De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) gaat mogelijk een miljardenclaim bij de staat neerleggen als de gaswinning in Groningen verder wordt teruggeschroefd. Dat verwacht het ministerie van Economische Zaken, zo blijkt uit een notitie die in mei op de formatietafel is besproken en in het bezit is van EenVandaag.

Het ministerie gaat er van uit dat zo’n 400 miljard kuub gas niet gewonnen kan worden als de winning terug gaat naar een niveau van leveringszekerheid. NAM is eigenaar van dit gas dat een waarde heeft van 60 tot 80 miljard euro. Ambtenaren van Economische Zaken verwachten dat de NAM een schadeclaim zal indienen vanwege inkomstenderving en inbreuk op zijn eigendomsrecht. 

NAM: 'Een mogelijke claim is volstrekte onzin'

Los van de te verwachten schadeclaim van de NAM loopt de overheid zelf ook forse inkomsten mis, aangezien negentig procent van de aardgasbaten in de staatskas vloeit. Als 400 miljard m3 gas niet wordt gewonnen, loopt de staat tientallen miljarden mis. De NAM laat tegenover EenVandaag weten niet in te willen gaan op een mogelijke claim, omdat het om “bedrijfsvertrouwelijke informatie” gaat. “Wij kennen dit ambtelijke stuk niet. Daar vinden wij dus ook niets van”, aldus een woordvoerder. In tweede instantie laat de NAM weten de notitie ”met verbazing” te hebben gelezen. “Een mogelijke claim is volstrekte onzin." Het ministerie van Economische Zaken laat weten dat de verwachting van een claim niet was gebaseerd op uitingen van de NAM, maar op aannames van eigen ambtenaren. 

Oud-inspecteur-generaal Jan de Jong van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) zegt het “verschrikkelijk brutaal” te vinden als de NAM zijn schade daadwerkelijk op de staat probeert te verhalen. “Dat komt over alsof alleen je aandeelhouders van belang zijn. Dan sta je los van ieder maatschappelijk gevoel. Als ze dit daadwerkelijk zouden doen wordt het hoog tijd dat we geen benzine meer kopen bij Shell en Esso.” 

Mogelijke schadeclaim 'moreel verwerpelijk'

Ook Kamerleden reageren verbolgen op de dreiging van een schadeclaim. PvdA’er Henk Nijboer noemt een mogelijke claim “moreel verwerpelijk”. Ook D66, SP en  GroenLinks zijn verontwaardigd. “Een bedrijf mag een claim neerleggen als het denkt dat zijn belangen geschaad te worden, maar of dit nu maatschappelijk verantwoord ondernemen is?”, aldus GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren. "Ik vind het heel vreemd dat je als bedrijf niet anticipeert op veranderende omstandigheden. Ze hadden al jaren kunnen zien aankomen dat het gas niet eindeloos uit de grond zou komen, ze wisten van de aardbevingen en klachten in Groningen. Dan moet je daar als bedrijf op anticiperen.” 

De notitie over het terugbrengen van de gaswinning is vorig jaar mei geschreven op verzoek van informateur Edith Schippers. In het document wordt aangegeven hoe ver de gaswinning kan worden teruggeschroefd om aan alle verplichtingen in binnen- en buitenland te voldoen, de zogeheten leveringszekerheid. Hiervoor is volgens de Gasunie tot 2021 jaarlijks 21 miljard kuub uit Groningen nodig. De discussie omtrent het verlagen van de gaswinning is door de zware aardbeving in Zeerijp drie weken geleden verder op scherp gezet. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) komt morgen met een nieuw advies over het verder dichtdraaien van de gaskraan.

Lees hier de volledige notitie van het Ministerie van Economische Zaken

Gaswinning Groningen moet drastisch worden verlaagd

Volgens voormalig SodM-topman De Jong moet de gaswinning “drastisch" worden verlaagd. “Ik beweer dat 12 miljard kuub het niveau is, waarbij geen voelbare bevingen meer zouden optreden. Ik kan me niet voorstellen dat de SodM iets anders zal zeggen dan ik nu, dat de productie drastisch gereduceerd moet worden.” Minister Wiebes heeft nog tot november om een nieuw gaswinningsbesluit te nemen, nadat de Raad van State eind vorig jaar een streep zette door het besluit van zijn voorganger Henk Kamp om gedurende vijf jaar de winning van 21,6 miljard kuub toe te staan. Volgens de Raad van State was dat onvoldoende goed onderbouwd. 

Minister Wiebes neemt maatregelen

In de tijdens de formatie besproken notitie gaat Economische Zaken ook in op een aantal scenario’s om de gaswinning versneld terug te brengen. Ambtenaren geven aan dat buiten het permanent afschakelen van grootverbruikers van Gronings gas “geen maatregelen tussen nu en 2021 een significant effect sorteren”. Juist met dat afschakelen van grote bedrijven heeft minister Wiebes een begin gemaakt. Hij wil dat 200 industriële grootverbruikers, die samen goed zijn voor een verbruik van 5,5 miljard kuub, voor 2022 van het Groningse gas af zijn.

Een brief waarin hij dat voornemen aan de bedrijven kenbaar maakte stuitte vorige week op kritiek van de sector. In de notitie spreekt het ministerie de verwachting uit dat ook deze bedrijven zullen gaan procederen en een schadevergoeding zullen eisen. De kosten voor het ombouwen van de zeven grootste verbruikers - vier elektriciteitscentrales en drie andere bedrijven - worden geraamd op 130 miljoen euro. Volgens het ministerie zullen de bedrijven de kosten waarschijnlijk zelf moeten dragen “omdat er grote kans is dat er bij vergoeding door de overheid sprake is van staatssteun”. 

Lees hier de volledige reactie van het Ministerie van Economische Zaken: 

reactie
clock 31-01-2018 01:00

Waar is de verwachting dat de NAM een claim zal indienen op gebaseerd? 

Het gas is juridisch eigendom van NAM. Op het moment dat door de overheid wordt aangestuurd op een lager winningsniveau uit Groningen, anders dan vanuit veiligheidsoogpunt noodzakelijk is, dan was de verwachting dat NAM een claim zou kunnen indienen. Deze aanname is uitdrukkelijk niet gebaseerd op uitingen van NAM of haar aandeelhouders. Neerwaartse sturing op de winning op grond van veiligheid levert geen eigendomsclaim op. 

Op welk niveau van leveringszekerheid is de rekensom gebaseerd dat er nog 400 miljard kuub in de grond blijft zitten?

Het niveau van de leveringszekerheid is het minimale niveau dat aan gaswinning uit Groningen nodig is zonder dat er mensen of bedrijven in de kou komen te zitten., Dit wordt becijferd door GTS. Cumulatief komt de winning uit Groningen bij dit niveau, afhankelijk van de temperatuur en de snelheid van de ombouw van industrie en het buitenland, uit tussen de 160-200 miljard m3.

Wat is de huidige voorraad gas in het Groningerveld?

De hoeveelheid economisch winbaar gas in het Groningenveld is ongeveer 550 - 600 miljard m3.

Heeft de NAM of zijn aandeelhouders ooit aangegeven wat het minimale winningsniveau is waarop gaswinning nog rendabel is? Zo ja, op welk niveau ligt dat?

Nee, er is geen minimaal winningsniveau. De netto winst van NAM is afhankelijk van de financiële verdelingsafspraken met de Staat. De Staat, Shell en ExxonMobil zijn in gesprek over een herinrichting van het gasgebouw. In deze gesprekken zal worden verzekerd dat NAM ook in de toekomst bij toenemende kosten als gevolg van de aardbevingen en afnemende opbrengsten bij een verminderende gaswinning aan haar financiële verplichtingen zal blijven voldoen.

Waar is de verwachting op gebaseerd dat ook grootverbruikers gaan procederen?

Indien bedrijven gedwongen worden afgeschakeld, zullen ze hun bedrijfsactiviteiten moeten staken, met schade tot gevolg. Men zou kunnen verwachten dat dit leidt tot schadevergoedingclaims. Het is evenwel aan bedrijven zelf te overwegen wat te doen. 

Wat is nu de precieze verhouding waarin de aardgasbaten worden verdeeld tussen de staat en de NAM? 

Grofweg 85-90% van de opbrengsten van de Groningen gaswinning komt aan de Staat toe en 10-15% aan NAM. 

Is het inderdaad zo dat grootverbruikers zelf de kosten voor het afschakelen moeten dragen? 

Ja.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.