Tussen zonsondergang en zonsopkomst vaart geen watertaxi meer tussen Ameland en het vaste land. In geval van nood kunnen eilanders dus niet meer naar de vaste wal. Ze vrezen voor onbereikbaarheid en ook de burgemeester maakt zich zorgen.

De watertaxi mag 's nachts niet harder dan 20 km per uur, in verband met het milieu en de veiligheid. Die regelgeving bestond al, maar is weer actueel geworden na de aanvaring afgelopen najaar bij Terschelling, waarbij doden vielen.

Watertaxi in geval van nood

Nu gaat om 20.00 uur de laatste boot van wal naar Ameland en om 19.00 uur van Ameland naar wal. Tot de volgende ochtend zitten bewoners vast. In geval van nood konden eilanders voor 218 euro in de donkere uren met de watertaxi, maar dat is dus niet meer zo.

Een aantal andere reders met sneltaxi's van en naar andere Waddeneilanden willen nu stoppen met varen in de donkere uren als de maximumsnelheid niet omhoog mag. Op Ameland merken ze dus dat al, omdat er geen watertaxi meer vaart in het donker. Eilanders zijn niet blij.

Familie en ziekenhuis bezoeken

"Met calamiteiten wil je het ziekenhuis of familie bezoeken. En als dat dan niet gaat, heb je een probleem", vertelt een bewoner van Ameland. "Als je zelf met spoed naar het ziekenhuis moet, kun je met de helikopter, maar als je naar je familie moet, kan dat dus niet."

Een ervaringsdeskundige is een meneer die ooit met een heggenschaar zijn vingers eraf knipte. Hij ging met de helikopter naar het ziekenhuis, maar zijn vrouw kwam er pas uren later achteraan omdat ze moest wachten.

Navelstreng

De laatste watertaxi vertrekt nu om 18.30 uur. Burgermeester van Ameland Leo Stoel maakt zich ook zorgen. Samen met burgemeesters van vier andere Waddeneilanden stuurde hij een brief naar de Tweede Kamer.

"Het is onze navelstreng. Alles wat we hier hebben moeten van de vaste wal komen. En als we dan niet bereikbaar zijn, is dat echt een probleem. Denk aan brandweerlieden die na de opleiding niet terug kunnen komen, of belangrijke onderdelen voor boeren die dan niet geleverd kunnen worden."

'40 kilometer per uur is veilig'

De burgemeester wil dat watertaxi's 40 kilometer per uur mogen blijven varen, in plaats van 20 kilometer per uur. "Bestaande bedrijven die dit soort voorzieningen in stand houden, moeten hun diensten kunnen continueren", zegt Stoel.

"Moeten ze u door regels beperkt worden in datgene dat ze al jaren doen? Het zijn mensen die weten wat ze doen. Het kan veilig", zegt hij.

Concessie doen

Maar waddeneilanden zijn werelderfgoed. De snelheid is mede daarom teruggebracht naar 20, omdat het beter is voor de natuur. Moet je er als eilander niet wat voor overhebben om op werelderfgoed te wonen? Nou, niet alles, zegt Stoel duidelijk. "Wij weten dat dit een natuurgebied is en daarom is het ook zo mooi, maar er wonen ook mensen. Daar moet een balans zijn. Het is voor ons ook de plek waar wij wonen en werken."

"Kun je je voorstellen dat er een hek om Amsterdam gaat, van 's avonds 19.00 uur tot 's morgens 06.00 uur? Alle respect voor de natuur, maar er zijn soms dingen waarbij je ook met de natuur een concessie moet doen", zegt hij. Een medewerker van Wagenborg die op het eiland woont en zelf een boot heeft vaart zichzelf voortaan maar naar de vaste wal als het nodig is. "En ik ben gebeld door anderen met de vraag of ik die over kan zetten."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."