De Nederlandse architect Fulco Treffers werkt aan plannen voor de wederopbouw van Marioepol, dat grotendeels werd verwoest en ingenomen door het Russische leger. Maar volgens gemeenteraadslid Maksim Borodin kan dat geld beter besteed worden.

Na een maandenlange belegering viel Marioepol in Russische handen. De meerderheid van de gebouwen is verwoest en contact met achtergebleven inwoners is erg moeilijk. Toch wordt er onder leiding van burgemeester in ballingschap Vadym Bojtsjenko hard gewerkt aan plannen voor wederopbouw. En daarvoor schakelde hij onder anderen een Nederlandse architect in.

'Positieve vibe'

Fulco Treffers kwam in 2015 voor het eerst in Marioepol voor werk met zijn architectenbureau. "Het was toen nog een vieze stad, met veel zware industrie." Maar toen hij er eind 2021 weer was, keek hij zijn ogen uit. "Er werd geïnvesteerd in het openbaar vervoer en pleinen, parken en het strand werden opgeknapt. Er was echt iets aan het veranderen."

Vlak voor de oorlog was hij nog bezig met plannen voor het stationsgebied en een park. "Marioepol was booming, er hing zo'n positieve vibe." Treffers vertelt dat Marioepol meteen na de inval in een oorlogsgebied veranderde. "Het was echt een schok. De plekken waar ik vlak daarvoor nog was geweest waren totaal verwoest. Het is surrealistisch dat iemand dat doelbewust allemaal kapotschiet."

Russen liegen over opbouw

Ook gemeenteraadslid in ballingschap Maksim Borodin heeft warme herinneringen aan zijn geboortestad Marioepol. "Het was een hele mooie stad. Ik realiseerde me pas hoeveel ik ervan hield, toen ik het kwijtraakte." Borodin is na de inval gevlucht en woont nu in Lviv. "Veel mensen moesten vluchten en zijn alles kwijtgeraakt, en zo'n 80 procent van alle gebouwen is verwoest", vertelt hij.

De Russen zeggen dat ze de stad aan het opbouwen zijn, maar dat is volgens hem een leugen. "Ze hebben vooral de façades hersteld, maar vanbinnen zijn de meeste gebouwen nog totaal verwoest." Ook zegt hij dat de waterleidingen nog niet hersteld zijn en dat er in stad nog veel mijnen liggen. Dat ziet ook architect Treffers. "De huidige situatie wordt door de Russen veel beter voorgesteld dan die is. Op satellietfoto's zie je dat veel gebouwen geen dak meer hebben of dat zelfs de muren zijn ingestort."

'Het is een spookstad'

"Ik kan me niet voorstellen hoe het is om op zo'n plek te leven", zegt Treffers. "Dat moet heel deprimerend zijn." Voor de invasie woonden er zo'n 400.000 mensen in Marioepol. De meesten zijn gevlucht en vermoedelijk zijn minstens 25.000 mensen gedood bij de gevechten. "Sommige burgers zijn gebleven omdat ze nergens anders naartoe konden, hun familie niet kon vluchten of omdat ze anders hun huis zouden kwijtraken", zegt Borodin.

Treffers vertelt dat volgens een Russische wet mensen nu zogenaamd afstand doen van hun huis en hun bezettingen, als ze een paar maanden niet in de stad zijn geweest. "Als je vlucht raak je misschien alles kwijt waar je je leven lang voor hebt gewerkt." Maar de omstandigheden voor mensen die blijven zijn slecht, vertelt Borodin. "Mensen kunnen zich niet vrij uitspreken, dan lopen ze het risico om naar de gevangenis te gaan of vermoord te worden. Het is een spookstad geworden."

Een nieuw soort Marioepol

Treffers besloot al snel na het uitbreken van de oorlog dat hij wilde meewerken aan plannen voor de wederopbouw van Marioepol. "Ook al is de oorlog nog gaande, je kunt al van alles bedenken en plannen maken. Dat doen we vanuit het idee dat Marioepol bevrijd wordt", vertelt hij. "Hoe ziet Oekraïne er na de oorlog uit, qua cultuur, wetgeving en normen? Dat kun je allemaal al aanpakken, zonder een steen te hoeven stapelen."

Hij legt uit dat hier in het verleden vaak te laat over werd nagedacht. "Dan ontstaat er een leemte en gaat het fout." Ook kan nadenken over de toekomst volgens hem hoopgevend zijn. "Je wilt het niet weer opbouwen zoals voorheen, maar mensen perspectief geven op een nieuw soort Marioepol. Groen, aan zee en doordrenkt van historie."

Bron: EenVandaag

Marioepol Reborn

Naast Fulco Treffers zet ook de burgemeester van Marioepol, Vadym Bojtsjenko, zich in voor de wederopbouw. Naast het openen van hulpcentra in verschillende Oekraïense steden voor zijn gevluchte inwoners werkt hij aan een stadsverniewingsproject genaamd 'Marioepol Reborn'. Daarvoor reist hij af naar veel Europese leiders, en zamelt hij geld in.

Maar sommige gemeenteraadsleden, onder wie Maksim Borodin, vinden dat dit proces weinig transparant is, en dat het geld beter besteed kan worden aan dingen waar de verdreven inwoners van Marioepol nu iets aan hebben.

'Niet transparant en effectief'

"De burgemeester zoekt continu naar mogelijkheden, hoop en perspectief", zegt Treffers. "Als de gemeenteraad echt vindt dat dit te ver gaat, kunnen ze hem op het matje roepen. Zoals in elke democratie." Maar Borodin zegt dat dat niet kan. "Volgens de wet moet er altijd een minimumaantal gemeenteraadsleden aanwezig zijn, maar dat kan sinds de bezetting niet meer."

Hij heeft het gevoel dat er niet naar de gemeenteraad geluisterd wordt. "De burgemeester wil bepaalde gesprekken niet voeren en geeft geen antwoord op vragen over hoe hij het geld uitgeeft of de kosten van zijn bodyguards. Hij doet ook goede dingen, maar is niet transparant en effectief."

'Stoppen met luchtkastelen'

Ook moet de burgemeester volgens Borodin ophouden met geld uitgeven aan het plan voor de wederopbouw. "Er ligt al een plan klaar voor als we terug kunnen naar de stad, maar die kans is klein. We moeten stoppen met luchtkastelen en fantasieën over dat we morgen terug kunnen, en ons richten op de problemen die de burgers van Marioepol vandaag hebben."

"De burgemeester moet stoppen met zijn zakenreizen door Europa en zijn focus op 'Marioepol Reborn'. Vandaag de dag wordt Marioepol geregeerd door één persoon, dat kan je geen zelfbestuur noemen", zegt Borodin. "Het is een slechte situatie voor de burgers, want als we hulp willen moeten we verenigd zijn. Deze bezetting kan nog jaren duren en mensen hebben nu hulp nodig."

Corruptie

Het gemeenteraadslid heeft ook kritiek op de samenwerking van de burgemeester met de steenrijke zakenman Achmetov, de eigenaar van onder meer de Azovstalfabriek in Marioepol. Burgemeester Bojtsjenko werkte eerder voor hem, als personeelsdirecteur van zijn staalfabriek. Volgens Borodin krijgt burgemeester Bojtsjenko geld van Achmetov, via zijn vrouw. "Het is niet direct verboden maar ik zie het als corruptie."

"Het is niet normaal dat de burgemeester geld krijgt van een man wiens industrie de stad vervuilt. De burgemeester ziet daar geen probleem in, en helpt hem zelfs", zegt Borodin. Hij vindt het niet erg dat Achmetov wil investeren in Marioepol. "Maar hij moet niet de lokale overheid willen beheersen." Ook voor de oorlog waren hier volgens hem al discussies over. "We moeten zakenmensen en de overheid scheiden. De inwoners moeten de stad besturen, niet één man met veel geld."

'Ze moeten daar hetzelfde beeld van zien'

Treffers zegt zich vooral te richten op de wederopbouw. "Je kunt Achmetov vergelijken met de grote industriëlen zoals we die in West-Europa ook hebben gehad. Hij heeft zo'n enorme economische positie dat zijn invloed verder gaat dan alleen het creëren van banen", vertelt hij. "Achmetovs bedrijven hebben op allerlei fronten betekenis en investeren bijvoorbeeld ook in universiteiten of theaters."

Volgens Treffers is het belangrijk om bij de wederopbouw ook na te denken over de economie van de stad. "Daar moet je niet te lang mee wachten en al scenario's voor maken." Want de economische kant speelt een grote rol, zegt hij. "Het gemeentebestuur en de economische sector moeten daar wel hetzelfde beeld van gaan zien, al heeft ieder natuurlijk zijn eigen terrein. De een steunt projecten in de stad financieel en de politiek creëert een visie over waar de stad naartoe moet."

Stip aan de horizon

Hoewel de toekomst onzeker is, vindt Treffers het belangrijk dat er wordt doorgewerkt aan de wederopbouwplannen. "Misschien worden sommige plekken helemaal niet bevrijd of zelfs nog erger verwoest. Maar voor een aantal plekken kan het wel echt een verschil maken." En de plannen zijn een stip aan de horizon, zegt hij. "Een toekomstbeeld helpt mensen nu om te overleven en misschien ook om het verdriet te verwerken. Marioepol kan een nieuw leven krijgen."

"Ik hoop, net als alle inwoners van Marioepol, dat we op een dag terug kunnen naar de stad en dat we het kunnen heropbouwen", vertelt gemeenteraadslid Borodin. "Het is ons vaderland, onze stad, ons bloed. We kunnen niet zonder leven. De vraag is niet of het bevrijd wordt, maar wanneer."

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.