Een op de drie mensen met een laag inkomen is al meer dan 2 jaar niet naar de tandarts geweest, omdat ze het niet konden betalen. Vier op de tien sloegen om diezelfde reden een controle of zelfs een behandeling over, zoals het vullen van een gaatje.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 28.000 leden van het Opiniepanel. De afgelopen jaren zijn de kosten voor de tandarts flink gestegen, deels door corona, deels door de inflatie.

Lagere- en middeninkomens

De helft van de mensen met een laag inkomen heeft moeite met het betalen van de tandartsrekening, maar ook een kwart van de mensen met een middeninkomen zegt dat ze het geld niet makkelijk kunnen ophoesten. Van die groep heeft een op de vijf in de afgelopen 2 jaar een controle of behandeling bij de tandarts overgeslagen vanwege de kosten.

"Mijn partner en ik hadden bijna gelijktijdig een wortelkanaalbehandeling nodig. We moesten een keuze maken, dus mijn partner heeft de behandeling wel gehad en ik nog niet. We moeten nu sparen zodat ik de behandeling ook kan doen", zegt iemand in het onderzoek.

'Ibuprofen is goedkoper'

"Ik heb flink wat gaatjes en ik zit regelmatig tegen het plafond van de pijn", vertelt een deelnemer. "Maar ibuprofen is goedkoper dan de tandartsrekening. Mijn uitkering is iets meer dan 1.200 euro netto: het is of eten, of naar de tandarts." Een ander moet een behandeling uitstellen. "Als ik nog meer behandelingen laat doen, dan ga ik over het maximale bedrag dat ik vergoed krijg. Dat kan ik niet betalen, dus moet ik het uitstellen tot januari."

Deze deelnemer gaat nog verder om tandartskosten te vermijden: "Mijn gebit ziet er niet meer uit", vertelt ze. "Ik laat alles zo snel mogelijk trekken zodat ik een kunstgebit kan nemen, dan ben ik van die terugkerende dure tandartskosten af." Een kunstgebit wordt grotendeels vergoed door de basisverzekering.

Bang voor de tandartsrekening

Overigens is het niet alleen een probleem van de laatste jaren. Een op de vijf mensen met een laag inkomen (21 procent) zegt sowieso al nooit naar de tandarts te gaan.

"Ik heb in 2013 een wortelkanaalbehandeling gehad waar fouten zijn gemaakt, dus kwamen er een heleboel behandelingen bovenop", vertelt een van hen. "Dat heeft me zo veel geld gekost dat ik nu bang ben om naar de tandarts te gaan, door de rekening én de ellende."

Basisverzekering

De meeste mensen in het onderzoek, 85 procent, zouden graag zien dat basisbehandelingen bij de tandarts opgenomen worden in het basispakket van de zorgverzekering, ook al zou de premie voor de zorgverzekering daardoor voor iedereen stijgen.

"Voorkomen is beter dan genezen. Als een controle en simpel gaatje vullen gewoon verzekerd is, kan je voorkomen dat die mensen later een dure behandeling moeten betalen omdat ze te lang niet zijn geweest."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."