Incidenten als gevolg van het online surveilleren van studenten stapelen zich op en dat baart de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) zorgen. Zeker nu blijkt dat veel onderwijsinstellingen zo controleren, terwijl het slechts een laatste redmiddel zou zijn.
Alleen als het echt niet anders kon, zouden onderwijsinstellingen hun studenten online surveilleren. Maar uit onderzoek van de vakbond blijkt dat 15 van de 21 onderzochte instellingen gebruikmaakt van 'proctoring', hoe het online surveilleren ook wel wordt genoemd. De LSVb maakt zich zorgen en wil dat het niet langer wordt ingezet.
Extra stress
De zorgen zijn niet nieuw. De studentenvakbond uitte eerder al kritiek op de methode, vooral vanwege de extra druk op studenten om hun privacy. "Dat de onderwijsinstelling audio en beeld van de student overneemt is daar al een inbreuk op, maar het probleem is nog breder dan dat", zegt LSVb-voorzitter Lyle Muns.
"Soms vallen systemen uit, en afgelopen week was er nog een datalek op de Hanzehogeschool in Groningen. Studenten worden dus gedwongen om iemand mee te laten kijken én het is niet eens betrouwbaar." En dat is niet oké, vindt de voorzitter. Tentamens zijn voor veel studenten al spannend en de extra stress kunnen ze niet gebruiken.
Wat is proctoring?
Proctoring is het maken van een tentamen onder digitaal toezicht. De kandidaat maakt zijn of haar test terwijl er audio- en video-opnames worden gemaakt van het scherm van de student, de student zelf en zijn of haar omgeving. Vaak wordt deze vorm van surveilleren gebruikt ter bescherming tegen fraude bij tentamens die vanuit huis worden gemaakt.
Drie keer beschuldigd van fraude
De 21-jarige Aysha kan erover meepraten. Ze studeert aan de universiteit van Tilburg, waar online surveilleren niet bepaald 'de uitzondering' is. Sterker nog: sinds corona maakte Aysha al haar tentamens thuis met online surveillance. Maar liefst drie keer werd de student psychologie beschuldigd van fraude. Tijdens een van haar tentamens ging ze binnen het eerste half uur weg, waardoor ze een proces verbaal kreeg en haar tentamen ongeldig werd verklaard.
"Tijdens fysieke tentamens mag je nooit binnen een half uur opstaan. Je kunt dan mensen tegenkomen die te laat zijn en informatie uitwisselen." Maar thuis kon dat nooit gebeuren, zo leek het haar. "Ik begreep het dus niet en op het voorblad stond ook nergens dat dit niet mocht. Dat heeft de universiteit ook erkend." Dat de regels rondom online tentamens niet zijn aangepast snapt ze niet. "Terwijl wij ons wel moeten aanpassen. De universiteit werkt daarin niet echt mee."
Lees ook
Screenshot opgestuurd
Bij een ander tentamen kreeg Aysha te horen dat ze beide kanten van een formuleblad had moeten filmen in plaats van alleen de voorkant. Haar cijfer heeft ze na een maand nog steeds niet, waardoor ze in onzekerheid zit of ze het tentamen opnieuw moet maken. Ze deed het toch maar. "Voor de zekerheid, om vertraging te voorkomen. Maar het zorgt voor onzekerheid en frustratie. De tijd die ik in dit tentamen steek, kan ik goed gebruiken voor andere tentamens."
"En alsof de eerste twee meldingen niet genoeg waren, kreeg ik ook nog een derde", vertelt Aysha. "Tijdens dat tentamen zat ik op bed in plaats van aan een bureau, waardoor mijn tentamen ongeldig is verklaard. Niet elke student heeft een bureau en ik kan ook niet aan de eettafel zitten, omdat niemand anders in dezelfde ruimte aanwezig mag zijn. Moet ik dan op de grond zitten?" Bij het rapport dat ze kreeg opgestuurd zat zelfs een screenshot van Aysha op haar bed. "Dat vind ik heftig, niet fijn en ook heel onnodig."
Honderden meldingen
De angst om als fraudeur gezien te worden zorgt voor meer stress dan haar tentamens zelf. "Het voelt alsof ze met opzet iets zoeken." Nu biedt de universiteit de mogelijkheid om een aantal tentamens fysiek op locatie te maken. Het is het enige alternatief voor Aysha, ondanks dat ze vanwege het risico op een coronabesmetting liever niet zou gaan. "Er zijn andere alternatieven, zoals openboektentamens, maar het lijkt alsof de universiteit daar niet eens naar wil kijken."
De LSVb krijgt honderden meldingen zoals die van Aysha, zegt voorzitter Lyle Muns. "We zien de incidenten echt opstapelen. Het houden van digitaal toezicht tijdens tentamens is het laatste redmiddel, maar onderwijsinstellingen gebruiken het vaak als eerste. Maar er zijn alternatieven, zo hebben een aantal hogescholen en universiteiten het online surveilleren al afgezworen."
Alternatieven
"Zorg ervoor dat studenten openboektentamens, essays of tentamens op locatie kunnen maken. Die zijn altijd al op anderhalve meter geweest." Een andere optie is om studenten vooraf een coronasneltest te laten doen. "Het enige dat je moet regelen is dat niet iedereen tegelijk naar binnen loopt", zegt de LSVb.
Het liefst ziet Muns proctoring helemaal verdwijnen, maar de LSVb doet in elk geval een dringend beroep op onderwijsinstellingen om het gebruik ervan te stoppen. De voorzitter vraagt studenten om bezwaar te maken, zeker bij een gevoel van onrecht. "Doe een melding bij ons, maar ook bij je eigen universiteit, de medezeggenschapsraad en het college van bestuur. Onderwijsinstellingen die desondanks door blijven gaan met deze vorm van surveilleren, laten zien dat ze in deze zware tijden maar weinig medeleven tonen aan hun studenten."
Lees ook
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
