Komt het nog wel goed met de proef om wiet legaal te maken? 'Ik zou me schamen als de Duitsers ons inhalen'

De legale wiet had eigenlijk al 2 jaar in de coffeeshops moeten liggen, maar bijna alle telers van de wietproef moeten nog beginnen. Het kabinet stelt dat begin 2023 de proef van start gaat, maar telers vragen zich af of dat haalbaar is.

"Niet iedereen heeft zich gerealiseerd hoe complex het is", zegt Bart Vollenberg, een van de wiettelers die meedoet aan de 'wietproef'.

Experiment (nog) niet gelukt

Met veel bombarie werd het experiment in 2017 aangekondigd. Het kabinet wilde met de proef onderzoeken of de verkoop van hennep en hasj in Nederland kan worden gelegaliseerd en wat hiervan de effecten zijn op de criminaliteit en de volksgezondheid. Het zou het einde betekenen van het gedoogbeleid en ervoor zorgen dat legale wiet verkrijgbaar werd.

2 jaar geleden had de eerste legale wiet over de toonbank moeten rollen, maar dat is niet gelukt. Met een loting werden eind 2020 tien telers geselecteerd die hun in Nederland te telen cannabis mochten verkopen aan coffeeshops in elf aangewezen gemeenten.

Eerste legale wiet volgend jaar?

De voorbereidingsfase duurt nu al 5 jaar. Hierin werd onder andere naar de integriteit van de telers gekeken door middel van de Bibob-procedure. De volgende fase, waarin de kwekers daadwerkelijk beginnen met telen en levering aan de shop, is door de ministers nu al meerdere keren uitgesteld.

De overheid hoopt het tweede kwartaal van 2023 te kunnen beginnen met de volgende fase van de wietproef. Iets wat volgens Vollenberg veel telers niet gaat lukken. "Ik zie legale wiet eind 2023 in de winkels liggen. De allerlaatste telers komen er begin 2024 bij."

Nog geen wietplanten in kas

Vollenberg is een van de 10 ingelote telers en tevens eigenaar van coffeeshop Dromen in Almere. De kweker is er klaar voor om aan het experiment te beginnen: hij heeft een geheime plek om de wiet te kweken, een opdrachtgever, beveiliging en investeerders.

Maar een wietplant is nog niet te bekennen in zijn kas. "Er is alleen wat onkruid om de grond gezond te houden", vertelt hij.

Telers wachten op bankrekening

De reden dat Vollenberg nog niet kan starten is omdat hij, net als 6 andere telers, wacht op een bankrekening. Banken zijn terughoudend, omdat ze niet met wietteelt geassocieerd willen worden.

"Dat is een belangrijk punt waardoor we vertraging oplopen. Je hebt een plan gemaakt en investeerders moeten hun geld ergens kunnen storten. Zolang wij geen bankrekening krijgen lukt dat niet en kunnen we niet beginnen", zegt de teler.

Liever niet met cash geld

Het is niet de eerste keer dat de problemen bij het krijgen van een bankrekening naar voren komen. De overheid moet zich daar volgens Vollenberger harder voor inzetten.

"Zonder bankrekening kan je niks. In Amerika is er ook een probleem met banken, daar doen ze het met cash geld. Dat kan ik ook gaan doen, of ik kan een buitenlandse rekening openen. Alleen dat vind ik dwars staan van het idee van het experiment: transparantie."

Ook vertraging bij Bibob-procedure

Ook de Bibob-procedure, waarbij de overheid kijkt of telers banden hebben met criminelen, duurde langer dan verwacht.

"We kregen eerst te horen dat je 6 tot 8 weken moest wachten op de Bibob, dat werden voor sommige telers 9 maanden. Daarnaast zorgen het krijgen van vergunningen en de lange levertijd op bouwmaterialen voor vertraging."

'Het moet goed en zorgvuldig gebeuren'

In Breda zijn ze er al wel klaar voor. Als het aan burgemeester Paul Depla ligt gaan ze daar al eerder beginnen met de wietproef. Een slecht plan, vindt Vollenberg.

"Het moet wel goed en zorgvuldig gebeuren, anders komt de veiligheid in het geding", zegt hij. "En je moet wel zorgen dat consument het legale spul gaat kopen, anders gaan ze gewoon weer naar het oude circuit en dan zou het experiment kunnen mislukken."

Langere overgangsfase nodig?

Voordat het experiment echt van start gaat, is er een overgangsfase. Dan kunnen de coffeeshops die meedoen de legale wiet in hun winkel testen. Het is de bedoeling dat deze fase 6 weken duurt.

Dat is te kort als het aan Vollenberg ligt: "Je wil de kraan langzaam openzetten. Stel dat consumenten het niet kopen, de wiet niet goed is of er problemen zijn met de beveiliging, dan moet je het wel kunnen aanpassen voordat we aan de echt testfase van 4 jaar beginnen."

Al legaal in Canada en Amerika

Hoewel er nog geen wietplanten in zijn kas staan, blijft Vollenberg positief over het experiment. "Ik wil er niet negatief over zijn, want het is nogal iets wat we hier doen."

In 2017 liep Nederland nog voorop met de wietproef, maar inmiddels is de wietteelt gelegaliseerd in Canada en verschillende Amerikaanse. Recent maakte ook de Duitse regering bekend dat ze cannabis wil legaliseren. "Ik zou mij wel schamen als de Duitsers ons inhalen en eerder legale wiet hebben", zegt de teler lachend. Als het aan hem ligt is vanaf volgend jaar de eerste legale wiet verkrijgbaar.