat er minder gevaccineerd wordt", aldus Nieuwenhuis. "We zitten op de scheidslijn, waar je over kan zeggen dat je met campagnes misschien nog het tij kan keren. Maar als dat niet lukt dan moet er grotere en sterkere maatregelen genomen worden. Daar moeten we dan ook met spoed met de wetgevers over gaan praten.”

De groep vaccinatie-twijfelaars lijkt toe te nemen. Zij worden vaak afgeschrikt door wilde verhalen die op het internet de ronde doen over vaccinaties, waar de wetenschappelijke onderbouwing voor ontbreekt. Zo doen er verhalen de ronde dat sommige vaccins autisme zou veroorzaken. Ooit werd dit in de wereld gebracht door een fraudulerende Britse wetenschapper, maar ondanks het feit dat de studie is teruggetrokken en gerenommeerde studies aan hebben getoond dat er geen enkel verband is tussen de vaccinatie en autisme, toch blijft het verhaal opduiken. 

Lees ook: meerderheid wil verplichte vaccinatie

Machteloos 

Het zijn juist deze ouders, die opgeschrikt worden door verhalen op het internet, die kinderarts Edward Nieuwenhuis wil bereiken. In het Wilhelmina Kinderziekenhuis, waar Nieuwenhuis leiding geeft, krijgen ze af en toe te maken met de ernstige gevolgen wanneer een kind niet is ingeënt. Ook al is het nog een sporadisch.

“Het maakt ons machteloos, het geeft ons een enorm naar gevoel. Want het gaat vaak over kinderen die er helemaal geen weet van hebben. Als je een kind ziet met een hele ingewikkelde, ernstige ziekte, we hebben zelfs kinderen zien overlijden aan zeer vermijdbare ziektes; dat geeft je een machteloos gevoel.” 

'Een wettelijke verplichtstelling kan levens redden'

Dan gaat het bijvoorbeeld om mazelen of hersenvliesontsteking, iets wat nog maar zelden voorkomt. En dat is een luxe volgens de kinderarts, maar als steeds minder mensen vaccineren dan kunnen deze ziektes weer terugkomen. En dus is volgens Nieuwenhuizen een wettelijke verplichtstelling het overwegen zeker waard, omdat het levens kan redden. 

In Italië en Frankrijk bestaat al een soortgelijk systeem. In deze landen werd onlangs een registratieplicht ingevoerd voor niet-ingeënte kinderen en een boete van 500 tot 1000 euro voor ouders die toch weigeren. Bovendien mogen ongevaccineerde kinderen niet meer naar de kinderopvang. 

Zorgen om daling aantal vaccinaties

De vaccinatiegraad daalt in het hele land al enkele jaren. Zo was van de groep kinderen geboren in 2015 nog ruim 91,2% ingeënt tegen ziekten zoals mazelen, polio en kinkhoest. Dat is ruim een procent minder dan het jaar daarvoor, en dat komt dus neer op 1720 peuters minder. Ook al lijkt dit op het oog misschien een kleine daling, in het geval van vaccinaties gaat deze redering niet zo simpel op.

Belangrijk bij deze besmettelijke ziektes is dat een zo hoog mogelijk percentage van de groep zich vaccineert, zodat ook de rest wordt beschermd, zoals baby’s of mensen met een lage weerstand. Het RIVM is daarom zeer alert op het feit dat deze daling niet mag doorzetten. 

Het aantal meisjes dat ingaat op de uitnodiging om zich te laten vaccineren tegen baarmoederhalskanker loopt nog veel harder terug. Kwamen er bij een oproep aan meisjes geboren in 2001 nog ruim 61% opdagen, voor de groep geboren in 2002 liep dat aantal al terug naar 53,4% en voor de groep van 2003 zak het aantal naar ver onder de helft: 45,5%. Volgens het RIVM kan het missen van deze HPV-vaccinatie op termijn voor mogelijk tientallen doden zorgen. 
 

Rinke en Martine zijn al 40 jaar samen. Ze delen niet alleen een leven, maar ook een beladen familiegeschiedenis. Zijn vader was een nazi, haar opa stierf in concentratiekamp Neuengamme. Nu gaan ze met scholieren in gesprek over de oorlog.

Martine's opa, Martinus Letterie, werd op 25 januari 1942 vermoord in concentratiekamp Neuengamme. "Hij werd 33 jaar", vertelt zijn kleindochter.

Uit huis gehaald

"Mijn vader weet nog heel goed dat op 25 juni 1941, om 6:15 uur in de ochtend, zijn vader uit huis werd gehaald. Mijn oma en mijn vader waren er kapot van. Ze waren dol op elkaar", vertelt Martine.

"Mijn opa moet zich al langer zorgen hebben gemaakt, want tijdens een fietstochtje met mijn vader had hij gezegd: 'Als er ooit iets met mij gebeurt, dan moet jij voor je moeder zorgen."

Schrijven over Westerbork

Haar familiegeschiedenis zette Martine ertoe aan om kinderboeken over de oorlog te gaan schrijven. In Kamp Westerbork staan luisterpalen met fragmenten uit haar boeken. Ze gaan over kinderen die gevangen zaten in Kamp Westerbork en daarvandaan werden gedeporteerd naar de vernietigingskampen.

"Ik zie daar zeker een link met mijn opa", vertelt ze. "Ik heb toch heel erg het gevoel dat ik daarom die drive heb om deze verhalen te vertellen. En nu ik er eenmaal mee begonnen ben, kan ik eigenlijk ook niet meer ophouden."

Vader bij de SS

En dan is er Rinke, Martines partner. Hij worstelde jarenlang met het verleden van zijn vader, die behalve bewaker in Kamp Westerbork ook lid was van de NSB en zich vrijwillig bij de SS had aangemeld.

"Eigenlijk is mijn bestaan misplaatst", vindt Rinke. "Het is heel erg dat mijn vader nog kinderen heeft kunnen krijgen. Iemand die het leven en de toekomst van anderen heeft ontnomen."

'Ineens begon hij over een executie'

Bij Rinke thuis werd er niet over de oorlog gesproken, maar op zijn dertiende nam zijn vader hem mee naar Kamp Westerbork. "We lopen daar wat rond en opeens vertelt hij me over een executie die hij hier had bijgewoond."

"Maar het was een executie die niet veel voorstelde, zei hij. Wat belangrijker was in het verhaal, zo vond mijn vader, was dat de collega's worst en wijn hadden meegenomen. Dat was toch wel heel bijzonder, want het was een moeilijke tijd en voedsel was schaars. En je kon bijna niet meer aan goede worst en wijn komen."

Aan niemand doorvertellen

Rinke werd stil van het verhaal, vertelt hij. "Vooral de nonchalance waarmee mijn vader voorbij ging aan die executie heeft er bij mij diep ingehakt." Op de terugweg vertelde zijn vader hem dat hij het verhaal aan niemand mocht doorvertellen.

"'Als mensen dit weten, pakken ze jou, mij, ons gezin', zei hij tegen mij. Ik denk dat hij toen besefte dat hij te veel had gezegd. En hij kreeg daarin wel gelijk."

Doodsbedreigingen

Toen Rinke eind jaren 90 openlijk over het oorlogsverleden van zijn vader begon te praten, kwamen daar heftige reacties op, herinnert hij zich. Tot doodsbedreigingen aan toe. "En ook dit jaar heb ik weer een bedreiging gehad vanwege mijn afkomst. Iemand die vond dat ik moest boeten, omdat mijn familie zijn familie schade had berokkend."

Ondanks deze last bouwde Rinke een leven op voor zichzelf. Hij nam afstand van zijn ouders en van het gedachtegoed van zijn vader. In 1984 ontmoet hij Martine. Ze krijgen drie kinderen, en inmiddels hebben ze ook kleinkinderen.

'Niet beoordelen op daden van ouders'

"We hadden allebei de openheid om naar elkaars verhaal te luisteren. Zonder meteen je eigen verhaal daarmee te verbinden", vertelt Rinke. "Wij vinden het heel vanzelfsprekend dat je kinderen niet moet beoordelen op de daden van hun ouders."

Maar hun ouders hadden moeite met hun relatie. "Onze trouwdag is het enige moment geweest dat onze ouders samen in één ruimte hebben gezeten", vertelt Martine. "Als er een verjaardag werd gevierd van een van de kinderen, dan kwam het ene stel grootouders in de ochtend en het andere 's middags. Mijn vader kon het gewoon niet, samen met Rinkes vader in één ruimte zitten."

Daders in beeld

Op initiatief van Kamp Westerbork vertelden Rinke en Martine in 2012 voor het eerst samen hun verhaal over de slachtoffers en daders in de oorlog. "We hebben het na de oorlog met elkaar eerst veel over het verzet gehad", zegt Rinke.

"Daarna kwam er veel aandacht voor de slachtoffers. En nu komen de klootzakken meer in beeld, de daders. Mijn vader was er één van, maar niet de enige."

Heleboel 'foute' Nederlanders

Tijdens een gastles op het Dockinga College in Dokkum vraagt Rinke aan de vmbo-scholieren hoeveel Nederlanders er volgens hen in de oorlog samenwerkten met de Duitse bezetter. "5.000?" vraagt een leerling. Een ander denkt 10.000. De klas is zichtbaar onder de indruk als Rinke het echte aantal noemt.

"425.000. Als je alle dossiers in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) bij elkaar optelt van mensen die na de Tweede Wereldoorlog werden verdacht van collaboratie met de Duitse bezetter. Dat is iets wat nog niet zo bekend is. Maar het waren er een heleboel."

Geen spijt

Dan vraagt een scholier aan Rinke: "Wat is het ergste wat jullie familie heeft meegemaakt?" "Ik vond het heel erg dat ik mijn vader heb leren kennen zoals hij was, en dat ik heb ontdekt wat hij heeft gedaan", antwoordt Rinke.

"En vooral: dat hij daar geen spijt van heeft gehad." En op de vraag of zijn vader dacht dat hij het goede deed, antwoordt Rinke: "Ik denk dat hij vooral altijd aan zichzelf dacht. En wat iets hem zelf kon opleveren. De gevolgen voor andere mensen interesseerden hem niet."

Blijven vertellen

Zowel Rinke als Martine vinden het belangrijk dat we ons verdiepen in het feit dat er mensen zijn die zo in elkaar zitten. "En we moeten ons tegen dit soort mensen beschermen."

Martine: "Wij weten vanuit verschillende achtergronden hoe belangrijk dat is. En juist nu, met de opkomst van rechts-extremisme in Europa en de ontwikkelingen in Amerika, zie je hoe snel die bescherming kan verdwijnen. En dat is waarom wij hier nu staan en waarom wij dit doen. Wij worden nu nog beschermd door de rechtsstaat, door de wetten die er zijn. Maar in ons verhaal zie je wat er gebeurt als die bescherming wegvalt."

Het is nog niet duidelijk hoe het gisteravond uit de hand heeft kunnen lopen in Scheveningen. Honderden jongeren raakten in gevecht met elkaar en keerden zich tegen de politie toen die ingreep.